Ka Makaainana, Volume V, Number 11, 16 March 1896 — Page 4

Page PDF (865.91 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 16, 1896.

KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.

W. H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.

F. J. TESTA (Hoke),
Puuku.


KEENA: Helu 327. Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

UKU O KA NUPEPA.

No Ekolu Malama - - - $ .50
No Eono Malama - - - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - - 2.00

POAKAHI, MA RAKI 16, 1896.

                O KO Kamehameha III. la hanau ka la apopo. E hewa ole no kakou ke hoomanao malie iho nona.

            KE hoi liilii mai nei no na poe haole i hopuia ai ma ke ano he poe pio kalaiaina a i kipakuia ai hoi e ke Aupuni, me ka loaa a loaa ole o ka aeia. O ka hookuu aku a pau loa e hoi mai ka hana pono loa ma ko ke Aupuni aoao.

            MOE hou no Ka Leo o ka Lahui i ka moe kau a hooilo, oiai nae hoi, ua manaolanaia e ola hou ana. Ka i no paha hoi ua makaukau mua i ka lanahu e hoeueu nei e hapai hou, eia ka auanei hoi aole. Ua kohu kamalii no na hana.

            HILAHILA ole no hoi ke Aupuni, aia no a hoohiki, alaila, hiki i na poe oiwi i pilikia ma na aina e ke hoi mai, e like la me Kimo Aileti a me Mekia Kealakai. O ke ano o keia, ina no e pilikia a kokoke paha e make, aohe ke Aupuni e hoihoi mai aia no a hoohiki aku. Nolaila, aohe no he waiwai o ka haawina dala no ka hoihoi ana mai i na Hawaii ilihune a pilikia.

            E HOAO mai no ka pono, e like me ka makou hoaiai ma kela helu aku nei, e kauoha pololei mai i nupepa me ka nana ole ae a ma o kekahi luna la. Ma ia alanui, e loaa pololei aku ana he palapala hookaa mai ko makou Puuku aku, a mamuli o ia e maopopo ai ua loaa mai ke dala, a aia hoi ma ko makou aoao aku ka hooko pono ana aku i ua mau kauoha la i uku pono ia mai mai.

            AIA ma ka aoao 7 o keia helu ka hoike helu piha loa a ke kakauolelo o ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui. Me ia hoike, pau na hana a ia ahahui, a pau no hoi ke ku ana. Nui no ka mahalo no na poe a pau i lawelawe ma ka hooholomua ana i na hana o ia ahahui, me ka manaolana aole e hoea hou mai ana he wa e kahea hou ia ai lakou e lawelawe hou i na hana o ia ano like.

WAIWAI OLE KE HOOHIKI.

                He mau malama loihi i hala ae ko makou hoike ana aku i ka manao o ka Haku Bihopa o Honolulu, i hoopukaia maloko o kana nupepa Ekalesia oili hapaha, o ka hoohiki ke kumu i maliu ole aku ai o ka lahui Hawaii e kakoo i ke Aupuni oehaa e ku nei. E like me ko kakou hilinai he mea ino ka hoohiki ana, ke ole e hooko pono ia ka mea i manaoia ma ia mea, pela no hoi makou e hooia aku nei i ka oiaio o ia mea, a mamuli paha hoi o ia i ulu nui mai ai ka poino ma ke kino iloko o keia ola ana.
            I ke au mamua aku o ka hiki ana mai o na mikanele, a mahope mai no, he mea nui ka hoohiki. O ka aelike i olelo waha ia iloko o ia au, ua hilinaiia a ua lilo i mea paa mawaena o na aoao e hana aelike ana, aka, a hiki mai hoi na haole, ua aoia mai aia a kakau me ka inika iluna o ka pepa aiai, alaila, o ka mea paa ia, aole loa o ka olelo waha a o kahi ano e ae paha. Pela no me ka hoohiki ana.
            Ua ao mai no hoi lakou nei ma ae, mai ka Peresidena, Lunakanawai Nui, na Kuhina, a me na poe malalo iho, he mea ole loa ka lakou mau hoohiki i lawe ai mamua aku o keia au. A ina ua waiwai ole ia lakou, pehea no hoi i waiwai ai ia kakou e kupee aku ia kakou iho malalo aku o lakou. Ua like a like no ka waiwai ole. Hookahi no waiwai o ka noho pu iho no pela, me ke ano olohelohe, a na ke au no auanei o ka manawa e hoopomaikai mai ia kakou a pau e noho ana iloko o ka hoomanawanui me ka pauaho ole.

PIOLOKE O EU ROPA.

                Ma ka Monowai mai o ka Poaono nei i loheia mai ai no ke ano pioloke loa o ke kulana ma kekahi mau aina o Europa. Ua hele keia ano pioloke a kahi i ulu ae ai o ka haunaele.

            No ka halawai hoi o na pualikoa Italia e kaua la ma Asanati, Aferika, me ka poino, mamuli o na alakai hawawa ana a na Generala, pela ka oleloia, ua nui na koa i make; a mamuli hoi o ia haawina pakalaki, ua hooneleia na wahine i na kane, na keiki i na makua, a pela aku. No nei paha hoi, ua pii ae la ka inaina o ka lahui no ke Aupuni, a mamuli o ia inaina o ka lahui, ua hoohioloia ka Aha Kuhina i noho alakai ia e Sinioa Karisepi, a ua ulu ae la ka haunaele ma o a maanei me ka pau o na pukaaniani o kekahi mau hale oihana Aupuni i ka wawahiia i ka la 6 a me ka la 7 nei. Ma ka aoao hoi o ka Moi Humebata, ua hoikeia a ua olelo oia ua ahona e waiho oia i ka nohoalii mamua ae o ka haalele ana aku i ka hana i hoomakaia ma Aferika.

            Ua lilo keia haule hope o I talia ma Aferika i mea e walaauia ai ma na anaina a pau o Europa, me ka oleloia no hoi he mea paha hoi keia e hoomakili ai i ka aelike hoohui pukolu mawaena o Italia, Auseturia a me Geremania. A iwaena o kekahi mau anaina, ua manaoia he wa kupono loa keia no Enelani e komo aku ai e kokua i kona hoa'loha ikaika hookahi iwaena o na aupuni o Europa, koe aku nae hoi ka maopopo loa. He aie lahui ka Italia e makemake ana, i hiki ai hoi kela kaua ke hoomauia, a aia ilaila ke akaka o ko Enelani hoa'loha io ke hiki ua aie la ke loaa mai ia Enelani ae.

            Iloko o na mahele elua o ko Ame rika Huipuia Ahaolelo, aia he olelo hooholo no ka hooholoia aku, oiai, ua waihoia aku me ke ano ohohia loa ia, e ike aku ana i na kipi o Kuba, ma ke ano he aupuni kuikawa ko lakou i ku ae. Mamuli o keia mea, ua nui ke inoia o Amerika Huipuia ma Sepania. Ua hele aku kaoo o na makaainana ma kekahi mau kulanakauhale e hoohaunaele i na keena Kanikela, laweia ka hae Amerika a kiolaia me ka hehihehiia iho iwaena o na leo uluaoa o ka lehulehu. No nei mau hana, ua mihi ae o Sepania. Ma kekahi mau wahi, ua kinai koke ia na hana hoohaunaele e ke Aupuni, ma o na koa a me na makai la.

            Aole keia o ka mua o ko Ame rika Huipuia hana ana pela, he ike aku i na kipi o Kuba, aka, ua hana mua no iloko o 1878, a mahope iho, wikiwiki e kuemi hope. Nolaila, ua manaoia no e hoea mai ana no he wa nona e ai ai i ka hua o ka mihi a pelukua hou. Me he la, pela io aku ana no, no ka mea, o ke Aupuni o na poe puni dala, me ka nana ole i ke ano e loaa mai ai, he Aupuni hohe wale ia ke aneane aku i ka hopena a i kahi e loaa ai o ke kupilikii. He kaua wale no ka hopena, ma ka manao o Sinioa Sagasata, kekahi o na alakai kalaiaina mana nui o Sepania, oiai, aohe mea e hiki ai ke alo ae.

            Feberuari 26 nei ka la hope no Venezuela e pane aku ai i kela palapala koi hope loa a Beritania Nui, a oiai hoi, aole i paneia aku, ua oleloia ua nee aku he elima mau mokukaua no ia wahi. E hoomanaoia kela hana ma Nicaragua, a pela mai ana no paha hoi me neia. Heaha aku la ka Amerika Huipuia mea e hana aku ai?

            Iloko mai nei o ko Enelani Hale o na Lunamakaainana, ua ku ae o Sa Wiliama Venona Hakota, ke alakai o ka aoao Liberala a poai kue hoi i ke Aupuni e ku la, he mea pono ole e hoike wale ia ko ke Aupuni kahua alakai kuwaho. He kahoaka keia e hoike ana i ka lokahi o na aoao kalaiaina nui a elua e paio aku ke paioia mai, a e kanu a kinai loa hoi i na manao lilili no ka popilikia e kunana mai ana ia mua o ka aina nona hoi ka ike ole ia o ko ka la napoo ana.

            Ina pela na ouli, alaila, aohe no i akaka aku ka hopena. Ua moewaa loa hoi ka ninau e pili ana no Amenia, aohe hoolohe mai o ke Suletana i na leo uwalo mai na aina e aku. O Ru sia hoi, ke leha mai la no oia, e hakilo ana me he alopeka la no ka wa pono ana e upoi mai ai i kona mau maiuu i kahi ana i makemake ai. A no Geremania hoi, ua lokahi oia me Farani a me na aupuni e ae o Europa e kue aku i ke kahua alakai Monoro o Amerika Huipuia, a me he la aia ma ia wahi ko Sepania hilinai no ke kokuaia e pili ana ia Kuba, ma ke ano hoi e kokua ana ia lakou iho ma o ko lakou mau panalaau like ole la ma ka Hapa-poepoe Komohana. Ua komo pu me ka ninau e pili ana ia Venezuela iloko o keia mau houpuupu ana.

            Heaha aku ana la ka hopena o keia mau makahiki e nee aku nei a pau ae ke keneturia iwakalua nei a komo aku hoi kakou iloko o ka hoomaka ana o ke keneturia iwakalua kumamakahi? Na nei mua iho paha hoi ia e hoike mai. Heaha mai ana la na lono o keia la ma ka Auseteralia mai? O ka kakou ia e nana aku ai.

"HAEHAE KA MANU!"

                Ehaeha loa ke Aupuni i ka hoohokaia e na Lunamakaainana, ma ke kanawai a na Kuhina e pili ana i na hoolimalima no na aina home-liilii, a aina hookuonoono paha hoi ma kahi ano. He hoololi ke ano o keia no ke Kanawai Aina i hooholoia ai i ke kau kuikawa, eia nae hoi, aohe i makemakeia. He keu no paha keia a kau Lunamakaainana hoolohe ole i ko lakou poe haku.

            Nui ko na Kuhina hooikaika e hooholoia, he ole nae hoi ka maliuia aku. Mea ia mai, no ke ino no ka o ka maunu i ke