Ka Makaainana, Volume V, Number 20, 18 May 1896 — Page 4

Page PDF (872.02 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MEI 18, 1896

KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.

W. H. KAPU,

Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F. J. TESTA (Hoke),
Puuku.

                KEENA: Helu 327. Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

UKU O KA NUPEPA.

No Ekolu Malama - - - $ .50
No Eono Malama - - - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - - 2.00

UKU O NA LUNA NUPEPA.

No 5 Inoa - - - 15 ken.
No 10 Inoa - - - 20 "
Maluna aku o 10 Inoa - - 25 "

            Me ka puuku wale no na hookaa dala ana, aole i kahi mea e ae.

POAKAHI, MEI 18, 1896.

                POLOPOLONA no hoi na mea pili i ka manao hoohuiaina o lakou nei ma ae. No ke ano hopipi mai paha hoi o ka uwikiwiki ana o na manaolana o na poe i puni wale i ka lakou nei ma ae mau palau ana i waiho ae ai o Senatoa Laimana he olelo hooholo hui no ia kumuhana imua o ka Aha Senate i ka Poalua iho la, e hoomau ana hoi i ko lakou manao paa ana no ia mea a hiki i ka wa e loaa ai, e like paha hoi me ka mea i hoikeia ma ko nei Aupuni kumukanawai. Ahu no hoi ka palu. E noke wale no, aole loa e loaa iki ana, he maunu ekaeka.

            INA paha hoi na kakou, oia hoi, na ka lahui oiwi e hoao ae i ka mana a me ka ole o kela Kanawai Hoopaa Inoa imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie, alaila, he mea pono loa ia kakou e lulu ae i hiki ai hoi na lilo ke ukuia, a i ole no hoi ia, waiho malie aku no a na na poe e ae i oi aku ke ulakolako. A ina no hoi aole ia, e pono loa no hoi ke hooholoia ae he ae like ana mawaena o ke Aupuni a me ka lehulehu no ke kapaeia ae o na lilo o ka Aha, a e hoonee aku hoi i keia hana imua no ka pomaikai o ka lehulehu o na ano like ole. E hewa anei hoi ia la?

            O KELA olelo hooholo a kela poe kiu re haole, he poe hoi i hoohiki malalo o ke Aupuni e ku nei, ma ka hihia o Julien D. Hayne, e hoikeia aku nei no hoi ma kahi mau wahi e ae o keia helu, ua like loa ia me kekahi mana pai mahanahana, me he la e olelo okoa aku ana no, aole keia manao i hoolahaia ai ma kana buke nupepa o Dekemaba me Ianuari i huiia he ku i "na mea ino wale." Hoka maopopo loa ke Aupuni a loaa no he lanakila i ka papapai, ka mea a ke kumukanawai i hoakaka maopopo ai aole loa e punukuia. O kela poe eiwa ka i ike a i hoomaopopo i ka pono a me ke kaulike.

KELA KANAWAI HOOLUHI.

                He pule holookoa aenei ko ka hookoia ana o ke Kanawai Hoopaa Inoa i ka Poaono nei, a iloko hoi o ia manawa a me ke kowa mai ka helu i hala o KA MAKAAINANA nei, ua nui na manao i ulu ae e pili ana no ua kanawai la, e apono ana a e kue ana. Iwaena o keia mau hooulu manao ana, ua nui ke kueia no ka mea e pili ana i ke kuni hoailona ia o ka manamana-lima nui o kela a me keia mea e hele aku ana e hoopaa i kona inoa. O ke kumu o keia kueia, no ka hoohalikeia o na poe e hele ana e hoopaa i na inoa me he poe la i hana i kekahi mau hewa karaima koikoi a inoino loa. Ma Rusia, ua kuniia na poe hana karaima me ka hao wela ma ka lae a ma ke kua paha, alaila, hoounaia i Siberia e hooluhiia ai a hiki i ka hopena o keia ola ana. Ua ano like no hoi pela ma Kina. A ma Amerika Huipuia hoi, iloko o kona mau halepaahao, o ke kuni hoailona ia e like la me ka mea i makemakeia maanei, o ia ka mea e hanaia ai i na poe hana karaima, i loaa ai hoi he mea e hiki ai ke hoohalike aku me ke kumu o ke kuni ke mahuka kekahi o ia poe mai kahi paa aku; no ka mea, ua manaoia aole loa he elua kanaka ma ke ao nei i like na hoailona manamana, pela ka hoike i kakooia e na poe naauao, a o na poe loea wale no ma ka noii ana ka i hiki ke hoomaopopo ia mau hoailona kuni manamana-lima nui.
                Aia keia manao kue iwaena o ko kakou mau anaina a pau, aole wale iwaena o ka aoao hapanui, o ia ka lahui, a o ka aoao kue Aupuni hoi ma kahi olelo ana, aka, ua komo loa aku no ia a iwaena o ka poai hapauuku a mailuilu hoi o na poe hemolele. Ua hoike mai kekahi koo ikaika o ia poai hapauuku a mailuilu ia makou e ae ana no oia e hoopaa i kona inoa, a ma kahi hoi o ke kau aku i kona hoailona kuni manamana-lima nui, aole loa oia e ae ana, no ka mea, aohe ua kanawai la i kauoha maoli mai e hanaia pela, aka, aia wale no ia mea maloko o na hoakaka ana o ka palapala hooia no ka hoopaa inoa ana. Aia iwaena o na haole o na aoao a i elua keia manao kue like e laulaha nei, a pela no hoi iwaena o na lahui e ae o kakou nei a me kakou pu no hoi kahi.

            Ke hohola loa nei ka pahola ana o keia kueia, a na ia mea i hookomo hou mai he noonoo a he manao ana iloko o makou, oia iho keia, alia kakou pulalelale a puapuahulu e i ka hele e hoopaa i na inoa. Mai manaoia mai nae hoi e ao aku ana makou mai no kakou a hele e hana. Aole loa pela, aka, e akahele kakou, no ka mea, he nui no hoi ka manawa e hana ai, he mau malama okoa, a pau i Augate 1 ae. O na ao lalau ana a ko luna aku nei poe, he mea ole ia, no ka mea, aohe a lakou mau $50 e hiki ai ke uku i na hoopai o kela a me keia mea e hooko ole ana i ka makemake o ua kanawai "hooluhi" la, a o kekahi no hoi, aohe o lakou hoike ae i ka ka lahui mea e hiki ai ke hana, i loaa ai hoi he palekana ana mai na umii ana a ua kanawai la. A ma ia mea, ua manao makou he mea makehewa loa ka hoolohe ana aku i ka lakou.
            Eia nae, i ka hoolohe aku i na manao o kahi poe o kakou, aole loa lakou e ae iki ana a paa i ka halepaahao. No ia mea, me ia poe no ia; alaila, ua maopopo lea ua nui na $50 a ia poe e kiola ai, a i ole ia, he makemake okoa no e noho ma kahi paa, a heaha la ka pomaikai e loaa mai ana mamuli o ia hoopaakiki ana. Ina i manaoia e lokahi ka lahui mai o a o, a i hookahi wa e paa ai, e hoomanao kakou ua nui no ka maalea i loaa i ke Aupuni. Lehulehu no na poe iwaena o kakou i kupaa mamua aku nei aole e hookaa i na auhau kino, a heaha ka kakou i ike ai. Aole kakou i ike aku i ke Aupuni e hele pupuahulu mai ana, aka, ua hopuhopu akahele ia a hoopaaia, a o ka hapanui ua uku a hookaa pau loa i na auhau i hoopiiia ai, na uku kaulele a me na koina i kauia iho e na Aha Hookolokolo. E hoomanao kakou no na Koolau aenei kekahi poe i laweia mai ai no ka halepaahao o Kawa e hoopaa ai no ka hookaa ole i na auhau kino, a heaha ka mea i ikeia no lakou? Aole ia poe i liuliu loa iloko o laila, uku nui ana i na auhau me na koina, a hookuuia mai. A pela aku ana no paha hoi me keia ina kakou e hoopaakiki ana.
                No ka makou hoi i olelo aenei—alia kakou pulalelale a pupuahulu e i ka hele e hoopaa i na inoa,—malia o ulu ae he hana i kahi o keia mau la iho e kue ana i ua kanawai la, alaila, o ka kakou ia e kakali aku ai no ka olelo hooholo a ka Aha Hookolokolo Kiekie e pili ana no ke ku a me ke ku ole i ke kumukanawai. Ke olelo nei kekahi poe ua kue maoli no ua kanawai nei i ke kumukanawai o keia au oehaa, a ina hoi e hoea io aku ana he hana imua o ka Aha, a hooholoia mai pela, alaila, pau ae la no hoi ka mana o ia kanawai me ko kakou lihi launa ole aku; aka hoi, i aponoia mai, aohe a kakou hana i koe o ka hooko wale aku no, koe wale no paha hoi a he manao hoopaakiki a hookananuha maoli iho no no kakou, a i ole ia, he hoolohe aku paha hoi i na ao lalau ana a ko luna poe i nele me na $50 e uku ai no na hoopai. He wahanui wale iho no keia a kela poe ao lalau, a ina e hou pono ia aku ana he alo a he alo, wikiwiki ke pelu ae o na alelo me ke kuhi aku—na mea no, a na mea ma no, a na mea no hoi paha kahi e hoopaakiki ana, a pela aku a puahiohio wale. O ko makou kamaaina ia ia ano poe, aohe hope, aohe kahua, a aohe kumu e onipaa ai, aka, he ake wale no e hoohoihoi makuahonowai. Ina o ia mau olelo ao lalau ka ka lahui e apo ai, alaila, me ka lahui no ke koikoi o ia, aole loa hoi me makou, no ka mea, ua ao aku makou i ka makou i manao ai he pono a ua kapaeia mai la hoi; a ina hoi o ka makou ke apoia mai ana, alaila, aohe a makou olelo ana, aohe koikoi maluna o ka lahui, he maalahi wale no. Eia nae, alia pulale e, aka, e hoomanawanui iki iho no hoi paha ka pono.


HALAWAI NA PUKIKI.

                Ma kahi okoa ae o keia helu e ike iho ai ko makou poe makamaka heluhelu i ka hoolaha kahea halawai makaainana akea a ke Komite Kuwaena o ka Ahahui Pukiki, a ua makemakeia hoi ka hiki ae o ua poe hookaa auhau a pau loa e hoolohe i na haiolelo a kekahi poe koikoi ma na ninau e lolii nei imua o ka Ahaolelo. Ina e hoomapopo lea ia iho, aole keia he halawai no ia lahui wale no, aka, no kakou pu kahi a me na ano lahui e ae e noho nei iwaena o kakou.
                He mea ole na olelo i hoopaia mai
ia makou aohe e kamailio kue i keia kahea halawai. Ua mamao no ia manao mai ia makou aku, aka nae, ina aohe a makou olelo, alaila, aole makou e hooko ana i ka makou hana ma ko ka lahui aoao. Oiai hoi, aohe o makou makemake e hooliloia o Hawaii nei i aina no na poe Amerika, aole no hoi i na poe Beritania, aole no hoi i na Farani, a i na Geremania, i na Pukiki, i na Pake, i na Kepani, a aole loa no hoi i kahi lahui e ae e noho nei ma keia honua, aka, no kakou wale iho no, oia hoi, no na Hawaii no o Hawaii nei, aole loa hoi no kahi aku. O ko makou upu a manaolana ia i na wa a pau a huli ke alo iluna ma keia ola ana.
            Nolaila, o ka makou wahi ao wale no, oiai, ua lawa ae la hoi