Ka Makaainana, Volume V, Number 3, 20 January 1896 — Page 3

Page PDF (884.51 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 20, 1896. 3

ROMULA
-
Ke Duke Kuewa o
Farani.
-
[Helu 1.]

                    Iloko o kela au kahiko loa o ke aupuni o Farani, ka wa hoi e maheleheleia ana iloko o na aupuni moi like ole a e noho ana kela a me keia e hoomalu i kona aupuni iho, e noho ana kekahi duke kaili wale maluna o kona nohoalii e hoomalu i kona lahuikanaka, ka mea hoi i kipaku aku i kona hanau mua i kuleana maoli i ka nohoalii malalo o na kanawai o ka aina.
                    O ka mea i lawe ae la i ka nohoalii malalo o kona mana ua kauoha ae la oia e kipaku loa ia ke Duke Romula mai luna o ka aina a e auwana aku hoi oia ma na ululaau e imi i wahi nona e malumalu ai.
                    Me na waimaka e kulu pakahi ana ma kona mau lihilihi i ku ae ai ke duke a hele aku la me ka haalele iho i kona hanohano a me na mea nani o loko o kona halealii. No ke duke hoi ka hele, na hahai wale aku la no kekahi heluna nui o na kanaka koa mahope ona, mamuli wale iho no o ke aloha pilipaa iloko o lakou nona. Aia hoi ka lehulehu o na kanaka o kuku ana maluna o na pa e haawi ana i ko lakou aloha no ke duke e hele nei me na poe e hahai ana mahope ona, a e kulu ana hoi ko lakou mau waimaka no ko aloha i ka mea a lakou i minamina ai. No ka mea, o kana hooponopono ana i ke aupuni, aole loa ia i kulike me na hana a ko lakou moi hou, ka mea i piha i ka pakaha a me ka hao wale i na pono o na poe ilihune.
                    O na kanaka e ukali nei mahope ona, aole lakou i minamina i ko lakou mau waiwai a me ke aloha hoi i ko lakou mau ohana, aka, o kela duke opio wale no ka lakou i aloha ai me ka minamina. Ua paa ko lakou mau manao e hahai mahope ona no ka make, a o na haawina e ili iho ana maluna ona, o ia ka lakou e auamo like ai ina no ka make a no ke ola paha.
                    I ke duke i mamao aku ai me kona mau hoahele a maluna o kekahi wahi kiekiena, huli mai la lakou i hope a nana loihi mai la i ka waiho lahalaha o ke kulanakauhale me kona mau puoa e pii koiuiu ana i ka lewa, a kulu iho la ko lakou mau waimaka i ke aloha. I ka hope loa o ka lakou nana loihi ana i ke kulanakauhale i huli ae ai lakou a kamoe pololei aku la no loko o ka ululaau o Adena e waiho pono mai ana mamua o lakou.
                    Malalo o kekahi kumulaau nona na lala e luhe ana ma o a maanei i noho iho ai lakou e hoomaha, a hoolilo ae la ia wahi i home no lakou. Lapulapu ae la lakou i na lau nahelehele a haliilii iho la malalo, a kukulu ae la hoi i mau papai hale i wahi home no lakou e moe iho ai. I ka uhi ana mai o ka malu o ka po, ho a ae la lakou i mau lama ahi, i mea nana e hoomalamalama mai i ko lakou noho mehameha ana maloko o ia ululaau, a e hoohala ana hoi i ko lakou manawa ma na himeni a me na lealea e ae i maa ia lakou iloko o ia au kahiko. Ua like loa ke ano o ko lakou noho ana me ko Robina Huda o Enelani, ka mea i hoauwana hele ia maloko o na ululaau no kekahi manawa loihi.
                    Iloko no hoi o ia au i hala o Farani, ua lilo keia ululaau o Adena i wahi e hoohala ai kekahi poe keikialii a me na kanaka hanohano i ko lakou manawa ma na hana hahai holoholona, a pela aku. O kekahi poe no hoi, ua kipakuia aku lakou me na hana hoomainoino, a maloko o laila lakou e noho ai a hiki i ka hooluolu ana, a ua kapaia aku keia ululaau i kekahi manawa o ka "ululaau o ka eehia."
                    Iloko o ka makalii e hoohala ana lakou i ko lakou manawa ma ka hahai ana i na dia ahiu ma ke kau wahi ahua iloko o ua ululaau la, a o ka io ka lakou e malama i mea ai na lakou, a o ia no hoi kekahi o na hana punahele loa iloko o ia au. Aole hoi o na dia wale no ka lakou e alualu ai, aka, o na holoholona hihiu e ae no kahi, a ua ola ko lakou noho ana me na io holoholona a me na hua laau.
                    I ka wa a ke duke i ike ai i ka hookahuli ae o na makani huihui o ka hooilo i na haawina popilikia i ili mai maluna ona, ua hoomaopopo iho la oia, aia he alahele pono nona e noho ai me ka hoomanawanui, a no ia mea i pane ae ai oia, "O keia mau makani huihui e pa mai nei maluna o kuu kino, he mau alakai oiaio ia, aole he mau ao hewa ka lakou, aka, he mau kiai oiaio no ko'u mau noonoo; e iniki mai no lakou i ko'u mau papalina, aole nae lakou e nahu mai e like me na poe manao lapuwale."
                    Me keia mau mea iloko o ke duke hoomanawanui e hoolauwili ana i kona puniu, ua lawe mai la oia i kekahi mau mea ana i ike ai i mau mea like me ko ke kanaka mau noonoo ana, e hiki ai ke loaa he hoonaauao ana mai iaia oiai kona mau la e noho auwana ana maluna o ka honua. Ua lilo kela a me keia mea ana i ike ai he mau mea maikai wale no.

[E hoomauia aku ana.]

HALA IA MAU OIWI.
-
Hoi Kohana e Hoonipo i ka Poli
o Milu.
J.W. ALAPAI

                    Awakea o ka Poakolu, la 15 nei, ua oluolu i ka Mea Mana Loa ka lawe ana aku i ka hanu ola o J. Alapai, mahope iho o ka hoomailo ana a ka ma'i maluna ona no kekahi manawa loihi, ma kona wahi noho ma Kapalama. O Molokai kona aina hanau a ua piha iaia ke 60 makahiki a keu a hele aku la e hoomaha ma kela ao. He koo ikaika oia no ka Ekalesia o Kaumakapili, oiai, oia ka puuku o ka Papa Kahu Waiwai no kahi mau makahiki loihi i hala ae. Ua noho Luna Alanui oia ma mua no keia Apana, a ua mahaloia no hoi kahi mau alanui ana i hana ai, o ka oi loa aku paha, o Alanui Liliha. Lehulehu kona hoao ana e komo i ka Ahaolelo, aohe nae hoi he makahehiia ona e ka lehulehu. No ka aina a me ka Moi oia i na wa a pau a ma na ano a pau a hala wale aku la no ma kela ao.
                    Maloko o ka luakini o Kaumakapili i ka hora 3:30 p.m. o ka Poaha iho la i malamaia a ai ke ahaina pule maluna o kona kino wailua e ka Rev. J. Waiamau, a mai laila aku i maheleia aku ai a kanuia ma ka ilina o Kawaiahao. O na lala o ka Hui Kalaiaina na hapai pahu, oiai oia no hoi kekahi lala o ia hui.
                    He wahine, na keiki lehulehu, a me na moopuna, na makamaka a me na hoa'loha kana i haalele iho mahope nei e paiauma aku nona. Aloha!

OLIVA KALUA.

                    Ma ke awakea o ka Poakolu, Ianuari 8, 1896 nei, i haalele mai ai ka uhane i ke kino o ka'u kane i aloha nui ia, kapena Oliva Kalua, a niau kolonahe aku la i ka aina Polikua a Kane.
                    Hanauia oia ma Waimea, Kauai, i Maraki 14, 1851, na Kaneluhonua (k) a me Kamakamamua (w). He elima keikikane a me hookahi kaikamahine ko lakou nui. Ua make mua kona mau makua a me na hanau mua, a koe hookahi mai oia, kuu mea aloha i niau aku la ma kela ao ma o, -
"Hala ke aloha,
Naue pu no me ka anoi e, -
Anoai hoi -"
                    He kamaaina oia ma ka oihana holoholo moku mawaena o na kai hanupanupa o ka aina hanau. He ona oia no na mokukuna Wailele, Kawailani a me Mokuola. He kanaka holomua ma ka oihana kalepa paiai, ia, a me na mea like. Ua kamaaina ko na Kona poe iaia, no kekahi mau makahiki loihi, ma ka hana kalepa ai.
                    He nui kona mau hoa'loha ma na wahi a pau, mai ke kiekie a ka haahaa, mai ke nui a ka liilii, a me na hale kipa. He makua hoi no kekahi ohana lehulehu i kipa aku ma kona ipuka hale. Aole he palena o kona oluolu, kona heahea, a me kona hookipa ma na ano a pau. He oia mau kona kupaa no ke aloha i ka aina hanau, ka Moi, a me ka lahui, mai ka wa mai o ka hookahuliia ana o ke Aupuni Moi a hiki i kona hala ana aku la. He pouhana oiaio oia no ka lahui Hawaii a he koo ikaika no ka aina. A mamuli o ka hoomailo mau ana a ka ma'i no kekahi mau makahiki ae nei i hala, ua waiho aku oia i ka hana.
                    Ua mareia maua i ka la 30 o Maraki, 1880, a mai ia manawa mai no kona pili aloha ana me a'u a hiki wale no i kona haalele ana mai la ia'u, kona kokoolua o ka noho hoomanawanui ana ma keia ao. A oiai hoi, ua hoike mai no ka Buke Nui, - "He mahu wale no ko ke kanaka ola i pu-a iki ae a nalo koke iho no," no ka mea, "Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku. E hoomaikaiia ke Akua ma na lani kiekie, he malu ma ka honua he aloha i kanaka."
                    Ke hoike nei au i keia i ike mai ai na kini makamaka a pau loa e noho mai la i Niihau, a me na hoa'loha a puni na paemoku o Hawaii nei.
ELIKAPEKA IPUHAO KALUA.
Honolulu, Oahu, Ian. 14, 1896.

-

                    Ua hoopaiia o Antone Recard a me Misasa Lokalia Iniha no ka hewa moekolohe i ka Poakolu iho la, he $30 o ke kane a he $20 o ka wahine.
                    Piha hauoli ko makou mau limahana i ka po Poalua iho la, no ka ike ana i na hana akamai kupaianaha a Zameloka. Pahaohao ka! Kupaianaha!!
                    Ke haawi aku nei o Makapolena Ma i na Waina Kaleponi ma na kumukuai haahaa. Ua maemae loa hoi ka lakou mau ano waina a aole hoi i paipaiia e like me na ano waina lehulehu e ae e kuaiia nei ma keia makeke.
                    O ka Poalua iho la ka la i ku mai ai ka mokumahu Kopatika mai Iokohama a Honokona iloko o 9 la 15 hora me 3 minute. Ua halihali mai oia no keia awa he 316 Pake a me 270 Kepani. I ke ahiahi Poakolu mai mahope iho o ka hora 4 i haalele mai ai ia Kou nei no Kapalakiko. O ka manawa holo loa i holoia e ka mokumahu Kina mai Iokohama a hiki i Honolulu nei, he 9 la me 10 hora.
                    I kahi po o na la o ka pule i i hala, ua loaa aku ka puka o ke keena hana o kahi haole poupou ohi aie e hamama ana i ka makai, a ua hoike ae ua makai la i kona poo ma ka oihana, a ua heleia aku e nana ina paha ua lilo kekahi mau mea liilii o loko, aole nae. Ua loaa aku he ekolu haneri dala a keu iloko o ka pakaukau ume a ua laweia no ka Halewai e malama ai. Ua hoihoi pololei ia aku ua mau dala la i ka mea nona ia waiwai i ke ao ana ae. A ua makanaia mai ka makai e ka mea nona kela mau dala mahuahua he $5, a o kona kapena ae hoi, he wati gula.