Ka Makaainana, Volume V, Number 8, 24 February 1896 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 24, 1896.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
KEENA. Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.
-
UKU O KA NUPEPA.
No Hookahi Kope - $.10
No Hookahi Malama - .25
No Ekolu Malama - - .75
No Eono Malama - - 1.25
No Hookahi Makahiki - - 2.25
Ina e hookaa mua ia, peneia iho ka auhau ana:
No Ekolu Malama - $.50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - 2.00
-
POAKAHI, FEBERUARI 24, 1896.
-
AOHE na makou ka hoonaaikola i ka Puali Puhiohe Lahui, i lohe ou mau eeiao, e Ka Leo o ka Lahui, aka, o ka lono ka makou i hoike aku ai e like la me ke ano mau o na poe hoolaha nupepa. Ua hamama ko makou mau kolamu no na aoao a i elua, aole hoi he moowini e like la me ke ano o ke hoa, he hookahi wale no aoao hoolohe.
-
KE lolii nei no ka moe ana o ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui, aohe wahi mea a eueu ae. Oiai, ua pau ka hana a ia ahahui i hapaiia-ai, a ina he koena koe ma kona waihona, aole e hewa ke hoikeia ae i ke akea, alaila, haawi aku no ka Ahahui Manawalea Hawaii o ka wa hanai ai iho nei i ke au ko lera, no ka mea, eia ia ahahui ke ku nei a e kumu a kawowo loa aku ana. Ua lohe makou he manao hoahaaina ka ko kekahi poe, a o ka makou hoi, mai no a hana pela, he wa nele keia, aka, e haawi ae no a no kahi hana maikai okoa ae e kokua ana i ka lahui.
-
MA na aoao eono a me ehiku o keia helu e ike iho ai ko makou poe heluhelu i kekahi palapala uwalo mai ke kakauolelo mai o ka Ahahui Hooulu a Hoola Lahui Ua hauoli makou ma ke kokua ana aku i kela leo uwalo, oiai, he maikai ka hana a ia ahahui e ku nei a e lawelaweia nei ma ka Hale Makuahine (Hoohanau) Kapiolani, a pela hoi makou i awiwi ai e hoopuka aku, i ike mai ai ka lehulehu mai o a o a puni ka aina nei. Ke manaolana nei makou e hooloheia mai ana keia leo uwalo e na lulu aloha ana mai ke nui a ka liilii. Ua po maikai no ka lahui, ua ku kahi hana i kupono ai o ka heaia ana o kela inoa e ko kakou Moi Kalakaua i alohaia a i hala aku i ka make, a o na makuahine Hawaii a pau i komo ilaila na hoike kupono loa. Mai no a aua aku, aka, e haawi no me ke kaukaulua ole iho.
PUOHO HONUA KE ALOHA.
-
Ike iho la makou ma Ka Leo o ka Lahui o ka Poalua iho la i ka hu o kona aloha lahui no na keiki o ka Puali Puhiohe Lahui, a e hilinai ole ana hoi i ka makou i hoike aku ai ma kela helu aku nei. He nonohua paha hoi ko ke hoa. Aohe no makou i kono aku i ko ka makamaka hilinai mai, oiai, he mea ole ko lakou hilinai ana ia makou a he mea pomaikai ole loa hoi no kahi. Ihea la hoi ka hoa iloko o Feberuari 1893, i hoike ole ai i ke aloha i ua poe keiki oiwi la a haawi ae hoi, no ka mea, o kona wa ia, aole hoi o KA MAKAAINANA nei
O ka makou nae hoi e hoike aku nei, i mea e pau ai o kahi hualu o kona mau maka, o ko makou Puuku kekahi i hooluhiia iloko o ia mau la oehuehu me ke kunukunu o e a me ka uku ole ia, a ua maopopo iaia na mea a pau i hanaia ai no na poe keiki la. Aohe Ka Leo i ike wale iho, eia nae, kaa aku la ke aloha kanaka a aloha lahui ma ia aoao. He mea makehewa ia makou ke kuawili wale aku no no ia mea, aka, o ka hoike aku ka makou hana i na aoao a elua, a o ka hilinai ana, aia no ia me ka lehulehu. Ua hoike aku no hoi makou i kahi a ko makou hilinai i kau ai.
He mau ninau ka makou i waiho aku ai na ka makamaka e pane mai, he mau helu aenei i hala, aole nae hoi ke hoa i oluolu iki e pane mai, a lele ka moko wale mai la no ma keki ano e ae. O ka makou ia e kali nei o ka paneia o ka makou mau ninau. No na mea e ae, he mau mea ole wale no ia, aia no ia i ka manao ana o kela a me keia mea e heluhelu ana, eia nae, ua hiki ole loa i ka makamaka ke hoole mai i ka oiaio o ka makou mau mea i hoike aku ai, koe wale no ka olelo mai aia ia poe a pau ma ka aoao hookahi a ua hookahi ko lakou mau manao. A pehea la ka hoi na keiki o ka Puali Puhiohe Lahui e palapala mau mai nei ianei a e hoolahaia nei ko lakou mau manao, aole anei hoi lakou a pau aia ma ka aoao hookahi a ua hookahi ko lakou manao kue a pau? Mawaho ae o ia, he mea makehewa wale no ke kualehelehe ana me kekahi mea noonoo haiki a moowini.
-
"HAEHAE KA MANU!"
-
Hoka loa paha hoi ka mahele kiu o ka Oihana Makai i ka paa ole ana o ka hihia hoopae opiuma o na wahine Mekiko, o ka hanaia ana imua o ke kiure haole i ka Poaha nei. Elua laua wahine a ekolu kane i hopu a hoopiiia malalo o kela hihia hookahi, eia nae, mamua o ka hooloheia ana o ko na wahine hihia, ua hoopau wale ke Aupuni i ka hihia o elua kane. Nolaila paha hoi, ma ka manao ana o ke kiure, he mea pono loa e hookuuia lakou a pau, a pela io no.
-
O kahi mea lea nae hoi o keia hihia, e malama loa ana paha ka Oihana Makai i na lolewawae o na kini opiuma i hoopaeia mai ai. Imua hoi o ka Aha, oi noke iho kahi Makaikiu Kodese e hookomo i na kini opiuma iloko o na ekeeke i oleloia, aohe he mea a pau pono iki. Malia o ho-oia aku oia iloko o ua mau lolewawae la a hoouna aku i mea hoikeike no ka Hale Hoikeike Bihopa o uka o ke kahua Kula Kamehameha. He nani okoa no hoi ia la! E hewa ia?
-
No ka hoike ana o kela lunahooponopono o ko Hilo nupepa i ka mea oiaio loa e pili ana i ka huakai hoopau koalaala a ka Peresidena a me ka puali puhiohe Aupuni, e hoohalike aku ana hoi me na hana o ke au Moi, a noonoo ole ia hoi ka pilikia alanui, alahaka, awapae, a ano e ae o na mokupuni okoa aku, nolaila, inoia ai oia e ka papa o na luna hooko a me na poe kuleana i na pono paipalapala o ia hui hoolaha nupepa, a holo mai ai ka mihi i ka Hui Kekake Hawaii o nei me ka eha mua ole aku.
-
Mamuli o ia hana hoi hope a pelukua a ia poe, ua waiho aku oia i ka hana, oiai, he mea hoolimalima wale no oia no ia mau pono pai, a ke hana oia i kekahi mea e hoihoi ole ia ai o ia poe, o kona pau no ka hopena. He mea maopopo loa aole o ka oiaio ka lakou i makemake ai e hoikeia, aka, e hoopalaimaka wale aku no ia lakou nei ma ae. A ma kahi hoi o ka pane mai a ua lunahooponopono la no ka pane pilikino aku a ka ohua palemo alaula, ua pane no oia e pale ana nona iho a ma ke Kuokoa namu i hoopukaia iho nei.
-
Ua paniia aku la ka makalua i hakahaka e Gardner K. Wilder (Kakana Waila), i noho Hope-Ilamuku a Hope Loio Kuhina ai mamua, me ke kokuaia aku ona e F.M. Wakefield, loio. Ke huliia nei i mea kupono ma Honolulu nei, aohe nae hoi i loaa. Me he la e lilo loa aku ana paha hoi ia nupepa ia Kakana, ka hoahanau o Kakina, me ke ano kakana mai no paha hoi o ka manao a loaa ole no ka mea i akenuiia, o ia ka iini hoohuiaina. [He mea makehewa paha hoi ia makou ka hookuanui aku no ia kumuhana polopolona, oiai, e kala no i ino a i ekaeka kahiko ai ka maunu.]
-
Aia la, nanali no na kui o lakou nei ma ae. Nunui na waha o lakou i ka walaau mamua i ka hoopau dala wale o ke Aupuni Moi ma ka hoahaaina ana, a i keia wa hoi aohe ekemu ae, noho mumule, a hookahi hana he pai. He ahaaina komo hale a wehe oihana ka Haki i haawi mai nei ma Wasinetona, i mea hoomalimali paha hoi i ko laila poe luna oihana. Aia no a na lakou nei ma ae ka hana, aohe olelo ana: aka, ina na hai, alaila, ua hewa loa. He keu no paha keia poe a ka lolelua.
-
Pela no me ka olelo, i hoopukaia ma na nupepa a i hoikeia hoi ia Komisina Balauna, o ko ka Moi kakauinoa ana i ka bila kanawai opiuma kekahi kumu i hookahuliia ai o ke Aupuni Moi, i kokuaia hoi e ka bila kanawai loteri. Nau hou no na kui o lakou, no ka mea, o ia kekahi kumuhana i hoolahaia aku imua o ka Aha Senate i ka Poaha iho la e Senatoa Kikila Balauna. E hoomanaoia o keia no ke Kikila, i noho Loio Kuhina ai i na la hope o ke Kau Ahaolelo o 1892, i kokua i kela bila kanawai, oia a me Maka Lopikana, Kuhina o ko na Aina E, a mahae ai hoi ka pili me na hoa Kuhina ma ia kumuhana, me Pi Ki Keoni Kuhina Waiwai, a me Keoki Wilikoki, Kuhina Kalaiaina.
-
Eia nae, ua hewa loa ke Aliiaimoku i kona kakauinoa ana mahope iho o ke kipakuia ana o ka Aha Kuhina i hoikeia maluna ae, a kipiia ai ke Aupuni kumu o na oiwi. He mau lawe olelo wale ana no ia, aka, o ke kumu oiaio o ka hookahulihiaia ana, o ia kela uku makana a ke Aupuni o Amerika Huipuia o elua keneta no ka paona kopaa, oiai, ua loaa mua mai lakou i ka puupuu a Makinile a pau na maka i ka uli. E hoao wale no e huna e like la me ke owau, aohe e nalo, no ka mea, na na nonanona no auanei e huai ae a kaulai i ka la, a ahuwale ke ino i hoopu kahiko ai ia loko.
-
Ke piena nei kekahi poe o lakou no keia mea, a no ka waiona hoi, ua makemake nui e kukulu ae i hui nui (trust) no ka piepiele ana ma ia hana. Iwaena o keia poe, o Senatoa Hanale Walakahauki kekahi i lelepi ae, ma ke ano pili hoomana no kona kue. Ke ole makou e kuhihewa, ua makemake no ke Aupuni e laikiniia ke kuai ana i ka opiuma, ma, i mea hoi e loaa mai ai o kekahi loaa nui hewahewa no ka Waihona, i ola ai na koa, na unu a me na kiu, a i mau ai no