Ka Makaainana, Volume V, Number 21, 25 May 1896 — "HAEHAE KA MANU!" [ARTICLE]

"HAEHAE KA MANU!"

Nui tto uu hana maaW a . ua weio d ka po«i hemōleie. Me j i-a likē ole n<> o ka mauao oka ' Luoa Date Nai uie k«>na por» k- ; u»a kz> oih.HHa, ua kauoha oia i i koua 'kaikuaAua ioio e haku i mau knnawii no ka peno {•. | pono ole palin) o kana oihana I No ia h"ouuaunaia aua o Wile ; K&kel.i a me na no kanaw&i e h-.ae # uu kikoo «ku oi« he bila koi | aie uo $351 70. | Ua knia uaau dala me i ka kuleaua ole. Eia nae, ua j ae 00 he uoi iniua o ka AhaSdiiste uo 011« haawina „i\o i ia nieu, ak«, mahope o ka noo j nooia aua, ua hooleia. Ua i i oleioi» ae uae hoi o Kimo j Knkeia no ka mea pono loa e j uku ai i kela biia. ■ Hala ae la hoi ia puu» u& ku j hou ae no, 1 ka wa i uoonooia | ai o ka biia huikala i ke j Waiwai, u ua ke Kuhina no nae | Uoi i noi e hookomoia kela huj iua daia. Ua kooio 1 nei wa a , ua pakele ko Kiuio ekeeke. He | keu no paha hai ko Kieuo wini • iuaopopo loa tua ia mea, he kau- ' oha e hanaia kahi tuea e kue aku ai i kona poo ae, a ua oki : uae hiu i ke kiola loa ia aua 0 na ! uaea ana i k«uoha ai e hauaia < Maiia ptiha ua manao ua 0 j Kimo—■oia uo ka ohaua a Kakela »»a haku o ke Kuhiaa Waii a oke Aupuni, Ike iho la j uae hoi ! 1 Poiuo a hoohaahaaia ka wa j hiiM> e hihia ana i ke kauawai 1 i ua iao e ulu luai īiiii muli o ka hooknuiakauia* j luu&kau&wu hoi e j whuki anu i ke Kaaawai VII o | ke Akua, he tuea ole ia> a Ui oi ; loa aku h i koua iiookiekieia | kup«*iauaha uo paha hoi. He : : *ku ana ia ko kakou aialaio o ke\a "Aupuui uiaikai ; Kia. ' | Aa > hvi # kvi ka heva kipe > ivi Lia li«Ukuu,hi t pelA k& oi4

n!1 o o ka Ku k t, u< 'a 1(1 ]I: C|fll > i a ! i ; ' U'nō k'-liil}» lAiuakanawai . n • \YV.li:kt<. E Mu- I]/' k;; hi,i , i:v , fe, ( 1-KHle pna I-» Kw ti? kMia w«bino, pola ».v. h-.i mtneia. O ka l; { ;; hoi i iii■ i pono ak'; l-\ v poona , m, u» pai'kuiiii a ua ',1' ;io oa. Nui no ku ».piks a Uie ke kuphiau.'il.iH. Maiuuli-boi ..♦> k«> J. Ewnn \ : Keaoiu ao ana i k(ujn i:<-s'a piihi okoleliao, iia hoomu: uk u k* LunßkaiiHwa 1 , £j .>< JU >M'ho 1 Kawa no ekoiu m; !f m« a nx ka iiku pa »e hoi i $100 m e na k{?iD&. U kekahi lnah;!.c h;-i l īo boi i ae ole i kona he wa t<c kuai Wiīiona me ka h.ikini ole, akn, ua ku fcku imna no o ii ; ; ii sui« ]a a kui -ka hfwa, ua honpaiia e uku i $100 n>o aa koloß. O ka luakou hoi ehanhao nei, pehea }«.t i like ole ai m t ;u 'hoopai. No ka like o!e aiiei oua ili? Ina sole no no ktj-.ha ia? Maiin no ka iike <»!«? paha o \>n hpwa." he puhi ratna kahi a he knni iaikiui ole hoi kahi. oia . ua 11bukf no laua a elna i ke- kanawai e ki?'f ona ika pono o na poe kuhii laikini.

Nui uo paha hoi na hoohihiu 'a hoolau.wili ana a ko kaiKiwaiUa ae.hoi kahi i kuna hō kauono ka hoopai; aka, o ka mea hoi i liōnjuhs i ka Ah» ; lv j hoopai dala wale no. a ke ukuia ae ? o ka pau ae la no ia. A innn hoi o kn Aha K«apu.ni nia ke kiure he 'elemahile haole do lalo o Kooiau kai hookolokoloia iho nei no ke puhi rama a ahe waia, he'hoopai wale no kona o $100 ai« n'a koina. Kaulike ole no la. Po Poakolu iho'la, he Pako ka i hopuia uo ka h'eie me kekahi kaa huila pala-.a luo ke fcukui ole. Ma na hiohiona o kd a, eeeane e hiki ,jole i kahi mea ke hele i ka po ine ke knkui ole, a i ole ia» lawe paha i kaki puolo me ke knkui ele. Pehea no h >i k.e kanoha i po e hele am* i ka po o k «a i;e i kukui iluna o ka lakou uiao laou uewa. Un like n like. a o ka hooko pou«» aua paha hoi vn i ka mana koikoi f > k. knnawa^ Ua iilo aenei o K«uka L i Kakauoklo no ka Papa Hoonaauao. Loaa o!e no hoi konn kau o haoie a o iu\o ai i kahi h»aa. He n kona ni -»«:i īuau, me he \n ka hoi ua nn alakai o ke Aupuni uua malalo o kekahi momk', 0 ka hua

'' v k ?a -• ;-i : ;'jni 0 oHi.iiia i oiu&iii Kuhj.:« •. OfV?, o -k'< tn«ikf-.hiki h<Mu k.'AR«V,. keī* Haw-ii !ipi maialo <> k'ViBwni. owai *nie Li ko !i kn nr»a Ī in;,,* !>iii DO is uo ka u,* iiio ae ]>\ fh>. 1 (> Kank-i j [{. i cnu . oh-10. 0-h no rrui»inn: iioko o 1890, « vn no k i hooīoh>ia hiii._ana. i-ivii .*u p.°ihu Juti~kr-h\ uk' i Mō'hiio o ka biia kauawai i npoooi<j e iiooliiu aaa i ka Oihaoa liooaaaaLo i aiaU.o oka hoo.aialu aui' u kekahi Knhin h, ua lilo ae ka U huuo o i,\ bou ike Ku:: uin: o it.v lin Aina E, nolaila, ua elua oihaua iahi. Pela !io hoi })ah/t h.keu nei r?tt «'j e pouo ai. A lieo akn, nei iiOī o Ka.'.rjik?f no I -p;ina a ine Kin», o Kupa iho hi no mn ku,j;j kuiina Loio Kuhiua. ' l "eieku!b" aba la hoi la o i:-Ko o ka Aha Seut te a kd Nlokapuni o Hew-iii o b honnna ana mai. Me. kona ike oie no i ka namu, ei?i hiki i kooh p rt o ke kuuoa a ke luliiuii, a i a i kona alelo hoi ke ae a ke hooie, oae ka mnopop>* ole iaia o kana mea e haua ai. Aia a hoouiaheio kamail-o ia aku e kahi, alyiia, wikiwiki ae ka o'elo aohe i maopopo iah.

M- 1 kiko nō o nei eieknle aolie ona ike ninnn. hoole nao «olir m;;korn i; »Kt. i rar>he!eolelo no kiJ Aha SenatfJ. Ma ia aooie aan, ua ho'ke ae oir ua lawa loa koi'.a ike i ka nf\ma, e;a uae hd, ua hoike kana mau h».na i k on t. ohi' ;i u oi -ni. 0 k a m a k o u i'na pot koLon;< o ka mokn a Keawe i ke koho m na Sēnf.t6a.' m#.i no a koho hou mai ia J. Kaiīhoue. Ua hala kona ao, ua elemakule. Aohe olelo ana i koa, e hooholo loā ia ana na k'aiiHwai Ldkmi a me-A&hau. a pela no jdoi rae ko kanawai Auhau i Loaa. Aole o ia mau kahawai, 'aka, o ke kanawai" kahi e ae ana i ka hookoaihia mai o aa waiua Kaleponi, «ae ka dute ■olp, ina nae malal 1 iho o 18 d' ka.ikaika o a'ekohuia, N.-» ke Kuhiua W»iw:.i.no (iii KnAwii hope. K ik&aoli uu ann na Pukiki kt> eini mni ke kumukuai o ua waino, pela pu no p\ha hoi me k > kakou poe iuu weina. 0 ka pono no paha lioi ia Elib!ouaku i'n 0 * paha hoi ka'OihiUUi Makai i nn h?:n,; pi'i kau :» lvo;TJuan)aa kiki p« na koa u k m 1, o ka mahinia a hook > p"nn ao j k i lakon hasia a ka Uhulehu e oku -un A i a i ua kakuhiaka noi ponipo-u Ukou

U'-'i-'.'.n#--; i ka p&ikan iwaho o M'.ki/.!, a ue'.e ke kuhniīkHuh&ia nei_»u«»a kiai. Ua ulu >nai kfia hiohiona Ltia ! iitili oke ake bookel&kei<i paikau n ke Kepena Poo. ?vLi kekahi aoo ae,. he hana hooluhi iio hoi &ela i nn- makai, oia hoi, o na poe i ku i ke ahiahi a hnli iko loa. 0 ia.poe k» hi__p_he]e pu ika paikau. me ke a«a pooo ole oka hiaiaoe, a ise hati uoi nni mai, aole uo e loaa he maha a ku„Jbo_u= imoa oka Aha Apaua, ina nae hoi he oaau aihia ki lakou a ku nui hou no iaa huina rae ka maluhiluhi. Waiwai ole.no boj pab» ka hooiuhi fcou aua aku 5 oa poe ua luhi mua. Porkolu iho uei ka akoakoa aun o k>x Ahahui Kauka ma ko iakou haiawai makahiki He poe kauka Aupu'oi no ka uapanui Nui ko lakou walaau ana ma na uaea e pili aua i ka lakou oihana. TJa hiki ole ia lukou ke w&iho tnalie i na mea pili kalaiaina, nolaiia, hoopau maele ae la no ia lakou iho. I hewa nae paha hoi kahi i ke ake o ka Ahaolelo e hoopii ae i ko lakou iaikini me ka uku tuau ia

i kela ā w§ keiamakahiki, oiai * hoi, aole pela lakou mamna, he hookahi uo uku ana i kiaohi, o ka pau no ia a pau ke ola. No ka nui paha hoi o ko lakou I hewa. kii ai i ka Bev. A. Maki- I a koki 6 pule i ka wehe aua o ka iskou halawai ana a ua hookoia. Haohao keia kii o ia poe I ia kahunapule. Ua hooko oia i ! kaua hana i kiiia aku ai a ua palekana paUa hoi lakou ma\ na ! hewa laweola o iakou o ka lawe ! iawe lapanu lalan ana paha hoi i ! kahi poe, e laa paha hoi me j kela poe o ke kau ?<olera Ahi- ' ahi Poaha iho u&e, ua uuu ae Ihkou i ua mea-ai a me na mea iuu o kekalii ahaaina a lakou no i haawi ai ia lakou iho, Ola! ; O kahi lea lGa uae paha | hoi a ua poe holoua la i haua ai, j o ia ko lakou noonoo aua e hoa- : kaka maopopo !oa ia *ko lakou 1 uku lawelawe laoaau, raa ke ano '' pauai paha hoi no ka ka Ahao- ; lelo coe.\ e ha«A nei. Ma h | ua papalua a papakoluU na hoouku aua mamua ae o k* mea o hanaia ntn. \ keia w#. Ko ; hooholoia pela, e nele ann no 1 lakou i na poe nm,-e-liko' ta no 1 paha hoi uie k<? lakou nele i | keia wa, ! * v fc * 1 s * Iso!aiLt, e f«kaholo iou kakon ; ma keia mua aku, aole lo& he , pono iki ke loaū i ka mai, he nui ka Uh ke kii aku i ua ; holona EU nai\ ua koe ae uo ; na kauka i hUinai ia $ 1

ka lehulehu inawaho ae o keia poai, a no kakou e palekana m. Nuoui nae hoi na waha o ua poe la i ka' olelo ae no □a kuinu e hiki ci i ka lahui Ve ljiliaai akli'ia lakou a hele o\r ia hoi kahuaa. Aole oka hoopii loa ae iko lakou uku ka uiea e maliuia aku ai. Waiwai ule no boi ka Papa Hoonaauao e hoolaha nei un na kohokoho ao ke pai aaa i ka hoike a ia buro. Maoaua aku nei, oka ko makou Puuku ke koho haahāa loa pai aua i 4ia bila kauawai oka Ahaolelo, he ole no k& haawiia mai; pela aua no hol ioa ka hoytaha a pai * bok?j nm i nn kanawai c kēia kau Ahaolelo, o la haawina_ īike ana no. Pau na makika, wahi a ka oleloia, no ka raea, ua loaa mai nei ka ia J Komisina 0 na Uiulaau, he 1,500 lanu mai lupana mai ma ka mokumahu Kina o kela mau pule aku nei, aua pau nui ka i ka hookuuia iuka o Pauoa. Ke pau io, pomaikai kakou; aka, i pau ole, © pono oia e hanaiia i na makika, 1 emi bou mai ai hoi kekahi mau paona one. luiua hoi oka Aha §eoate i ka Poaono nei, ua eu ae o Senatoa<£Laaaie Walakahauki e ninau no keaha la i kono . ole ia #i ke Komite Malama Ola o ia Aha Senate e uKali pu aku i ka Papa Oia ma kaaa huakai i Molokai. Ma kana hoomaopopo he h§na hoowahawaha keia e like la me ia i hanaia ai i ka papapai. Puloieil E like īio paha hoi me ko kfc papapai makauia, psla no hoi me ke Komite o ka Aha SeaaU Ai« no ahe poe wahine haole malihini, na kauka malihinii na poe k&kau nupepa o na aina e t a pela aku, alaila, wikiwiki ka aeia. Ē huhuia noae pono, no ka mea, he haua kapakahi, Ua manao paha hoi ka Papa Cla he hui ko na impepa a pau, i ai i wale no mea kakau e hele ai. Pehea la ka Papa i manao ai e hiki pono ana Ika mea kakau o ka iiupepa Pi Ki A<!avitiisi ke fcskau i kekahi minao no nupepa Kuokoa namn iin he lalau aku a kos mai «\ri © ka makemake ok* Kuhin» Waiwai, oiai. nana ka bQa kauawa! i waiho aku» e pau *&* a*ko*na poo-letakahiko i ka* hoopoiuoia, ma ke puhi ahi an* paha, ama kēkalu ano e ae paha, ke hiki aku ika U pan o keia ojakahikf I &ha ai U ka haaa ana peU» oiai % he imu <5*U okoa hoi ia oke Aupuai.