Ka Makaainana, Volume V, Number 12, 23 March 1896 — Page 8

Page PDF (915.71 KB)

This text was transcribed by:  Holly
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

8                     HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 23, 1896.

 

[Hoomauia mai ka aoao 5.]

i na paahana mai waena o ka maaina, e iike la me ia ma ka Halepai Makaainana, he poe oiwi wale no.

----

I ke kau Ahaolelo o 1892, ua kue loa o W. O Komika i kekahi haawina o W. O Kimika i ekahi haawina o $90,000 no na makai o Oahu nei.  Pela no hoi paha aole oia i lilo i Loio Kuhina ia wa.  I nei au hoi, he $140,000 kana noi.  Oia ka Loio Kuhina i nei au.  Like ole no oia mamua oia mamua a mahope Apiki no paha hoi oia?

----

Nana uo la hoi ka olelo mamua, i ka wa i noonooie ai e ke kau o 1892, “ua ahona e hooopaia ke Oihana Makai mamua ae o ka hoomau ana aku pela,” oia hoi, no ka nui hewahewa loa ka o na hoolilo ma kona manao iloko o ia wa.  A hiki mai nei nae hoi i kona au i kau ae ai i ka moku, he ole ka olelo ae pela.  Nanali no i ke alelo la!

----

Hohono launa ole mai ka uwahi opiuma i nei wa a hihia na umiumi o kekahi mau limahana Kepani o ka Oihana Date.  He keu no kela a kahi pipili mau.  Ilaila no i ke kau Ahaolelo o 1890 i lilo ai ka opiuma i lepo, pohaku uinihepa a i opala, a ma Halewai hoi , malalo o ka Oihana Makai, i lilo ai no ka opiuma i malakeke a i poi.  O e au hoomaemae mamua, a oia poe no i nei au malalo o ka Repubalika. Kupaianaha maoli no hoi pahe.  Ahea no la hoi pau nei mau ano hana hoopahaohao, a pakele no na poe na lakou ka hana ekaeka i lawelaaweia ai.

-----

Hoao e Holo Mahuka Aku.

      Elua heu Iuina o ka mokupea Irokuos (Iroquois) i hoao e mahuka i ka heia 1 o ka auwina la o ka Poaha ino la, no ka mea, aohe o laua makemake e hoihoi hou ia iluna oia moku kalepa e holo ana ia auwina la.  Me ka ike ole ia, ua puka aku laua mai ka lewa keena i hoopaaia ai i komo iloko o ka hale liilii, ma ke keena ki ole ia, hapaiia ae la ka noho’na, he mea hemo wale no, a iho iho la ilalo o ka lua e holo loa ana e puka i ke kai, eia nae, aohe laua i kolo loa aku , na pii koke ae la no a komo ma kekahi keena i paa i ke kiia.  I na makai a me na wiliki e uoke ana i ka huli, e noopue mai ana no laua iloko no ka loaa he wa e hemo ai o ka puka a mahuka loa aku, eia nae, ua loaa e no i kahi wiliki haole maka lalau Aneane no hoi e ahai ke pupuhi ia laua la, loaa e ua hala nae hoi ka moku Hemahema no!

-----

      Ua huii hoi mai ke Kamalii Kawananakoa ma ke Kinau o a Poalima iho la.

-----

Mai Hoopoina ia L. B. Kerr.

      Ua hoaiai aku makou ma ka helu i hala no na pomaikai e loaa ana ma ka halekuai o ka mea nona  ka inoa maluna ae, oia hoi, ke kuai a piha he $2.50 ka lilo o kahi mea, e loaa ana he kuleana e koho hou ai no kekahi piano Na Enelani nani a maikai.  He makaua hiwa hiwa loa keia i haawi ole ia e kekahi halekuai mamua, a ia ianei wale no, o ka elua keia o ka manawa.  Oiai hoi, he mau la helu wale no koe a koea mai ka La o ke Alahouana, nolaila, ano ka wa kupono e loaa ai o na mea kuai me ka oluolu loa.  Mai no a hoohakalia, oiai, he mau la helu wale no koe a pau ae ka wa e hiki ai ke loaa ona kuleana no ke koho ana no na anoano o kekahi ipu pu no ka lilo mai o kela makani nani. Elua no pule i koe a me na la helu, pau ae ua wa la e hiki ai ke koho.  Nolaila, ano ka wa.  E wiki, mai houlolohi.  Oluolu na kumukuai ma na waiwai a pau a ma na ano no a pau.

-----

 

No ka Puali Puhiohe Lahui.

      Ua olelo ae kekahi o na nupepa o Ohio o ka la 28 o Feberuari, e pili ana no na keiki puhiohe, penei: “O na poe noonoo maikai a pau, aole hiki ia lakou ke ana iho i ka haawi ana aku i na mahalo kiekie ana i ka Puali Puhiohe Lahui, na poe i hiki ke oleloia he poe loea ma keia hana (puhiohe). Ma ka himeni no hoi, o ia kekahi maea nana i hoopii palua ae i ko lakou maikai, a ua lilo i mea makemake loa na ke anaina ke lohe ana e himeni hiole ana lakou i kela mele. ʻAole anei o oe ka’u ipo aloha?’ Aole hoi oia wale, aka, o kela mele ʻAkahi, Elua, Ekolu, Eha.’ He mele kela i ohohia loa ia me Honolulu.  He pe makaukau loa lakou.”

-----

O ka Mare ka Puka Komo.

      Ma ke ku ana mai o ka Auseteralia i ka Poakahi i hala, ua hooleia ko Vina Kioi lele ana mai iuka nei e ke Ilamuku, hokona hana ana i kekahi hana lapuwale loa he elua aenei paha makahiki i hala, ma ke kipo ana i ke poo o Keoki Wasinetona i ke kipikua.  Mahope iho nae o ka keli ana no kekahi manawa, ua hiki aku la i kai o laila o Tome Durele, he paele no, a me ka Rev. J. Waiamau, a iluna o ka moku i mareia ae ai laua a lilo i hookahi.  Pauka mare, ua lele mai la laua no ka uwapo a hoi aku la no uka o Kapalama e noho ai.

-----

I ka paiau hoomaamaa me na pu kau makai i kakahiaka nui o ka Poano nei iwaho o Kulaokahua.

      Eia o Kauka Kata o Nu Ioka, kekahi huuona a W. C. Lane i make, i o kakou nei i keia wa.  Me ke Monowai oia i hoea mai nei.

      O ka Poakolu iho ka la hoano o ka hoikeia ana aku o Marie, ka Virginie, ao kona hapai.  e hoomanaoia ana ia la ma ua luakini o Malieokamalu a me Sana Anaru.

      Ua oleloia mamua ae o ka pau ana o keia makahiki, e loaa hou mai ana he ekolu mikini hoonoho hua kepau ianei, o ke ano e like la me ko ka Hale Pai Kekake.

-----

KELA A ME KEIA.

      Poalima, Aperila 3, e hoomaha liilii ai na kula a pau a puni i ka Paeaina.

      Ahiahi Poano nei, hora 4 i huli hoi aku ai ka Auseteralia no ka Ipuka Gula.

      E ku mai ana ka Belegika i ka la 28 iho mai Kapalakiko, a holo loa aku no Kina me Iapana.

      Ma ka la 16 nei mai ka puha ka mai o ka J. Newa Kanaulu wahine, he keikikane.  I nui ke aho e ua opio.

      I ka Poakahi i hala i huli hoi mai ai ka Moiwahine Liliuokalani mai ka Ehukai o Puaena me ke ola kino maikai.

      Ua lilo ia Eli Kaila, kekahi o ko makou mau hoa’loha, ka noho luna nui ana no ka nupepa oili hapaha a ka Bihope ka Honolulu Diocesan Magazine.

      Ua oluolu loa i keia wa ka eha o kela keiki kepani hana keaka i haule ai a haki pu ai ke ka mamua aku nei, a ua hookuu loa ia mai ka Halemai Moiwahine.

      Kakahiaka Poalima i ke komo mai ai a mo ku ma ka aoao Waikiki o ka mokukaua Adamu ka mokumahu Mauna Lebanona mai Iapana mai me 400 a keu Kepani.

      Ua ku aku i Nu Ladana, Konetikuta, ka moku makaikai honua Elinoa, i ku iho nei i o kakou nei, mahope iho o kona kaapuni honua ana a pau iaia na mile moana he 42,406.

      “I hewa ka honua i ka lele mua, he hope ka ke Akua, ka mea aloha,” wahi a S. K. Kamakaia.  Pololei!  I ko lele mua no a loaa pono ko inu rama hou ana ia Hoke.  Akaaka no hoi!

      Eia ma ka Halepai Makaainana e paiia nei he buke alakai no na hoahanau Hawaii o ka ekalesia Anagalikana ke Anaina Hemolele o ka Haku.  Ua kokoke e pau a puka aku paha mamua o ke Alahouana.

      Ua nonoiia mai nei ke Aupuni Hawaii ma o ke Keena o ko na Aina E la, e hui pu aku maloko o ka Hui Oihana Lapaau Amerika e malamaia ana ma ke kulanakauhale o Mekiko iloko oae nei o Novemaba.

      O ka nihia hoopii uhaki aelike mare mawaena o V. V. Akepoka a me Alamaira Kahananui, ua hooloheia ae imua o Lunakanawai Kaapuni Kaaka i ka Poalima nei, a ua hoopaneeia mai a ka la apopo e hoolohe hou ia ai.  Na Alamaira keia hoopii no ka welawela loa o kona puuwai.

      Ua okaoka liilii kekahi waapa o Kinau iluna o ke aa ma Papaikou i keia hoi ana mai nei ma o ke poiia ana e ka nalu, i ka wa i hoounaia ai iuka e kii ukana.  Ua lele aku ilokoo ke kai na luina no ka hoopakele ana ia lakou iho.  Elua i eha o lakou, aole nae hoi i kukonukonu loa.

      I ka Poalima nei, oai ke kaa ikane o Hustace e lawe ana i kekahi ipuhao mahu nui ma Alanui Moi nei no uka o Kalihi a i ka pii ana o ke kaa maluna o ka uwapo o Kaaliliamanu, ua haki pu iho la ka uwapo a pau loa iho la na huila o ke kaa aole hiki ke nee hou imua.  Oi noke aku ka ikaika o na lio eha a he ole ka hiki.

      E holo hoomaha aku ana ka Rev. v. H. K@t@@ta, o ka Ekalesia Enelani no eono malama i kona home ma Enelani, ma ka m@@@@ Moow@@@ Aperial 15 ae.

      E hoomanao i na hoolaha mamao hooko moraki a makou e hoolaha nei, he mau la helu wale no koe a pau na waiwai i morakiia i ka hooliloia oe ke kuai kudala akea.

      O nehinei ka La Pule hoomanao no na ehaeha ana o ka haku, a o keia La Pule ae hoi ka La Pule Pama (La Pule o ke Alanouana mahope koke iho.

      He kanakolu ka nui o na poe i kaulimaia e ka Haku Bihopa o Honolulu i ka pule awakea o nehinei malokoo ka luakini o Sana Anaru, ewalu wahine a me iwakalua kumamalua kane, o na poe opio nae ka hapanui.  Piha no hoi o loko o ka luakini i ka lehulehu.

     Mahope iho o ka holo ana no na paemoku e Maikonisia a haia na mahina 8, ua ku hou mai la ka Hokuao i Kou nei, iloko o 23 la holo mai laila mai.  Ua lawe pu mai nei oia no ka hoomaha ana maanei a hoi hou aku i na Rev. D. Kaai, kana wahine, a me J Nua, a me kekahi poe ohua haole misionari.

      Eia no kekahi poe hale ka lepa ke hana ponoi nei i na mea paipalapala, e l@a me ka hale kuai laau o Hopena Ma, Walanikola Ma a me Wile Kaimana.  Ua lako me ka papapai a me na hua metala.  He mau hale e ae no ka kekahi e hana ana pela, no ka hana ponoi ana iho no hoi i na mea pai liilii.

      Ia Misasa paulo Numana e huli hoi ana no kona hale i ka auwi a la Poaha nei, a i ke kaalo ana ma na huina o na alanui Alakea me Moi, ua holo nui mai la kekahi kanaka ona maluna o kona lio a kaalo ma ua huina la a hina pu iho la ka lio a me ke kanaka, a pii aku ia kona kaa maluna o laua.  O kahi mea laki loa, aole loa kela kanaka ona i eha.

      Poalua iho la i hopuia ai o Julien D. Hayne, lunahooponopono o ka nupepa oili malama ma ka olelo namu Ka Hawaiiana, no kona hoopuka ana i kekahi mau olelo inoino maloko o kana nupepa.  I ka Poalima nei i hooloheia ai kona hihia imua o ka Aha Apana, a hoopanee hou ia mai a keia Poaha iho.  O Paulo Numana a me Kale Kalaitona na loio.  Iaia i kai o ka uwapo i ka auwina la Poaono, ua kiiia aku oia e ua makai a hoihoiia mai no uka nei, me ka manaoia paha o holo mahuka aku oia.

      Poalima nei i noho ai ka aha Kaapuni e hoolohe i ka hoopii a Rudope Sepekela kue i ka Hui Mahiko PaauLau e pili ana i kona mau mahele a na makua i makana ai nona. Ua hoao ka aoao hoopii e hoopuka i palapala kii hoike no W . Iwini, aka, ua ao o W. A. Kini, loio no ka mahiko, mai hoomaopopo mai oia ia mea.  Nolaila, ma ke koi a Hakawela Ma, na loio o ka aoao hoopii, ua hoopuka ka Aha he palapala hopu a na ka Ilamuku oia i kii a lawe a ku imua o ka Aha.  Puke ka ike o na lole la, a aohe no i pau ka hana.