Ka Makaainana, Volume V, Number 4, 27 January 1896 — "HAEHAE KA MANU!" [ARTICLE]

"HAEHAE KA MANU!"

: Mai ka makfn i hod<īi aku ai .! ka hela i no m. Lana I apakan jp. o na {»:;k»i2kHii o ka ■ i kHpuiu a(i e I ' ■ -■ ■■ / . .■ i '■ ■■■■': : ■ I Ke Au[>u ui o ka o kn : Lehuiehīi, u U-.-.i olelo oa o | «lu Makeke Aupnm, i\; lnn: ( p.ku | no ua hoaUihui i. u ka 'ako'.i 1 t tUi;naC' &i he iue>i no lakou e poi 110 ai, u im keh') nui i io;-.u I. . .;■■■• ■ [■■ ■■;.: $*■ . j pakaukau no Nokihi, un j iehulehu loa l.ikuu u o lai.\. i n-ēi wa Ua p&hua ka īoakou i mauao ailio ko hilsōīi~~kotio < le aku i na j pakaukau, a f* wanio maiie vkū 1 jio hoi i ko ke w^iwai pela, e>u uaje, u--, ko ,ole ia mea. "0 ka hmi ?uie hoi o keia haua, eia he noi iuiua o k«» Ppw Ola, i noo \ooia hoj inn koī»a hnlt.wai ana o ka Po'ik<.lu l?i } e aeia |ke kuai an?s i i 7 a ma kahi wahi okoa ae. Na Keoni Kolopana keia t\r i, aor.e nae lioi i maopopo ka aeia rūai. t ■ .■ ■ . . . .._ Ma ka mauao •; ka Peri?sid e na o ka Papa Oīa, hf: mea p. uo ole ke kalewa hele ia ka i'a e i;a. Pake, o -<y, e- kunaka, a pela uo ka ~qoi me 'na -nea-ai ulu. Hu no hoi ka aka i ;lei auo olelo, mv he !a k.i hoi aohe aiaiaka o ua Per^s ; d' i ua Ia i ke nkaakai, ohia a rae na huaai a tuea ulu e <\e. n ie)a uo hoi me ka olope haole, a pei:-. r.ku. Aia k>» p:*ha a kuaiia ke, i'a nic.i Mikeke Anpuui, aohe e aimakai» ,*&<:- hoomoa wale i,o ka pouo. llu uou no ka aka,.

Ina oaa ia makeke wale ,ao e kuaiia ai ka-.i'a, aiaija, aohe e loaa i k . ma'i, 11 o he makiiala ioa ka iaaa 'nan Pela io 110 p.aha, aia ko Kehip o iLakaala Ipa 1 k'-na pe ke pan ae ka mahiiia, a ne «onā kiai loa 10 no hoi kaiii 1 ka i'a ino a lāaika* paha. iiu hou 110 ka aka. O ke knai atia ina kahi okoa ae, he - mea hewa loa ka ia, eia nae, nn ! hiki loa i ke kamano miko ke | kuaiia sua na halekuai a paii. A 1 pehea hoi ka i'a hou ? . c E hewa ole no paha hoi iua e knaiia ana ka i'a-'hoa ma ou wa hi like oie, he kokua aaa hoi ia i ka lehuiehu mamua ne 0 fca iho mau aāa i kai o keia wahi kakakii e ku iiei. O ka poho wale no o kplii « kn txei i keia wa, 110 na poe bvko wale'ao ae'ile hoi 116 na poo hnne. I ka makeke mua ma Ulnkoheo, hm :x**a. lahi loa ua poe paahaa.i poola, ua poe ililiune a mo ko ua kiiaaiua poe, a He oi io aku no i \ ia 1 kai 0 Waikahululu. Ma kela noi n Keoui Kolopa I ua, ua-hoike aku oia i kona ina- 1 kaukau loa e kukuhi ae i makf i kuai i'a mn Alanui Maunakea, I

mai ko'uonann e hui u :a I me Alanui Moi,_ o ia hoi .kekahi / ■aoao o -.ka Hiiina a holo i kai a && pa)eua mrj o Alanai t Mau.-nhkea, e iiookukoke aku&na 110 ia ' Ua lohe ii>ai uiakou ua mnkankau oia a fae «-hi pne e- ae e hoo maka koke i kn hana, ke aeia ffiai nae lioi ke kuni an» i ka i'a hou ma kahi wahi okoa ae No makoa iho hoi, ke ku io ae he makeke ma keia wahi ae !a, ua oi loa aku ia o fee kokoke i ko " ka Makeke Aupuni o keia a -ka- hopohopo a nie ka wiwo ko]era, lna , qo hot kakou e hoomaopopo iho, aia ka hapanui 0 .i oiwi, aa Pake, KepauVa ".le'Puk'k;, o lak'io na lahui ai i'a u'ii loa, tru kn hapn o ke kulaaakauhale nei mi Ewa o Alaaui Nuuanu, a o ke kokoke i mai" hoi o kahi e lo.ia ai o na pono i'u e oia si ka noliio ana ka mea oi loa aku o ka pono, aole pahja hoi o ka hoomemao loa ia aku, i mea a nui ai o ka hoo lubiia. ' Nolaile, ina f.ku ! Oiai, Hohe o makou pomaikai,. pilikioo ke kukulaia ae he maieeke hou, eia uae, ua manao ka emi mai o ko ka iahui hoohihiia, o ka mea waiwai noi ia. , I ka hai?a no a po, a me ia luhi qo, hele hou aku la *i karo Waikahnilnlu. Aoho luhi aku a koe._ He -kakaikahi ]oa r j na poe i hoopomaikaiia, aka, o I kn hapnnui ae ka i hooluhiia e j ke Atrpnvii, Ke man&o -nei maj kou e kokua mai. ana ka khui i keia manao o makou. a o:ai hoi, ua loheia eia ke lawe heie ia uei he palapal? hoopii no ke kakau inoai;i, ke noi aku nei m*kou i i lsa lahui e kakauiuon iho.-'a mai | uo a hopohopo iki iho. | Ua mahuihui mua ma j kou, i ka wa ka o ke kuai mua | ia ana o na pakankau o ka i Makeke Aupuni, no ko na kaj uaka maoli koho ole, ua,o!elo ae j ka ke Kakanole'lo Nui o ka 1 Oihiina Kalaiaioa, iua uo e kuai y oie na kaniika, iilaila, e opa pu aku ka pono ia lakou a pili pn i j.ka paia. Ina he oiaio keia. a!a- -| * « ■ • : | ila, aohe no l\oi he humwale aku | a koe niai, a i ne oia i koua pouo a nona ponoi i'H). ' Ka i uo hoi i pon-i oia i Hawah nei a 1 ka Wihui Hawaii mA-o ha Ahi ; la, ein nae, o ka mea no nae hoi j ia ana i kuha ihai hi. i He luan&oino n\v a paha, a i j ole ia, he ake lea no palia hoi e \ . hooko pono loa i k\uia lihua 1 | I hopu ai o Saimi makui ' i kaa, i kek?uti kaa l»asa o ka Hui ' l AUhao Hawaii i ka auwina !a ! : Poaha iho la. 0 ka hookele i ? i laikinii* o na k*a, ua piHkia eia I a ua hele i ka hoolewa o ke:ki ' f i poino ai i ke alahao kaamahn, I

a «olai'a, u t hookeleiii kauu kaa e kabi mea e ae e hana nei 110 malaiō oJa hui hookahi. Laweia I ka Halewai >> hoopaaia ilalo, a m hookuuia uiai mahope iho ° ka pua ana rio kahi wa me ka boaa (<le. I k»hi la »e i ku ai ka' hihia . imua o ka Aha Apana, a oiai paha hoi-ma ko ka Lunakanawai m«D80 aua aolu no i' koikoi loa ka hewa i hānaia, ua hoopai mama mai la oia i ka mea hoopiiia. Ua hoohalahala aku ka Hui Alahao im'ia o keia kau kiure i. ai paha hoi ina ua pono a pooo ole paha kela hoopai, Ke hoomaopopo iho kakou, me he )a ka hoi o ka makai ka baku o ka lehulehu, a he poe pilipe wt:le aku 110 ka lehulehu maialo on^; a o kekahi hoi, me he la he mauaoino mua paha hoi kone., Ina aole, alaila, he ake maoli no paha e hana ma na auo a pau e ai o ka hui, ma ka aoao hoi > kokua ana i kekahi hui kaa basa okoa ae. Hoopalaimaka no hoi na hana - a ke Aupuni ma ka hihia o C. Keleme. Mawaho i hoōponopouoia ai eka Loio Kuhina me ka loio o ka mea i hoopiiia, a hooholoia ina oia e ae i kona hewa, alaila, e hookauluaia no ka hoopai ana a e hookuuia no 'hoi oia Pela no i _ hanaia ai imua'ō ka Āha Apana/ e like ka makou i hoike mua ai. He mea oiaio loa ua ike ke Aupuni i kona nawaliwali, no ka mea, aohe kanawai ma ia hihia, koe wale no ka palapala i kakauinoaia ai 1 ko Kelēme wn i kipakuia ai. Wahi mai no nae hoi a ko makou lohe, ua makemake ole fee Aupuni e kauia hoopai, no fea makau ka o hnli hoi hon mai n& Hoahanau Akepoka, ina no e hoopai ana i $100, a i ole ia, i hookahi paha mahina hoopaahao, ua like no ia me ka ole, aohe ia he mea e wiwoia ai o lakou nei ma ae. NoI&iIa s eia ka hoopai ke kau nei maluna o ko Keleme poo me ka hooko ole ia, malia paha aia no a ka wa e hookoia ai, a i ole no hoi ia, aole ioa no. He wahi hana ano kupaianaha ka k& Lo>o Kuh\na i hana iho nei, oia hoi, kooa hoopii ana aku uei i ka wiliki o kela kaa&;V' ' • i mahu i holo pahua ai ma WaiJu>u a make hookahi kanaka : . J| ma ke aoo* he law*ota. Wah\ ka "ka \ke kanawai o r»a Loio Knhina la, aolf e hiki kekahi h»i \ hoohuiia ke hpopilia ma ke aao hewa karairQa, nolaiia, hoopii akn la i ka wiHki» sekahi kauwa o ua hui la Ke ole makou e knhihewa» hoao wale ana no ne! e hoano 9

i ka me? i makemttfeeia, 1 pakele ai paha hoi ua hui )a ratii kekahi hoopii koi poho ia aku. He keu no hoi paha aka uui launa ole mai o ka piha maalea Ina e hookuuia kela wiliki, e nele anp kekahi hoopii koi poho, eia nae, o ua hui la ka mea maopopo loa i ka hewa uo ke ano kapulupulu o ka haua aua i kela alahao. Uluhua uo hoi ka noke mau i ka olohaka 0 ka Waihona Aupuni a me ko ke Kuhipa Waiwai hoolauwili muu i 11 a huahelu o kana hoiko malama mau, e hoopuka kaokoa ia- uei. ma ka ohua palemo liul 1. Iloko no oka nele a tne ka hune, ke nui nei no na hoolilo; a oiai hoi, he $342,000 na ioaa auhau o ke Aupuni iloko aka nei o Dekemaba, eia nae, mahope iho o ka uku ana i na lilo a pau, ua koe iho he $22,496 30 wale no. Mawaho ae hoi o keia, eia 110 ke pii mau nei ka aie lahin'. Heaha la ka mea 'i ake loa ai o kahi poe o kakou e lawe hele i na olelo oiaio ole, a me ka oleio a hoopaakiki iho he oiaio ma o ka lohe pono ana. Poakahi i ia makou i aneane ai e puk'a aku, ua loheia mai ua haawi halawai kalaiaina ae o W, R. Kakela maloko o ka . luakmi 0 Kawaiahao i ka auwina ia Po.a*. ono aku, e pili ane no ke kulaaa ō keia aupuui a rae ka manaoiana no ke ku hou ae o ke Aupuni Moi. Ua hui pu ko makou Puuku me Kakela, h i ka ninau ana aku no ka oiaio 0 ia mea, ua loa mai keia. 0 ka makou wale no e ao akn uei i keia poe puni lawe oleio, mai no a lawe wale i na olelo i akaka lea ole ka oiaio. Ua hoomaopopo uo makou ke boopunipunf, 1 ka hoikeia ana mai o ka mea nana ka olelo, ua lohe pono oiai, oia kekahi iloko 0 ia nuaiua halawai. Ka wahabee no hoi e! -rr— — y - "■ Wahi 0 ka hoikē a ka' 'nupepa Buletina ua ofelo aku ka na Kuhina o, Kuimīaui, ia lakou i hele ai e ike ike Aiiiaimoku, he mea pono ka e laweia mai n& mod nahesa nahu ole ianei, i pau ai na ponalo, na enuhe a me na ko'e ika aiia Ua haole aku ka ke Alii. Ma ko makou manao oka pololei maoli no ka k« Alii, oiai, ua nui a ua lawa no na_jnoo nahesa maanei iwaena o ka poai hemolele. E hewa anei hoi ia Ia ?