Ka Makaainana, Volume V, Number 9, 2 March 1896 — Page 2
2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 2, 1896.
NA MOKUPUNI.
-
Mau Lono o na Apana Like Ole
o keia Aupuni.
Hunahuna Mea Hou o Kau.
Ma ka la 12 o Feberuari i hoomaka ai na Pake e malama i i ko lakou la Konohi me ka hiehie. O ka hiehie paha ia o ko Kamaoa mau Pake. Ua haiia o Misi E Kaapa, ke kumukula Aupuni o ia wahi, e hoolaulea ia lakou ma ka po o ia la. O ua kumu nei ke alakai, a o Jack Kamali a me Kelepolo na hookani vaiolina. O keia kekahi o na kumukula Aupuni nona ka lokomaikai nui wale, e ike mau ana oe iaia iloko o na ahamele a me na ahahula, e halawai mau ana oe me ia i na hora a pau o ka po ma ua wahi like ole o ka apana. Nui no ke ohohie o na makua mea keiki iaia, no ke ao mau i na haumana i ka hulakui. O keia ke kumu i loaa na helu he 99 ma ka ninaninau kumu ana iho nei. Ua lohe wale ia e hoohuiia ana ma ka berita maemae i ka la 1 ae nei o Aperila me Jack Kamali, ka luna nui o na hana hou o Kahuku Ranch, a mahope aku o ia manawa e hoihoiia ana i kumu poo no ke kula Aupuni o Kapoho, Puna. Imua e ka Repubalika i ka wae ana i na kumu o keia ano, i makepono ke dala o ke Aupuni a me ka lehulehu.
A hiki mai i keia la, he 32 ka nui o na hihia i hiki ae imua o ka Aha Apana o Kau Komohana, hookahi i hoopau wale ia, a he 31 i kopiia i ka paakai Hookahi no hihia ano nui, oia hoi, o Kinolau (w), he lapaau hoopunipuni ia Lihau (w). O keia kekahi o na kahuna hoopunipuni i ike ole ia kona lua ma keia apana mamua. O ka ia nei mau akua e kahea mau ai, o ia no o Kaneikawaiola a me Kanehoalani, e kahea mau ana oia ia laua e ai aku i na akua o na kiaha lama, oia hoi, e Kupakei a me Kekuna a me Kaiahua. Mana ole nae hoi na akua ona i ka hiki ana mai imua o J.H. Waipuilani, ilikiia aku $200.00 hoopai me na koina. Pokeokeo! Ua hoohalahala i ke kau kiure o Aperila, ma Kailua, kahi a ka Paka ona i noho ai.
Ano pamalo no ka aina i keia mau la, aole haule wai o Kulanihakoi. Eia no nae, mau no ka niniu o ka huila wai a Kaapa e noho mai la i ka uhiwai.
Ma keia Malulani e kau aku ai ka Hon J. Kauhane no Honolulu no kana apana hana i ka Ahaolelo.
Ua paa iho nei na pahu kelepona hou o ka hui kelepona o Kau a me Kona. Uleu keia.
Ua hookohuia iho nei o Misita E. Van Hao i lunapaahao no Kau nei ma kahi o J.L. Kawaha i hoopauia no ka hookuukuu i napaahao.
Ma ka nuku a me na olelo pelapela, aohe e loaa aku o Kamakele. Ua aa au e pili mahope ona oia ka moho o keia apana.
Ua hoi aku nei ke ke kaikamahine Wailuu i ka uka o Lani e hoohana i kona mau aina e waiho la malaila, he kope a he kalo na mea e kanuia ana.
J.M. MAIKAALOA.
Kau, Hawaii, Feberuari 24, 1896.
-
Na Anoai o ka Lai a Ehu.
Ma ka la 12 o Feberuari, o ka Poakolu ia, ua ona akea ae kekahi mau makai ma Hookena, Kona Hema, o ia no na makai E. Kapa, he hunona na S. Lazaro, Hope Makai Nui o ka Apana o Kona Hema, a me Sam Waiau, keiki a ke kahunapule o Hookena nei a kaikoeke o ka Hope Makai Nui o Kona Hema. Eia ka mea apiki, hoopauia aku nei o E. Kapa i ua la nei no kona pepehi ana i kana wahine ma ke alanui, a ia ahiahi no hoonoho hou ia no ma kana oihana makai. O ka ehiku keia o kona hoopauia ana, no ia kumu no he ona mau, ehiku no ka paa.
Ma ia po Poakolu no, ua hoonoho aku o S. Lazaro i kekahi mau makai e kiai ma ke kulana kauhale o Hookena, oia o E. Kapa, Sam Waiau a me Wm Puhipou. O lakou na makai kiai ma ia wahi. Hora 12 o ia po, ua hele o E. Kapa me Sam Waiau no Kealia nei ma ka hale o Wm Puhipou, a ua wehe laua i ka puka o ka hale o Puhipou, a ua ike laua i ka wahine a Puhipou e moe ana a ua koi aku laua i ka wahine a Puhipou e hana hewa pilikino. Ua ikeia keia mau hana a kela mau makai e kekahi keiki, a na keia keiki i hele aku a Hookena a hahaiia aku ia Wm Puhipou no ka hana a keia wahine a me kela mau makai. Ua hoi koke mai o Wm Puhipou i ka hele a pepehi iho la i kana wahine mare a mai make. I kekahi la ae ua hele aku ka wahine mare e hoopii imua o Lazaro no kona pepehiia e kana kane, a ua nui loa ka huhu o S. Lazaro ia Puhipou, a ua hoopauia oia mai ka oihana makai. I ka pau ana o Puhipou mai ka hana aku ma ka po Poaha, la 13 o Feberuari, ua kaawe iho la oia iaia iho a mai make, i pakele wale no i ka ikeia ana e kekahi wahine, a okiia ka malo ona i kaawe ai. He wahine aloha loa ua wahine la a Puhipou na ko makou Luna Makai,
S. Lazaro.
KAPUAILIMALAMA.
S. Kona, Feberuari 14, 1896.
-
I ka Poalima, la 21 o Feberuari iho la, o ia ka la i oili mai ai no ka manawa hope loa ka nupepa puka la Ka Leo o ka Lahui malalo o ka noho kapena ana o S.P. Kanoa, a i ka Poakahi i hala i kuu iho ai kona mau pea, hoohio na i-a, hookuu na luina e hoomaha, a mo ku malie iho la ko makou makamaka i kalulu o ke alanui Paipalapala no ka manawa mau loa. E hoomauia aku ana no Ka Oiaio ma kona kulana he nupepa oili pule. Aloha no ia hoa uhaiaholo o na la welawela o ke kaona.
NA PALAPALA
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]
-
Ua Kapaeia ka Oiaio.
[Hoomauia.]
Aia mawaena o ke kowa o ka makahiki 1842 a hiki i ka makahiki 1855 ko kakou kuleana e kamailio ai. O keia na makahiki ano nui i hoohanaia ai ke kalaiaina ano hou o keia lahuikanaka, i kulike ole me na kalaiaina o ke au kahiko. I ke au kahiko he hookahi no manawa e hoonohoia ai ko lakou kahua kalaiaina, he hoohana wale no ko ka hapanui o ka manawa. O ke kalaiaina hoi o ke au hou, e hoololi mau ia ana i na makahiki a pau.
O keia na makahiki i ulu hewahewa loa ai ka lahui i ka pono Karistiano a me ka naauao. Ua paiia ke kulana a me ka hanohano o ka lahui iluna ma ka papa helu ekahi me na aupuni nui o ke ao nei, a pela i ike mai ai o Europa holookoa ia Hawaii nei, a hooliloia mai i hoa'loha maikai ma ka hele kino ana la o Haalilio e hipuu i ka noho aloha ana me na aupuni nui o ka honua, malalo o ka mana o na kuikahi, a me ka haawiia mai e lilo o Hawaii nei i aupuni kuokoa mau, mamuli o na kuikahi i hoopaaia e Beritania a me Farani. A o ke aupuni o Amerika Huipuia, he manao kaokoa kona, e hoolilo ana ia Hawaii nei i aupuni kuokoa. (E hoakaka aku ana ka mea kakau i kekahi mau kumu ma keia hope aku)
He lua ole ka holomua o na kanaka Hawaii ma ke kulana kalaiaina, a me ka pii hikiwawe ana ma na mea helu kiekie o ka buke akeakamai. Ma ia ano, ua kaulele iho la na hana noeau maluna iho o lakou, oia hoi, na ike loio, ana-aina, kahunapule, kumukula, lunakanawai, a me na ano hana like ole e like me na mea i aoia.
Iloko o keia mau makahiki kekahi mau hana ano nui, oia hoi, he kanawai e hoonoho ana i mau kuhina Alii ma Hawaii nei, i hooholoia ma ka la 29 o Okatoba, 1845; he mau olelo aelike no ka hooko ana i ka pauku 6 malalo o na kuikahi i hooholoia mawaena o ke Aupuni Hawaii a me na Aupuni o Beritania Nui me Farani i ka la 26 o Maraki, 1846, no ka palani a me ka waina a me na wai ikaika e ae, i hooholoia ma ka la 3 o Aperila, 1846; he kanawai hoonohonoho lunakanawai no ko Hawaii Paeaina, i hooholoia ma ka la 7 o Sepatemaba, 1847; he kanawai e hoohana ana i mau luna hoona kuleana aina no na alii a me na kanaka a me ke Aupuni a me ka Moi, i hooholoia ma ka la 13 o Iune, 1848; na olelo aelike e hooulu ai i ka holo ana mai o na moku okohola, a no na pono o na pono o na luina; he kanawai e hoomaopopo ana i na kuikahi mawaena o ko Hawaii Paeaina a me na aina e, i hooholoia ma ka la 25 o Ianuari, 1848.
He nui aku na mea i koe ma keia papa hoohonohono, aka, ua lawa paha na kumu e hooiaio mai ana ua loaa io na pono kivila i na alii a me ka lahui Hawaii. Aka, hoaha ka waiwai o ia mau pono i loaa mai i na alii a me ka lahui, mamuli o ia mau kanawai i hanaia, ke ole he ola?
{Aole i pau.)
-
Nui ka wela o Kohala, aole haule ua ia iloko o na la i hala.
Ua huli hoi aku ka Auseteralia i ka hora 4 o ke ahiahi Poakolu iho la no Kapalakiko.
He eha mau kaikamahine o ke kula hanai o Kawaiahao i lilo ae he mau kuke maloko o kekahi mau hale ma ka La Konohi iho nei o na Pake. Maikai maoli!
Ua lilo aku i ke kuai ia Loio G.A Davisi ka moku kiakahi hookalakupua o na la i hala, Spray (Lelehune) Hoololiia aku ana kona inoa ma keia mua iho e kona ona hou.
I ke ahiahi Poakahi i hala i hoomaka mua ai o Kapena Vitoa Baka e ao paikau i na Pake maloko o ka pa o F. Damona. I kela a me keia ahiahi oia e ao ai, koe ka La Pule.
O Kimo Donele, kumukula haole o Kalihi uka, ua make maloko o ka Halemai Moiwahine i ka La Pule i hala, a ia auwina la no i maneleia aku ai mai ka halepule Katolika aku a nalo ma ka ilina o Koula.
Uuku loa na Buke Mele Lanui i koe. E hoouna mai i ka hapaha ma na poo-leta, alaila, e loaa aku no he buke. He makehewa ka palapala mai e ninau ana ina paha he buke koe, aka, hoouna mai i ka hapaha. Ke nele i ka buke ole, hoihoi hou ia aku no ke dala.
-
HOOLAHA.
Ma keia a mahope aku o keia la ke kauohaia aku nei na poe a pau e paa ana i ko'u mau Aina iloko o keia Aupuni ma ka hoolimalima e uku koke mai i ko lakou auhau hoolimalima, ina ua hiki i ka manawa e hookaa ai, ia Prince David Kawananakoa, ma Honuakaha, Honolulu, Oahu.
KAPIOLANI.
Honolulu, Ianuari 23, 1896.
ian 27-3ml
-
HALEKUAI LAHUI KALAHIKI.
Helu 405, Alanui Moi, ma Waikiki aku o Alanui Nuuanu, ma ka aoao mauka, ke keena mua o ka "Hawaii Holomua."
Ma ia halekuai o na oiwi e loaa ai na anoi a me na paihi o na ano hou loa, e laa
Na Kalakoa, Na Keokeo,
Na Makalena, Na Kinamu,
Na Huluhulu, Na Lihilihi,
Na Kamaa o na Kane, Wahine me Keiki, a pela aku.
Oluolu no ke kuai ana. Aohe hewa ke kipa mai e ikemaka, a aohe no hoi he kunukunuia no ka hoikeike ana i na mea kuai.
M. PALAU, Luna Nui.
ok 14-tf
-
Olelo Hoolaha.
Ke kauohaia nei na poe a pua loa e hoolimalima ana i ko'u mau aina a pau iloko o na Mokupuni o ko Hawaii Paeaina e hookaa pololei ae i na uku hoolimalima a pau i kuu wahine mare, ia Luka Paaluhi (w), ke hiki mai i ka manawa hookaa. Aole o'u kuleana i koe no na mea e pili ana ma ia mea.
Owau no, J. PAALUHI.
feb 17-1ml