Ka Makaainana, Volume V, Number 11, 16 March 1896 — Page 1

Page PDF (887.09 KB)

Ka Makaainana.
BUKE V----Ano Hou. Honolulu, Oahu, Maraki 16, 1896. HELU 11

O ke Akua Kona Kiai.

                Ma keia Monowai mai nei i loaa mai nei he palapala mai ia Kama'lii Kaiulani, e hoike mai ana no kona pakele ana mai ka make. Aia oia a me kona luaui ma Menetone, he wahi ma ka hema o Farani, ma kekahi hale i haawiia aku ia laua e kekahi Aki-Dukese o Auseturia. Oiai oia e kakau leta ana i kekahi la, he maa mau iaia ka ai ana i ke awakea, eia nae, i keia la hoi ua kauoha oia i ka hora 11 e ai ai, no ka mea, e hele holoholo kaa aku ana oia me kahi. Ua poluluhi no hoi ke ao lewa i nei wa. Iaia no e kakau ana, hiki ana ke kii a ke kuene ua makaukau ka papaaina, a ku oia a hele aku, a me he la ua hala aku oia a komo i ke keena aina, he elua a ekolu paha minute ke kowa, kui ana ka hekili a olapa ka uwila. O ka hale ona e noho ana, ua loaa aku i ka uwila, mahae pu ia iwaena, a lilo ke pakaukau ana i kakau ai a me ka noho ana i noho ai i mea ole, a pela pu no me ka hale. Ua pakele ke Alii opio, a ua waiho oia ma ka moe mai no kekahi mau la. I keia wa, ua oluolu a ua palekana oia.

Pakele ke Ola mai Poino.

                Ua holo mai ke kaamahu a hookui me ke kaa hoki o ke Aupuni e kalaiwaia ana e kekahi Pukiki i ka auwina la Poaha nei, a ua huli pu ke kaa hoki iloko o ka pa o kekahi Pake, a o ke kalaiwa hoi, ua haule aku oia ma kahi mamao iki aku me ka hele a eha. O kahi i halawai ai me keia poino, aia ma Waipilopilo i ke alanui e moe la i ka hale wili iwi bipi, a e hoi mai ana ke kaa mai lalo mai i kela wa, a o ke Pukiki hoi, e iho aku ana oia e kii i na paahao a hoihoi mai. Wahi a ke Pukiki i hoike ae ai, aole ka i hookaniia ka bele a me ke oeoe o ke kaamahu, a ma ka hoike hoi a na ohua, ua hookaniia no. Nolaila, ua poino no ke Pukiki mamuli o kona makaala ole. Ua okaoka ke kaa, a pakele mai oia a me na hoki.

            O ka la 1 nei ka la o Sana Davida, he la nui no ko Wale poe kanaka.
            I ke kaalo ana ae o kekahi kaapio no ka Pake ma ka huina o ke Alanui Papu mai ke Alanui Moiwahine i ka Poaono nei, ua hemo ae la kekahi huila o hope o ke kaa a huli pu aku la. He mau ohua ko luna o ke kaa i kela wa, he kane a he wahine, aole nae laua i eha. O ka puolo i'a nae hoi a laua ua lele liilii aku iloko o ka lepo pohopoho a pau ka pono.

Koho no ke Pai Kanawai.

                Ua lilo i ka Hui Paipalapala Kekake ke pai buke ana i na kanawai o keia kau Ahaolelo, a me ka hoolaha ana maloko o na nupepa ma ka olelo makuahine a me ka olelo namu, me keia mau kohokoho ana.
            No ka hoolaha ana maloko o ka nupepa ma ka olelo haole, he 35 keneta no ka 1000 mu; ma ka olelo Hawaii hoi, he 90 kene ta no ke 1000 mu. No ke pai buke ana a me ka humu ana, no 500 kope ma ka olelo haole, he $1.30 o ka aoao hookahi; a no 250 kope ma ka olelo Hawaii, ua like no me ia ka uku.
            Eia iho hoi ke koho a ko makou Puuku, F. J. Testa (Hoke) no ia hana like no: Hoolaha ana ma na nupepa ma ka olelo haole a me ka olelo Hawaii, he 70 keneta no ka 1000 mu; a no ke pai a me ka humu ana no 500 kope ma ka olelo haole, he $1.15 no ka aoao, a ma ka olelo Hawaii he $1.00 no ka aoao. A oiai o ka ko makou Puuku ke koho haahaa loa, ua lilo aku la no ka hana i kela halepai ae la.
            O ka ka Buletina Ahiahi koho hoi, no ka hoolaha wale ana no ma ka olelo haole he 49 keneta no ke 1000 mu.

Make Ulia Wale.

                Ho ra 11:30 auwina la Poakahi i hala, oiai e hana ana iluna o ka mokumahu Kauai, ma ka lua ukana, a me ka ike ole ia e moku iho ana ke kaula e hoopaa ana i na eke kopaa he umi i ka wa e hukiia ana iluna e ke kake, aia hoi, ua moku ae la ua kaula la e hoopuni ana i na eke kopaa a pau loa iho la na eke i ka helelei a haule pono iluna o Mahoe, he luina no no luna o ka moku a make loa iho la. I ka wa i haule iho ai o na eke kopaa maluna o kona poo, ua hina iho la oia ilalo, a noha pu ae la kona puniu poo, haki ka iwi kuamoo a me kona mau wawae. Ua hapai koke ia ae oia a hoihoiia no ka Halewai. He kiure kolonero ka i kaheaia, a ua hooholoia i make ulia, a aohe hewa o ka hui mokumahu. No na Koolau aenei oia, a he kaikuahine wale no kona wahi pilikana maanei. Mai ka Halewai aku i kakahiaka Poalua ae i hoolewaia aku ai kona kino manaonao a nalo ma ka ilina o Makiki malalo o na lawelawe ana a ka Hui Mokumahu Pili-Aina. He 40 a keu ka nui o kona mau makahiki. Aloha!

            Ua ku mai ka moku mi sionari Hokuao i keia wanaao.

Mahuka mai ka Halewai.

                I ka po Poakolu nei, ua hopuia iho la o Wahie no ka ona a hoopaaia ma ka Halewai. I ka mahia ana ae paha o kona ona, ua ala ae la oia a wehe i ke pani o kona rumi e moe ana a puka aku la iwaho, a ma kahi e nonoho ai o na poe paahao ke hookuukuuia ae iloko o ka pa, kukulu ae la oia i kekahi noho loihi a hoopili aku la i ka pa pohaku. Pii aku la oia ma ua noho la a haule mawaho o ka pa o ka Halewai a holo pololei aku la no kona hale. Me he la o ka hora 2 paha ia o ka wanaao Poaha. I ka hele ia ana aku e nana maloko o kona rumi, aohe kanaka o loko. Ua hoouna koke ia ka makai i ka hale e huli ai iaia, a loaa aku la e nonolo ana na pukaihu iluna o ka moe. Ua lawe hou ia ae a hoopaa hou ia ma ka Halewai. I ka hookolokoloia ana ua hoopaiia oia he $2.00 no ka ona a he $4.00 no ka haalele ana a mahuka mai ka Halewai. Kanono!

Loaa Pono ia Punahele.

                Ua hopuia iho nei e na kiu o ka Oihana Makai o Hosina, kekahi o na Kepani e noho hana nei maloko o ka Hale Dute a e hokae pu nei hoi malalo o ka auwae o ka Hope Luna Dute Nui, no kona hoopae malu i ka opiuma a me ke kuai malu no hoi. He manawa aenei i hala, ua ano komo aku ka hoohuoi iloko o ka Oihana Makai no na lawelawe hana ana maloko o ka Hale Dute, a i ka wa i hoounaia ai ke kiu no ka noii ana, ua loaa io aku la no e like me ka mea i manao wale ia. Aole hoi o ia Kepani wale no, aka, o Iwata pu no kahi ma o ka loaa ana aku he 22 tini iloko o kona poli. Ua hookuuia o Hosina mawaho nei malalo o $2,000 bela, a o Lopikana a me Davisi na loio.
            I ka Poalima nei i hooloheia ai kona hihia imua o ka Aha Apana, a ua waihoia mai a ka Poaha iho no ka makaukau ole o ka aoao o ke Aupuni. Pela pu no hoi me kona kokoolua.

            Ma ka manaoia e oili ae ana Ka Leo o ka Lahui mai ka Halepai Makaainana o ko makou Puuku i ka Poalua iho la, aole nae. Ua makaukau na mea a pau, aole nae i lele ae ko kapuahi. Ua huli hele ia aku o J. K. e kekahi o na keiki hana i ke ahiahi Poalua, a ua loaa aku la e pee ana ma kekahi o na rumi o hope o ka hale, i ke kamailioia ana aku no ka pepa e hele ae e hoolele i ko kapuahi, e hoolalau mai ana kela i ka niu a me ke kulolo. Pauaka no hoi o J. K. Luhi makehewa na keiki hana.

Huai ke Kuakoko Inoino.

                I ka Poakolu nei, mamua iho o ka hora 10 kakahiaka, ma ke alo iho o ke keena pili oihana o ko makou Puuku, ua lele aku o F. B. Makasetoka e kui ia E. Nore, lunahooponopono o ka nupepa Kuokoa namu a noha ka makaaniani a moku kekahi aoao malalo mai o ka maka, me ka paku liilii o ke koko o ka ihu. Mahope iho o ka hooko ana o keia luna Aupuni limakoko i kona manao inaina maluna o ka lunahooponopono nupepa, ua wiliwili ae la oia i ke kookoo ana e paa ana o ka lunahooponopono a paki iho la iluna o ke alahele pohaku, me ka hele a kahe ka hua o ka waha, a hele aku la. Ua hele oia i kela wa a keokeo pu me ka naka haalulu o kona kino.
            O ke kumu i ulu mai ai o keia hana hilahila ole, mamuli no ia o kekahi manao i kakauia mai a hoopukaia maloko o na kolamu o ko Kuokoa namu, e pili ana i ka ohana kaikamahine a Misita a me Misasa C. Afona. Aia maloko o ia manao he mau olelo oolea loa kekahi e hilahila ai kela poe kaikamahine, a pela aku. Mamuli paha o ia hoolahaia ana, ua lilo ia he mea e ehaeha ai o F. B. Makasetoka, oiai, he hunona oia na Afona, a pela pu no hoi me A. Johnstone, kane no a ia kaikamahine a Afona. Nolaila, ua hele mai la laua me ka manao e loaa aku ana ia laua ke kope o kela palapala, aole nae. A no ia nele ana, ua hooko iho la ua haole hookano la i kona manao huhu maluna o ka lunahooponopono nupepa a eha.
            O ka makai o ke Aupuni, malaila no kahi i ku koke ai i ka wa e hanaia ana kela hana, aole nae oia i hopu aku i ka lawehala, aka, ua ku wale aku no e nana me ka hoka wale ana no.
            Ua hopuia ka limakoko mahope iho a laweia no ka Halewai, a hookuuia mai no malalo o kana mau olelo e hiki ae ana no ia imua o ka Aha. A i ka hookolokoloia ana i ka Poaha nei, ua hoopau wale ia ka hihia no ka hiki ole ana ae o ka hoike o ka aoao hoopii, E. Nore.

            Apopo ka la o na Ailiki, ka la ia o Sana Paterika.
            Nui ke kuaiia o ke Kuokoa namu o ka Poalua a me ka Poakolu nei. Ke hele la a nele ke keena i ka pepa ole. O ka Poalua no nae ka oi loa aku, no ke ake e ike a e heluhelu i ka manao i hoolahaia e pili ana i ka ohana kaikamahine a C. Afona.