Ka Makaainana, Volume V, Number 15, 13 April 1896 — UHANE O NA 'LII MAKE. Hoike Pahaohao o ka Po a Heaha la ko ke Ao? [ARTICLE]

UHANE O NA 'LII MAKE.

Hoike Pahaohao o ka Po a Heaha la ko ke Ao?

0 kā o Ema Hnle, o ia nn a e a e ku nna ko'u uhhne uiawaho o ki puKa pa ka aoao iiiauka o Alnnui■ Keīii.auia, a ma ka aoao ma T)wa ko'u uhn ne kalii i pīli ai. Ike aku nei au ia Keoni Ana i ka pukfi mai a ku mawaho o ka pnka pa ma ka aoao ma Ewa o ke Alanui Beritania tne ka aahu koa, a e hee'ana na pilali gu)s. Aūi bo U ae nei au a ike >iku uei he ka naka e oī 1 i o»:*.i nna raa kahi a Keuni Ana i oili uiai ai. Ua like loa konn ano me ko Paki a e aahu ana uo oia i ka aahu i like loa aie k » Keo īi Ana, a ua ku pu «e laua i kahi hookahi ma ka aoao nae oia ma Waikiki,

H'uh'"akii' !iei aa a aaaa iloko 0 kā pa a ike akn 11 au ia Lilio liho 11, e pii roai āna lua kalii o kela mau mea i helo mai ai. Ua kahikoia oia me ke kat>a alii pihp. h e hulali .ann iva pilali gula, a e kau ana ka hoku hoai lona alii ma ka aoao hema. A ia Liiioliho i puka it.ui ai t.ca waho o ka puka pu a kokoke i kahi a uo mea mua e ku ana, ua unuhi like ae la o J£eoni Ana a me Pukī i ka laui. iuhu pahikaun .a kukulu ae la iluua, e hoohui ana i ka weielau o na pahi i kahi hookahi tna ke ano pu<>a. Oiai no na pahi i puoa ae a\ ai.i h->i, iue ke pub«ohao nui e k.iU «hh iio ki;launa uui maluna ihō o ka maka o na pahi, aole uue eu ,i ike aku mai hea mai 1h a uawai la i lawe mai, he ike aua ka'u 1 ke kau aua iho maiuua o ka welelau o na pahi. Ua ku iho ia o Liholiho uaaloko mai o ka pa a kainailio mai la ia Paki, "Aia ihea ua poe nei ?'' (Aole mao* popo-owa: !a ia. poe.) Ua paue aku o Keoui Any, <4 Eia ina o aku uei." (Me he mea ia ma ka aoao Lua Waikiki ke kuhi aua ae ) la puka loa uiai ke ahi a komo aku !a malalo o ua pabi i puoaia & se kalauu.u e la a ku iho la i ke Alauui Beritma. huli ke alo i Waikiki, a paue oiai la i ka olelo alii; 'HJ oe t e Keoui Aua, e hele oe i ke Alauui AUp«i } pii iuka a Hiki i ko Alauui Lunalik», 0 oe hoi,. e Paki, e heU & k© Airtuui iVaoi, a iuki i ka kna hou aku o U.olua M u***» * au*i loa aku aua Ah i kt?ia p, e. M (Owai k ia poe, ° poe ma ka aoao Waikiki o Ema Hale.) Aui, hou ne uvi au iloko o k** jke aku nei a»i la x Kalekv naUni e holoholo uxai aua i ka Uuai o kn Uaiv me kahi kapa hoouiaha. 0 ko'u uh«ue» u*

nni-loa-ka .. m- klulu. N"o kuks komo ana, ho h .f. k-. i 'loloa, o (nanao ana o v/t. h<> ;»<> huna, a i oh-, kiho p rn •, . c aole nae p hik* rio ui |-m <» ka maknu " 'O ' ka h :;iln.' A na ī.-i uioa - i h<> >:> ! i w ' .. e maii Hiia >v; <a o .ahil:'. <•, k* j kino i ko'u ) u >Hii r • • o ! 'am AK.\r, W:inaao La P-V-, K V; Rn lua, M>;raki 8, 1890 Na Wehewoho Hooiuuum." Ua h<":ku 'UUi i i i i> iua K a 11'mo, u i i i!\ iilii. OialMiia, no lakoiī n; iuoM, Paki, K- j oni Ana, Liholih ; (iv •.03 •' ,> a . inolu IV.). a m»j K. oleo:i-s!-tni (iii Mo'wahiue), -»r p.;o j ]i; ii.U'.ko w■ -1 • 1 ur> a pa.« A : --, h kn iakou ha'i;?. o : mai ai ? 0 ka hiili nnh ,i k,. lakou hana, ho inoa }»ohihi!«ī uu la; mai lok./ mui no na- • > --;u mau hana <■»■. huli aku- . f i i ka haina, a o ia keia: Ina o Luanaoia o Līhoui "> he niea '. ]i\:i H..wnii a he miwiiia <•■llll i ko u wa e.ola iina, e nelo an ■; ii- i k; ma naoia o Peresidena Doir ho oiea hoon ;;iu oir, nok»l-.hui H-i".vaii. Ma ka ho' n)aoj)op«i atm iu* like 110 o Lihoiilni me Dule. O ka hana ia Liholih'o, o r ia ka *»aī*a ia Dole, sole i k;iawalr. Ina i nu n la 0 Lihoiiho he kiuo aupuiu Moi i luako, ~pohea hoi o Dole, he men anot• i'a o no[o ; ai ke kapa lip kiim aupuni oia" 0 ku aiia ? Aole ! Nokila. ma ka hoomaopopo ana i keia moo, aia no ho hanti pili aupuui ka hoiKo a ka moo, Ma ka hoomnopopo ak!i ; o .k.*• Liho- ' liho.olelo 1110" kan 5 ; /kanonu ia Pakī ma, 0 ia w> ka ke anpuni e kn uei olelo me kana kauoha. 0 Paki me Kemi Anr;, he mau alii lauH, o laua h.) nae na kia 1 o ka puka ma ka mauka e pili la i k> Beritauia. Healia la ka haina o ka lana hana ? Eia: Ih oialama i ka maluhia o ka Moi lua ua malunia 0 IN.ki 'oa i ko. Liholiho mnluhia, r 'le anei ia o ko ke aupuni ma ] d u i a •< na i koua maluhia ? E uele anei kona kiaiia ? Aole; e kiaiia ano 110 ia. Ma kei;i wohi, ho moa p* ho ke uaoaia na olelo n Liholih.o itt Paki ma. Eia ka niuau a Liho liho ia Keoni Aiia ma: M Eu» iliea iho nei ua pee uei ?" Ke paue nei o K.eoni Aiia nio ke kuhikuhi » kona manamanalima. ,s Ain ma o." {Ma ka aoao Waikiki.) Eia ka oioa i'ki 1 : O L;ho liho, o ko auj>unt no in O ka Liholiho uinau ana, o k i ke aupuui ninau ana uo ia, O ka

Keom Aua kuhikuhi an*a o, | o ka ko kiai o ko aupuni Ku ana 110 .ia. Kg kvu- ' - !,; i o Lihohho i(i Kp<iui '■<) of, c he'o »Uu oe a hiki \ 1 r ui Alnpai, a mni h.ila . i.e ',:i I/.mahl.." 0 ke,., kaiī f -br. f/iii L hnlil.o y- Kc;,ni A ua, o ia jio ke k;.ro''a nmr. i i' k? au'puip i koorohu kiai. 0 ko Lihoiiiio ke'i-: >■ oa ia Kooni Ana, 1)c- hoolilo ; na bk ! i ia ī.-i K<-f/ui Aaa i kiu, : o ka i k; ;- : -a aia n f > i- mV,,ke filan 'i Alipai a rae ko ahui n L'inaluo. v (/!ūila, u-\ r>'li ka Liholiho mau ' hair=i i k-i ke nup'i-ii ro<v e h, r .n>; ai. Ko k:iuoh.£ hon noi o Liholiho ia INku *'0 oe, i' : Paki, e hele oe hiki i ke ahmui Moi, nulaiiā c k ! i ji ."i loau ako ke I kauoha n o'.iia " » | Ua M'.e no hana i | kHU (, hrua ai me ki• *\noni Aua. a I he i no ano o kn lana r he mf i »mi i _ hoohuoiia m.i ke aianui Moi, a i mai(floi<) ht j puni-ne. Tnn he pnunna maV ih?. aia n< he h iie halawai - inhlhil*, a he wf.hi kukakuka k-.-k'-hi hana i ma--1 uaoia. A po'u i,<> pahd ma ka ! Keoai Ana wnhi i- hele aku la, he p inana jio hoi. rna ua alauui ■Lunolilo me Alapai, mn' kahi e kokoko ana ia mau alr.nui. A i m a ka r> a n a a k u, e h n o u n a a u a l>o ke {'.upuoi i kona nihU kiai, e' like Liholiho e hoouna nei iii Prki m». Ive oielo uou nei o Liholiho, "E anai loa aku aua au i keia poe." 0 ko Liholiho olelo pela, ioo he la o ko ke aup^ni olelo ana uo ia peia Eia p-<ha uu mea 'like mi ka olelo ana ae, o ka "anai"-?■ uele loa aku ma ka hana a o ka anai a pia pu i ka paia, e hoolilo ana i na r amaaina i kuewa b me kahi* poe e ae i mm o e hoo - kamaaina ihr/ ia Hawaii. lua o ka manv keia' o ka Liholiho olēle ma o. se aupuni, alaila, me ho la e hoea niai ana kekahi hmd 'ano nui. 'No ka mea, ke lioaiai mai nei' ko Paki inra n«) kekahi hana weliweli, oia hoi, ka pali nku. paki mai; iipu aku, nou mai, a pel'a aku. A o ka hope aku pahr, ananei„ he ulu&oa, no ka raea,ke hooinio mai nei ko Keoni Ana nioa i ke paouidoi o n;\ hana e ulu ui-ii ai ka hakaka. ■ \ , Ma keia wahi te h t ua pau LihMiho h;;tia vi tt., ka «na. Nolaua, ho me t uio ko v.ann?a ka hana a na pahik;;u«. No na pahikaua e kau puen la a uH' ko komo aua o I.iholiho 1 n i o ko Liholiho konio ana ae aialalo o ka pahiknua a he )u m lāna i;o !vO kt ; upuni komo ana aku ih-Uo e ka hookahe koke, ea, ho inoa ehaelia ia inn e hooa

io tnai aa.i; aka. o abonui o na Lani ky. i rke ia iYjea. ; No ka uaea, o ka aiea -e lawelawe ana i ka pahikaua, aole e nele kou,v mokn ana i ka pahikar.a. - A Ik\ 1a i ka nana aua, ke nee mai nt-i na h.aia ka liona, bea, tig», ilio. keko, a pe ia tku. No ka mea, o ka oihona 'ki k.ipnhi, be oihana lewn ia o k'i kmo; o : t. no' ona o ka bea, ka ' halaku'. ana <> na kek<\ oke kani ana o kn pu, o ia nn kn aoa ana a na ilio, o ke kahe aoa o ke koko, oia no ke 0100 ana o ke tigt2. Q keiū mau mea a pau i hoakakaia ma na moe i hoopuka mua ia, me he la ko neeneemai nei Uik(;u Aka, <> ke aū o ka mnnawa ka i ike i koi»a nani iho, iua no ka honn, ua hoea fe la; iua ūo ka mahu, ua mahu iho la; a ke hoea ma k'a nune &ku, nune mai, a emi iho, ua ahona ia. Aka, i nuoehauaio, pap&pau ju>he nao «i 1 ka papaa Ma keia wahi ae la, ua pau ae )a ka'u hoakaka no ka pohikaua, a e hoakaka aku &nu au ho ko ke kalaunu kuu ana maluna o ka welelau o na pahikaua/ Uajke kn mea nana kn moe e kau ana ke kalaunu iluna o na pahikaua, aole nae oia i ike i kona wahi i hoea mai ai. Elua no mahele e nans oi: 1 ~~ko ko kalaunu kau ana ma luna o ka inaka o na pahikaua; 2—ko na pahikaua komo ana malalo o ke kalaunu. No ka maheie he hoike ko ke kalauou kāu ana maluna 0 na maka oi o na pahikaua no kona uoho ali? ana maluna o ka 01 ona mea kaua. Ao ka lua, he hoike ia m* ka oi o na uiea kaua oia e noho alii ai. Aka, aole i ikeia kona wahi i hoea mai ai; pela io no.aole i ike kela a me keia i "kona la 6 hoea mai ai, aka, i ikeia i ke kau ana. No kā mahele elaa, he hoike ko na pphikaua kōmo ana ae malalo o ke kalauuu, me he mea la e ohiu aku aua i ke kalaUnu m* ke ano e kaawale aku kona mana, & o ka pahikana ke noho maluna ona. Akn, ke hoike nei ka moe/ aole i ikein'khna wahi i hoea mai. Nolaila. ma ka nnna ana, n,\ ka mana no o na mea kaua okoa lo \ okn e hookaii hou i ke kahuu ; infi paha 'aia ia mea iloko o ke alauui Beritauia, o?a hoi ka olelo ana ne iloko o ka Bfritania aīanui e hana ai. v - - O ka hope iho !a keia ona hoakaku ana, aole ni\e i koiia ka mea heluhHu e. lullnai'? keu\

mnu roea' a 1 hoikeia» ! na ke au o ka manawa e hoike ■ mai i na <n*A o hoea mai ana, a I 010 paho, He ma\i am no I koe i» koia, ua man&oia ua J !«wi\ Kii.okii.o Dimkkata '