Ka Makaainana, Volume V, Number 13, 30 March 1896 — HOOKALAKUPUA LA E! E ke Kiai, Heaha ko ka Po? Nnania Iho i Ike. [ARTICLE]

HOOKALAKUPUA LA E!

E ke Kiai, Heaha ko ka Po? Nnania Iho i Ike.

Pahaohao no ua Moouhano. v; .. J v .. po ■;> kii 1 « 2tV <> l)ek6 iiiubii» I S0.">, mawaona o ka hora " I:! ni. :i itic l> fi.ni , ioan iho la ko.i.v »0'>ruha;\e, oia keia: lk i m ; ch ,l;i ko'n uhiHie i ka Ila : »\\In a komo ;rku 1h au, a pa \v,:A ».k krthoa » ku Molwuhine {\.\ -r \ u\ o i uo \\t\ puii'ln. Auo i.-Y -1, m > ia !\u, a pano mai I:; m- Ninwahmo Knpiolnni, "E iii-l k\i ot v e ik . v ī kii Moi, o i a-k-o 'uo i'oko o La ilaloahi." A | .h: ' t » .iK u 1 - iui o\o ko ano ho- j :v i«Lo io iikir la au i ki Moi- i w \ •. \ v I/.ini a uu> ka Nle-i Kr- j :a v; ,;,i. hv!o aku 1 i au e r.lohn. 1 M : ; k ''O iho, iko mai la au i Ko';r io v<\ hoa o ht\e ao ana me u-, krh:l: a iu'le loa aku la no ka!r ■ K.-'pi'oluni o nrho ana, a j ni.-i iu nao <> Kiipiolani, ' "H 5 aKu no ua alii iU>ko o ka J ILi!eaU\" ; ' 1 . iopo iho o ia wa, hoomaoi'O" > .i/ i: \ mi !\o puu kiokie ke k : i 11 m k.» >mo hikit)a o ku ' a u;a k.i'u koho aku, "i ' .. o .hi hapa no paha i- . k.» -lL.Ioai.ij ua iilo ; e la i p.u:; .. v . o k.: tnt-a kupanaha a'u o ine;. o ka pii iina o ka M. w..:m io L-.i'.uokaiani ilunH o ■ . u;; ;-ik; ' la \va ike aku !a au ī ,• . k:i W/-2* i'i'.'-o l/.iii: :»id oia ke . i.n- •; k . ku ia << hiki i ka piko o īh:v. mi A pa ma; la kana k-d:i .i .:»'u o p:i aku, a lohf aku no :i,: M'/i ko 'eo i " k'.i •" /tt , :nii ia uiakou e nkali ; 6..v 5lon\,hjno Liiiu. a pau jnvi ui::i ta uiakoii i ka.heie. la w . «*r.iu\\ * NLmv,vhu\e .. ■ o:i v. h e n u ī w) o p i i uk u, a ; .wr. .a vi K j .o!iuwahanui me K . ; iS\ . ' . <0 0 H**y s;i ī bik) i» lyU i k'.« Moiu\H:;ine L v Jia i k.« . :. o v\ū 'a u ia Hak » ; o:i\ a pi: aku i«.ia me k&n.u : .i L -K i LlakaU'īepoui vii • •• . : v-ole hoi ia i hiki ak■: . ... K ve";..wahanui wa h i i , v/. . k .■*'«<?<* mai Ja oia ia M.isoe v w * * l>: 1 sku, a • pii ;-s,- a me V n h h. Ao-e no h,>• • i.a i hik: as>; \ k« Haka'e "r . 5 ā b: : ku &-u\ea :uai ;A n o K a v. rw k e p i i . \ , •: akv me k<::a ka no iK". ::i \ lus:: aku ; s . £;:i :o s'.i' ī v:i s!. C . : 0 ...:• .«* !A 1 s 0 , \ T:vo:ii; \ :k\. .: < i ; ks Mv:\rthiue V a :\,V. • i; o ka j\.: . 0*. t no-ho '&na*] \ ts? 1 : r.-; "*/- :v * io s , k k^., N : n ...» w ii.► V» ■ >A :itO .a S .s I. V. <r .; 1;0 ,V \ 'V S . V ■? '- s N *v: B h\ . v f E x r» K s* ■ \ ■ v :r A V; f> i :■ r k <' s r .: , : \ o A i T ; : s. \ V. pA v.?.t V ~ i' o Sk s".: v > -£<: sk"t a v : h? t . i

| «iva n me kn onohi e ku ana. A ! ike aku la 110 hoi nu i ko'u inau j liou me na knhih ua hoopuni ae ' 1 ln lHkou i.ua puu nei, a puoho j ae īa au Lokama. ! ■ O" 'i- ■■ -• '! Huai ka Noeau Wehewehe o ke Kilo, ' Ua ikt ka Moiwahine Liiiu j me ka Moi Kalakaua maloko o ka tlalealii. Nolaila, aole no he , wehewehe ana no ia noho a li;\ j īloko o laila, koe wale iho uo ka ! mar<av> ana nku ma ke ai\o o ia j īioho i>na i\ ka Moiwahīne he | mua nna no ia no ko- j na kuleana ponoi. No ka mea, ! aole i hi>ifce mai ka oioe uiai 1 ' waho aku pei kona hoi āna iloko o a:\ Halealii e hiki ai ke olelo ae, he hoi ole ia ma kekahi ano ke fle he mau hoike kue. Ake, o ka inoa Kalakaua, lie | inoa ano uur no ma kekahi ano, oia hoi, ua hoike mai koua inoa no Ke kaua meka hookahekoko. ] Mw.uuli o keia jnoa,- ua hiki paha ke manaoia o ko Lihu uoho * aua i ka Hhlealii, ua ukaliia īa e ka hookahe koko ina io pela ka hioua e 'noea mai aua, ina p'aha o ia hioua ke hanaia oaa aa paia' 1 , o llalealii. Aka hoi ( ina he j hoi.<e K;i!akauu''inoa no ke ■ aiu o ko Lilin hoi-aua malalo o . ka-mMia o na mea kaua oia e , hoi aialeila, pela io paha. " Ma koia wahi, ke hoouiaka aku nei ka iv.ea wehewehe ekaao aku i n:i t--iU3snr poe heluhelu o Ka Makaainanauo na hiona o ka noeuhane i ho;keia mai,' ; E haUu aku kak<m a i;ana aku no k\ Mo : wahiae Lilia pii anfi ilnna o kekahi puu kiekie lōa v ku ain- ma ka aoao tiiki ua o.kn H«!ealii. Ke hoike nei ka moe i ko Liliu pii aua 11 lua o ka pui;. he lioike ia o ke alanui 0 kaua hoopii, me he la ua aponoia, 0 koua hiki aua iluua o ka pik o ks puu, ke hoike uei ia ua hookoia r a us pau i ka hauaia. 0 kona pii ke kuia ole a hiki pouo ī ka piko o ka puv. he h v <e ia no kona kiia. Ak.i, he mea pono ke uauaia na inoa o ua poe e ae i hoikeia rr,a ka moe. i mea e ikeia a: keksb;' lvj:Ul baus okv s e^e, E usāa i ko Kaleleoa«l&ni iuo... Ke hoike r,ei iuoi, he v, leV' r,o us a'i: e kau ai, o ke : uo pshs, he aV:i mnke i kauu : ka "iele. M lua o ke ano kei;. o so Ka'eemalaui * ;co.i, he hoike kue k-ia : k Lili'.: kvJ.su* v Aka ho ; , iaa -> koitio& a he hoike no k* le'.e aua mīi ke kulaua : 'iaih&aia a i ke kv,;> -a kie kie v lik*» :ve ke ano o k Li".;u p:: a:. . .i h'ki i ka piko o k< vv.v.. ; h- vka&>o ie:.i r. > Li'.iu sa\:is A :is: |i i, 1 t- M. v iw&h.ue o xāle>vns]sr.i vs se ho\.v\ uiāi i ke :-.si •&;;d •: .vie.i *. m.ike :ua o ne' ?■ *va i sā r.:h *h: uo Afc& h:-:, .ea r.* 4

! aiu. runi ko Kf,lplponalBoi kino j mfl ke ia Liliu i mea e noonoo ai ' oia, he lokomaikai nni ia i hna- ' wiia mai no ko Lilin makaala, j oiai, aia ma konn mau aotw ehia ! 'mea make, o Kaleleonalani a me ' Piūiiili!. Nolaila," he p<'"o 1 ke nī\naiA ko Fsiuahi inoa. ! Kc hoike iiei ko Pauahi inoa ( i ke koe ole o kahi mea i ka maI na oke ahi, ua hapukuia na ! Liiea a pau me ke koe ole, 'he hi\o me ke kaili ke ano, !. Aole palia ilaiia e pan ai ka }>»-; lenu oko Pauahi iaoa t īna nku ■ uO . 0 ift keia, pauahi _ ma ka' ' enaena o na mea kaua, paunhi I ma fca hopuia o ka lehulehu, i pauahi ma ka msiabulau. No--1 laila, ua kakoo ko Pauahi inoa | ia Kelakaua ma ke ano hookahi. , (Malia, he hanā no, koe ka la a me ka bora, a i ole, ma! a Liliū aku ka pauahi ke oi pono aeoia, | o ia paha ka hiolo ana:) j He mea pouo no boi ke uana- . ia ke anuenue e pio ana maluna | o Liiiu a me koua mr.u hoa e j noho la maluna oka puu, Ke , hoike nei ke auueuue i ke kul lana alii oiaio, a ma kekahi ano ; hoi, he hoike no ka maha me ' ka a i ole, no ka laua- ! kiia, Ama kekahi nuo hni, he hoike ia no ka maikai oke ola me ka uui o na pomaikai maluna ■ o ka mea i .pioia e ke anuenue He mea pouo hoi ke uanaia ka paue a ka Moiwahiue Kaue make Kapiolani i n« poe paa ■ kahili. •'E iae ua pua alii," He o\ele hooia ka Kapiolaui no na pua 'lii. o £e ano paha o ia olelo, me he la. oia keia: E i aku ka pono atii a hoea mai> a i ole, e i aku ka a ma», he meuemene ole. Ma keia wahi, he mep. pouo ke ke kahea a Liliu i ua wahine paa kahili e pii aku i!una oka puu, ,; E X«eheuwāliB-" nui e, e pii mai," a pii sku la o Keehuwahanui, Ma ka booana i keia :eo kahea a Liliu, ua like ia nie he kaikua aua a o j»a poe pai kahili ua like ;a rqe he £,oe pokii la. Xo!a:!a, ma/ka ana sko, o ka i leaa ia Li'iu, o ka p>uo like ia i loaa i koaa mau pokii, Ina o ke ano ia o keia leo kahea, alaila, &obt* mea i ko«: ua pau i ksv hanaia, he ka!: sku uo a Loea mai t ke ike»a aku nae hoi ka muaiule ana ki pioloke t hoike «2si. Aoo» ua bik: nia:„ ie" kaso aua 1 ua :uoa o na poe- kibili 4 a na ko l&keu e :.ojte mai i kekahi xau h.iiia 1 No k& o Ela* ■ 532 \Z) L*\ pil* ("1) £{&::*, pih i ka be k&^ be kaan?. ki pu, k- h= ki»i & kiU p jka ii.. ~ 4*jc-ise LI t * ko L k*'.:* inoa i ka :t.;a ; L.\ a uā hoīke rcai L s : kou* ; aobo kia: aaa

e lawelawe ana i un hnna ki i kauia < na eke paakai o Knlia, o ia na p ;f i ahewaia, iiīa io aua paha pela. A i eie, t»e huliia no kekahi poe i hoohuoi wale ia e like iuo k . auliia o ti>-. ina'i iepera*H hoonoho aku i kaai paa A i:u\ hoi ue hoike ko Lokalia pii ana i ka puu no kona .pomaikai mahope aku, o ia pahn. No Kaehuwahanui (fv}. . He elua enalu-le o keia inoa, (1) Ehu. ]\ē hoīke ke;a mua o ka inoa no "hoi hou iloko o . ke 'ehu' i.ue he ai<>j I# " - Ma ka uana ana i keia hapn wua o ka iaoa, he koiuo tvou ke ano ikku o ua haua i -lawelawe mua ia, o ia paUa na hana kuehu, hoehu, a pela aku. Ina ia o ka hoike « keia hapa mua o ka inoa o j Karhuwbiiauuj, alaiia, ue kokua | uua bku ia i ko Kalakaua inoa a j me Pauuhi. (2) Wahaoui, he j hoiiie ktia. hope uo ka I hoouuu a ai.anunu, a ua kapaia j .ka.ai uuuuu aua a piha ka walia j he ..."wah.an.ui.* 1 Noiaila,, i ka j aua i ke ano o keia ( hiīpa o ka ua k'aa ka raauao, pein.i: He hookoLnoia no , ka waha o kahi i ka welu a j hainaka p«ha, a he uwepaia I pahā. Nolaila, nt>w?.i a»,s la ka j waha e p.iuiia anu. i ka welu ? j Xo k.i waha auei o ke eke, a j owai ko !oko E Menemeneol? ; e, heaha keia ht»n-i au ? Nawni ; e hookikīua nei ja oe ? Mai ei j i kaehu laau awahia nou iho^gu • mai kii-3 uknia ia oe iho uo kau * !oea i haua hewa ai. Q ka ■ mihi, o ia k*>u laau l^paau. No ka iaoa Hakaklepooi. He ' eiua maheie o keia iuoa, be maikai a he mMkai ole. loa e maheleia aua ka inoa Hafca.!e!e--1 poni, e inaa ana ekolu Laaheie, (1) Haka. he wahi kiekie ia e kauia ai keiah: mau mea; (2) lele, he hoike hi no k* iele a leha: sda aku a kau.iluna o ka haka kiek : e : (:?} po..i, he hoike no ka hoolia aua aku» kapu, a V.<?ohiwāh:ws aku ih!a oke aa • keia 'o ko Hak:ue!e- om hoike aua ia no kt k - aku i ke Liiiu kul .na, e !ike ;i;e ke auo o kona nka puu, ksi :uoa Ms£anoe. He e.uu ma:.?;•: o (1 * Maka; (2 No ka oiakele hope. oJ&ua ;uoa ka'u e hoaiuka a 00 pohiua v 'uaoaiao a leualena i&&k&(n o ;ia maka t he enau V hc ' ke aku kv he ai.uk4ltua» && ka haauA, o,ia k«Jii aua ia i ke pasiia ■*** -o 523 ea me kt * paha Zeu iho aao o koMakane*? - o fco wai «na «aaaia v &na ? Bka - :o h%m ia mea. - : / :v o Wa* * koa 0 ii

ana hiia, <> kmi puno im ia; ina ! poino ia, o knu ]K)uio jiu !?>. A ma kekah) ;hii> h<»i, me he | la, e haike niai hiih kn huina o j ko Mhkiii'oo iiioa, (• h:\na hiia kek«lji uh'm e h<ian<» ♦: ae iaia ma Ra iniiia ta\a j kojijr :oau j maka me kn uhi 0 ka h« j jel)eiena ! kii t*v,a ke au(f 0 f'<-w' aku j ke ola «1 knhi tueu, Ilih >0, he 1 aa t a he koko Mawnii i'loko ou, - mai hoao e hana iu mea. Nolaila, uia ka uaua ke kakoo aku nei 11 a hau nokoMu k a n oe iuoa i ua h'ālia.a. ko/Kaeliuwaha nui iuoa. N-o- ka inoa Aiu-, n-i ole, Aua Kaulukou. He iumh pon-o ke nanaia ka Iwn» a ku iu'o.a Ana, oia paha keia: Ke hoike inai nei ka "miH," he anai puaa, alaila, owai kii puai i ma~ naoia e auaV aku i ka pohaku ana ? Ke hoike uri haoa o ka' iuoa Ana i ka ine ;ua | hana a Kaeh u wah 4 n u'i' me Ma kanoe, a hookaai tiO >:in'o i manaoia. Lihaliha wale ! No ka iuoa Kauiukou. K.c hoike mai '• nei'..ka iu<Va "Uki kou" Mo ; kekahi HieiH aia i Waikiki, he kahua ia i nohoia © na ai iloko o Waikiki ke kaMfo ke kaua kuloko. 0 ia anei'ka lianu e hhea'mai aua? E hoi hou aoa ane- ku uioi iloko o ke ehu ? He mea pono ke mahe'eia ka inoa Kauiukou, oia hoi, l< Ulu" ame "Koii," He hoike :a tio ke kupu a me ke koii ae 0 kekahi haua pj haohao, oia p;,ha na hana i hoikeia aeuei 1 na inoa mua, me })tvla, ke olu nei a koii na tu ana.o no ka ha n aia o - kekahi liana mtC 4vou, E Kou e, heaha kau ē upu nei ? Nawai e liookikina nei ia oe ? Ua oki, o kina auanei kou inoH ! No ka inoa Kieko. Ke hoike n©i keia inoa, ke ek« 3 a he, kieke no kaiii e waiho ai EĪB la, he ptu> . ka ukaua o h>ko, ua paniia ka wāha o ke eke, ua pauiia na maka o ka lehulehu me ka ike oie aku, u nalo e, aole nāsi ualo. Ke hoea aē 'la,- -ke* ikea ae la. Aia la ! Ke ho,-a iki mai ln, ke kiei mai la ! He kanaka me ka laau auamo, he io ponoi uo ka ! Aloha !! Owai hoi kela ma o aku ? Ina e maheleia ka inoa Kieke, e loaa ana elua maheie, (1) ki, ka mee iaia ka laau auame; (2) eke, ka ' waihona 0 na huaale lokoino. 0 keia īho !a ke kaao a ke kaikaina o Hoopunipani ia Alapahi, i ka muli aku o Ēpa, i ko lakou wa e noho ana i Mana mana. A oia keia 0 p;;neeu ; aku la imua o na poe helulieiu o Ka Makaainana U ka h->pe iho la keia o keia nanea Kilokilo Dimekata. Huliamahi 110 paha ka ma'i ahulau iwaeua 0 k<- nakou mau keiki wili papap.'i, hni pu aiai hoi me ke keiki kau pepu. poiiā : ka auwae. oka manawa 01 loa l aku o keia ma'i ahulau. 0 ia uo | ua ahiahi Poaono