Ka Makaainana, Volume V, Number 4, 27 January 1896 — Page 7

Page PDF (895.98 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 27, 1896. 7

NA AINA MAMAO.
-
Mau Lono Huikau mai kela a
me keia Wahi Like Ole.
Onene Kaua ma ke Taranavaala.

                    O na lono telegarama malalo iho, i loaa ae ma Berelina, Geremania, Dekemaba 31, na mea mua loa i loheia ae no kekahi ao omamalu kaua nui a ua lilo hoi i mea kamailio nui ia e na nupepa o kela a me keia aoao o ka Moana Atelanika, a mai laila mai a puni ke ao holookoa.
                    No Peretoria, Taranavaala, ka lono telegarama aia he pualikoa o ka Hui Aferika Hema Beritania, he 800 kanaka ka nui, me eono pu Makima a me na pu kuniahi e ae ka i hoikeia ua komo aku lakou iloko o na palena o Taranavaala. A no laila hou mai no hoi ia lono telegarama e hoike ana ua hoea aku na mahele koa Beritania i na palena waho o Rusetenebuga a ke hoohahani loa la ia Iohanesebuga, ke kapitala. I ka loheia ana o keia mea, ua kauoha koke ae o Peresidena Karuga o ka Repubalika o Taranavaala e paleia aku ka nee mua hou ana aku o na poe kipi me ka ikaika, a ua hoopuka ae oia he kuahaua e kahea ana i na poe koikoi a pau e ala a e hoopakele i ka aina.

Kumu o ke Ala Kaua Ana.

                    Ma keia la like ae la no i loaa aku ai i ka nupepa Manawa o Ladana he lono kuikawa mai Kape Taona aku, e hoike ana mamuli o kekahi palapala i kakauinoaia e na poe alakai o Iohanesebuga, a i hoounaia hoi ia Kauka Kimesona (Jameson) i ka Poaono, ua nee aku oia i ka Poahiku ae a kaa ma kekahi kapa me 700 kanaka, a ua kaalo ae hoi i kekahi wahi kokoke loa i ke kapitala i ka hora 5 o kakahiaka Poakahi ae. (Ua oleloia no keia Kauka Kimesona, he haole Pelekane oia, a he kanaka hopohopo a kuemi hope ole, aohe ana mea makau. He hoa'loha oia no ka Mea Hanohano Kikila Roke, Kuhina Nui o ka Panalaau Lae.)
                    O ka palapala i oleloia, ua hoike ae ua pii ka inaina o na poe noho o ka aina, aole wale o na poe Uitilana, he poe Pelekane ka hapanui, aka, ua pau pu no a me na poe Boa, na kupa hapa-Holani o ia aina, i ke kahua alakai kuloko o ke Aupuni. A no kona kahua alakai kuwaho hoi, ua lilo i mea e inoino a e paonioni ai me na aupuni kokoke mai ma kahi e hoopilikia ai i ke kahua maluhia a me ke kuokoa a e hoopoino ai hoi i ka hoomauia aku o ka repubalika. Wahi no a ua palapala la, aohe waiwai o ka hoomau ana aku i ka noho ana malaila, no ka mea, aohe i hoomaopopoia ko ka lehulehu pono. Ua kue ke Aupuni i na mea a pau i makemakeia a ua kue loa ia hoi ke kulana makee lahui o na poe Pelekane i kela a me keia wa. Oiai lakou a me ka lakou mau wahine a me na keiki ua nele me na lako kaua, aia ko lakou ola ana iloko o na poholima o na poe Boa i lako pono, a aia hoi na waiwai iloko o ke kupilikii loa. Ma ka manao o ia poe, ua hiki ia lakou ke hana ma na ano a pau e hiki ana e pale ae i ka hookaheia o ke koko a me ka hooiaia hoi o ka hoopakeleia o ko lakou mau pono.
                    No keia mau kumu ae la i konoia ai o Kauka Kemisona e hele aku e kokua i na poe i kii i ka hoopilikiaia, a ua hooiaia mai hoi kona mau lilo kupono a pau no ke kokua ana i kona poe hoalahui iloko o ka popilikia. Ma ka manao hoi o kekahi poe, na Kikila Roke oia i kokua, oiai, oia ko Aferika Hema kanaka waiwai loa, ua lilo he mea noonoo nui hoi nana ka hoolilo ana ae i na okana-aina a pau o Aferika Hema malalo o hookahi aupuni repuhalika nui. Oiai hoi, he kanaka Pelekane kela Kikila Roke, aohe nae hoi i hilinaiia kona kupaa no ka aina makua, aka, he ake e lilo oia i poo no kekahi aupuni kuokoa ae e like la paha hoi ke ano a me ka nui me Amerika Huipuia. He kipi hoi ka olelo ana nona ma keia onene i ala ae la.

Ulele a Auhee na Pelekane.

                    Ua loheia mai i ka la 2 nei no ka hooili kaua ana a hoauheeia na Pelekane o na Boa. He iwakalua a keu i make, lehulehu i eha a ua paa pio ia o Kauka Kemisona ma Iohanesebuga. Emoole ka halawai ana o keia mau hana limanui me ka hopena kupono no ia ano hana. O ke kauoha Alii ia Kemisona e kuemi hope, ua hooko ole ia e ia, aka, ua lawe mai oia i ke kauoha mai ka elele a olelo aku nana ia e hoomaopopo aku, a huli ae la a haawi aku la i ke kauoha i kona poe e hauhoa i na noho iluna o na lio a nee aku la imua no ke kapitala. Ua halawai mai na Boa me ia he kanakolu mile mawaho mai, a mamuli o ka eleu o ka lakou ki pu pololei ana (he lahui lakou i kaulana ma ia mea), ua lilo na kini i mea ole. Mamua ae o ko Kemisona haawi pio ana, ua make aku he iwakalua kanaka, ke huiia me ekolu alii, a ua lawe pio ia hoi he kanalima poe.
                    Wahi a kekahi oleloia, i ko Peresidena Karuga lohe ana no keia nee kaua ia aku, ua haawi ae oia i na mea i koiia, a hoonee aku la hoi i na koa e hele e pale a e kue i na enemi o ka aina. Mamuli o ia hana maalea i halawai ai kela poe Pelekane me ka hoouheeia. O na poe ohumu hoi keia o Iohanesebuga, aole lakou i eu nui ae i ka wa i makemakeia ai, a ua hoohalikeia neia hana kioi a Kemisona me he poe powa la. Ua hoole koke ia keia hana a ke Kauka e ke Aupuni Beritania, e Kuhina Nui Kikila Roke o ka Panalaau Lae, a me ke Kiaaina o ia Panalaau, Sa H. Robinesona, a pela no hoi e kela hui Pelekane.

Venezuela, Amerika, a me Enelani

                    Ianuari 1 i hoopuka ae ai o Peresidena Kalivilana i na poe ana i hookohu ai ma ke Komisika Venezuela, he elima ka nui o na lala, e like la penei. David J. Brewer (Burua) o Kanasasa, Lunakanawai Kokua o ka Aha Hookolokolo Kiekie o Amerika Huipuia; Richard H. Alvey (Alave) o Merelana, Lunakanawai Nui o ka Aha Hookolokolo Hoohalahala o ka Apana o Kolumebia, Andrew D. White (Huaite - Keokeo) o Nu Ioka, Frederick R. Coudert (Kude) o Nu Ioka; e me Daniel C. Gilman (Gilimana) o Merelana, peresidena o ke Kulanui Johns Hopkins.
                    Ma Venezuela hoi, ua hele ka manao o ka lehulehu a eena loa, e hoike mai ana i ko lakou ake loa e kaua me Enelani. Aohe mau mea e na iho ai o ia manao eena. Ke paikau a ke hoomaamaa mau la ko laila poe koa ma ke kiki pu raifela a me pukuniahi. O ko lakou oi loa ka, wahi a ka olelo a hoike a kekahi mea i ike pono, aia no ka ia ma ke ki pukuniahi. Ke ki no kekahi wahi a hoailona paha i manaoia, o ke ku aku no kona hopena, aole e halaa. No nei paha hoi kekahi kumu i hoaano loa ai kela poe ewe Paniolo, a oi loa aku paha hoi ka huluaa a me ka hoonana i ka Amerika Huipuia hoopaipai ae.
                    No Ladana mai ka lono o ka la 8 nei, aia kekahi poe o laila ke hooikaika la, iwaena o na poai koikoi o na Amerika a me Beritania, e loaa he hookahuaia o kekahi Aha Uwao kumau, no ka hooponopono ana i na paee mawaena o na aupuni a elua, o like la me ka Lunakanawai Halana i manao ai iloko o 1893. Ke ko ia manao, aole loa he kaua ana mawaena o laua no na ninau hoopaapaa, koe aku paha a no na mea pili i ka hooponopono aupuni ana a me ka inoa hanohano a me ke kulana kuokoa o kela a me keia. No keia paha hoi kekahi mea i oleloia ai e ano haawi pio ae ana o Enelani ia Amerika, a ae e waihoia keia ninau palena aina o Venezuela imua o kekahi ahauwao ma keia mua iho.

Na Lono Huikau o ke Kaua.

                    Palena ole ka piolokeia ma Berelina, a e ole e hoike ae ka Amebasedoa Beritania i ke ano o na mea i hanaia, ano akakuu iki iho ai ke pioloke, me ka manaoia no nae he mau hana poholalo keia na Beritania no ke kaili mai i kela aina.
                    He lono ko ka la 3 nei no kekahi pualikoa hou aku, he mau haneri lehulehu o ko Bekuanalana poe, e nee ana no Iohanesebuga, a i kani la ae ua loheia ua hoauheeia no ka lua e like la me ka mua.
                    Ma ka la 4 nei i hooiaia ai ka lono no ko Kuhina Nui Kikila Roke waiho aku, a o Sa Godona Sipirigi (Sir Gordon Sprigg) kona pani. Ua hoouna aku o Beritania Nui i kekahi mau aumokukaua nui no Aferika Hema. He palapala ka ka Emeperoa Geremania i hoouna aku i ke Za o Rusia ma o kekahi elele kuikawa la.
                    Ua hookuuia aku o Kauka Kemisona i ke Aupuni Beritania a ma Ladana oia e hookolokoloia aku ai. Ina oia i paaia e ke Aupuni Taranavaala, alaila, maopopo loa ke kaua io. E ole nae hoi ia, ikeia ai he wahi hiona iki no ka maluhia. Ua hoouna aku ka Moi o Enelani i kona mahalo no ia hana ia Peresidena Karuga.
                    Ua telegarapa aku o Emeperoa Uilama i kona mahalo ia Peresidena Karuga no ka hoopio koke ia o ke kipi me ka loaa kokua ole mai waho aku. O na nupepa alakai hoi nei, ua olowalu nui ae no ka liuliu kaua. Ua pane welawela ae hoi na nupepa Geremania, pela no hoi me na nupepa Farani, e kue ana ia Enelani, a na oleloia na lokahi o Geremania, Rusia a me Farani e kaohi mai i ka Beritania Nui mau hana limanui a hookaumaha.

-

                    E hele i kahi o Makapolena Ma no na Waina maikai. Oluolu ka lakou kuai ana a piha pono no hoi ke ana.
                    Ma ka wanaao o ka Poakolu, ua oili mai la he keikikane nui a mohaha maikai o na helehelena mai ka puhaka mai o Aleka (w).
                    Nui ke kuaiia o na Buke Mele Lahui a ko makou Puuku, a ma ke kuike e loaa ai, he hapaha wale no.

-
W.H. DANIELS,
[BILA DANIELA]

                    Agena Kuai, a Hooponopono Aina, Mea Hana Palapala Kanawai, Mea Ohi Aie a pela aku.
                    O na hana a pau e haawiia aku ana iaia, e lawelaweia no ia me ka eleu a me ka omoole.
                    Keena Hana a me Wahi Noho, aia ma Wailuku, Maui.

mei 6-mk.
-
J K KAHOOKANO

                    LOIO a he Kokua ma ke Kanawai.
                    KEENA HANA: Alanui Kaahumanu,
Honolulu. jan 8, '94-1mk