Ka Makaainana, Volume V, Number 22, 1 June 1896 — Page 8

Page PDF (897.89 KB)

This text was transcribed by:  Kekaianiani Irwin
This work is dedicated to:  Kupuna Elizabeth Kauahipaula

8                           HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 1, 1896

 

[Mai ka aoao 5 mai]

hoakaka aku i @@@@@@@@ ke maopopo lea. Aohe olelo ana i koe, ma muli o keia olelo kikaho, kikoola a ku ole i ka hanohano o ke Aupuni, ua hoohaahaa maoli ia no ka Aha Senate. Ua manao anei hoi ka Ahaolelo e hoi aku me ka hiki maopopo ole ke hoakaka loa aku i na poe koho balota no nei mea? A ua manao anei hoi ka Ahaolelo ua lawa iho la no ia pane nona, a e lawe hoi ua lala ia pane alakai makapo mai a ke Kuhina? Ina ua manao ka Ahaolelo ua lawa na lala a pau me ia pane, alaila, ua kuhihewa loa ia hoi makou no lakou. Ke manaolana nei nae hoi makou aole loa o Senetoa Walakauhauki e ae ana e haalele popopulu iho i keia kumuhana pela ke ano.

 

            Ua like loa keia hana a ia Kuhina me ka hoao aku o ka Mana Hooko e punuku i na elele o ka lehulehu, a ua kakoo a kokuaia ae hoi keia manao punuku e ka ohua palemo liula, ka wahaolelo o ka poai puni koko, o ia ka nupepa Hoku. O ke ake loa o ia nupepa, o ka punuku ae hoi i na Senatoa a hiki ole ia lakou ke waiho aku i na ninau o ke ano hoopilikia a hoohuikau a hoopuhili i ka Mana Hooko. Ina o ko lakou manao ia, hanaia aku, aia no ia lakou ke hoao nui ae hoi.

           

            Wawalo ka loheia o na lono no ka luaiele o ka Aha Kuhina, a o ke kumu ka o ia, no ke akaka ka ua aneane loa e hoea mai ko lakou hopena. Hao aku nei hoi ka Loio Kuhina no Asia, a Poakolu iho hoi e ahai aku ai ka pupuhi i ke Kuhina Waiwai no Kapalakiko, e imi i maha no kona poo mai na hooluaiele ana a na oihana like ole ana e auamo nei.  E koe iho ana hoi ke Kuhina o ko na Aina E me na ninau koikoi e hoopuhili nei i kona noonoo, a e holoholo mau aku ana no hoi ke Kuhina Kalaiaina mawaena o kona keena a kai o na uwapo a me ka mokumahu o Waila Ma.

 

            O na ouli a me na kahoaka hiki mua paha hoi keia no ka wa a me ka hopena e hoea mai ana ke hiki io mai hoi. E ole o Kauka Dile, ikeia ai na loina oiaio loa no ka hopena e nee mai nei, o ke kokoke mai a me ka manao aku o ia hopena, aole ia i maopopo ia kakou a aole loa no hoi ia mea me makou. Kupaianaha no paha hoi keia pau o kahi mau Kuhina i ka holo i na aina e. He loina maopopo loa ia aole no i onipaa loa "keia Aupuni oi loa aku o ka maikai a Hawaii nei i ike ai."     Ina aku!

 

            Lehulehu no na kumu hoopii mai nei a na mai lepera o Kalawao i ke Komite Ahaolelo, o ka hapanui nae he mau mea liilii wale no. O kahi mea ano nui no, o ia @@ @@@@ e pili ana @@@@ nui @@ @ @@@ no lakou @@ @@ kakou i ka ehaeha i noho @@@. Ma@ @@ @ @ @@ @@@ikaika ana a loea ku hap@@ i o na popilikia i kupono e hoohana koke ia @@@ ke kukakuka pu ana me ka Papa Ola. Eia nae, he mea okoa ke komo o na haawina iloko o ka Bila Haawina, a he mea okoa loa hoi ka hookoia aku.

            A mamuli no hoi o na hooikaika ana a na Lunamakainana la, no ka mea pili i ka hoihoi @@ i na poe i maemae a ano ola hoi ma ke kahua ma Kalihi e noho ai, e @a@ o T. K. Naka@aela a me J. K. Waiam@@. Imua o ka halawai ana o ko Papa Ola i ka Poakolu nei i hooikaika ai keia oiwi i ka pono no kona poe hoa iloko o ka pilikia, a imua hoi o ka Hale oia i hooikaika ai no ka hoihoiia mai o kela mau mea i ano oluolu loa, no ka mea, ua maemae loa ma ka na@ai@a. E mahaloia oia no keia mau kokua a hooikaika ana. Akahi no a ikeia kana wahi hana a hooikaika ana no ka lahui.

 

            Poaono nei i hooholo loa ia ai ke kanawai e ae ana i ke komo mai o na waina Kaleponi me ke dute ole, e mana ana hoi iloko o hookahi makahiki mahope aku o ka aponoia ana. A ua waihoia hoi he bila kanawai e hookau ana i dute koikoi ma luna o ka sake o Iapana mai. Kapakahi no ia. Ua hoike ae nae hoi ke Kuhina Kupa aole kuikahi me Iapana e keakea ana ia mea, koe wale no e loaa ia Iapana na pono like me na aupuni e ae.

           

            Ina kakou e @ak@@ pono iho ana, he hoomalimali ka mea mua i ka Ahahui Waina o Kaleponi, i mea e mau ai o ke Kuikahi Panailike. O ka mea hope iho hoi no, ke komo nui loa mai o ke sake a keakea i ka lilo nui o na waina Kaleponi, nolaila paha hoi keia hoomalimali i ko Kaleponi poe a kue hoi i ko Iapana. Ua manao lakou nei ae he laulea ko Kaleponi poe, aohe kueia ke kuikahi.

 

            Ua aihueia aku mai ka halekuai aku o kekahi Kepani ma Halaula, Kohala Akau, Hawaii, he pahu lole a me $150. Aole i loaa ke kolohe, o ka pahu nae ka i loaa aku ua pau i ka wawahia a ua laweia na waiwai o loko.

            "O ka lani a me ka honua, owai o laua ka mea oi ma na ano a pau?" ke kumupaio a ka Puali o ke Aloha i ka po Poalima iho la. Ua hahana ka paio ana a na hoao a i elua, kaena ana no hoi kahi o ka lani ka mea oi aku, a pela no hoi kahi. Pau na mea pohihihi o ka lani a me ka honua i ka huaiia e na loea o keia keneturia, a o ka hopena ua haawi mai ka lunahooholo i kana olelo hooholo e olelo ana o ka lani ka mea i oi aku ma na ano a pau. He mau hana hooulu manao keia e hana mau ia nei ma ia hale halawai.

 

Wahine Pukiki Oki Koi

 

            He wahine Pukiki i ka @@@paia ma ke K@@@@@@  @@ @@@ @ @@@ @@ e @@@@@ e k@@@@@ @@@@@ kekahi keiki @@@@@ @@@@ @@@ ke @@@ @@@@ @@@@@ @@@ hina. Me ka hana nui @@ @@@@@ o ka paa ana iluna o ke kaa a hiki i ka Halawai, no ka mea, e noke wale ana no ua wahine la i ke ke kipaku i o ia nei. Ua hookuuia mai no nae oia i ke ahiahi poeleele ana iho. Eia kahi lono iki i loaa mai ia makou: E holoholo ana na keiki a ina ko lakou @pa, ai a hoi kekahi mau keiki Pukiki i k@ @@@ mala iluna o ko lakou nei pa, holo aku nei o ia a olelo aku nei e hookaawale ma kahi e o@p@i@@ auanei ko lakou pa, aole nae he hoolohe mai o na keiki Pukiki a noke mai la i ke amuamu i ke keiki i kanaka lepo, a pela aku. Olelo aku la no hoi na wahi keiki la i kana mau olelo e ia ana—"Pukiki lepo." Ia manawa ka i holo mai ai ka makuahine o kela poe keiki Pukiki me ke koi a wahi mai ia i ka pa a naha a hapai ae la i ka lima me ke koi a oki iho la i ka lima o kahi keiki, a o ia no ka manawa o ka@ i keiki i pale ae ai i kona lima ma kahi e a loaa lihi iho la kona peahi lima i ka maka koi. Ike aku nei hoi ka makuahine o kela keiki, holo aku nei a kaili i ke k@@@@@ ia ia. Ua hoikeia aku ka lono i ka Halewai ma ia hope iho, a kiiia aku ai o ia e na makai. He ano opu @epule ka oia. Aole i kokonukonu loa ka eha o ke keiki.

 

            I keia la e noho ai ka halawai makahiki o ka Ahahui Eu@nelio o ka Paeaina o na Ekalasia Kalawina.

            O Kahului ka mokumahu i ku mai ai i ke ahiahi Poaono nei me ka piha lepo manu mai Mokupuni Kilifit@na.

 

            He lono ka i loaa mai ia makou ua hoopau aku na hoahanau o ka Ekalasia o Kipahulu a Rv J. I@aina mai ka noho kahu ana no lakou.

 

            He kanakolu ka nui o na Pake i hopuia i ka po Poaono nei ma kekahi mau kauhale ma Alanui Nuuanu i loaa pono aku ai e piliwaiwai nui ana, a ua lawe nui ae no ka Halewai.

 

            Ua hookui ae he kua hale ohua noho aoao me ke kaa panee alanui i ka po Poaono nei ma Alanui Papu, a ua komo a paa ma ke kolo o ua kaa la iloko o ke kaa panee, ua laki nae aohe mea poino.

 

            Ua pau i ka hookuuia mai ua ohua Kepani o ka mokumahu Taiwana-Maru i ka Poaha iho la. Ua lonoia mai aole ka ka hapanui o kela poe Kepani he poe limahana, aka, he poe ohua ee pakeke no.

 

            Ma ka Poaha, la 11 o Iune, he papaaina makaluhi ke haawiia ana e na wahine o Kam@i@@li, no ko lakou waele ana i ka pa halepule o ia wahi. I ka po iho, he ahamele lulu no na hemahema o ka helepule. Loihi paha!

 

            Elua haneri me iwakaluakumamalima manu opeapea i loaa mai nei ma ka Aus@t@ralia ma ka inoa o P@r@t@s@ K@b@@@, a ua pau nui i ka hookauia i ka poeleele ana iho o ka Poalima nei no ka hoolaha ana ma Hawaii nei.

 

KELA ME KEIA.

 

            He paina la hanau ka R. W. W@@@@@ki i haawi ae @@ i ka po Poakolu iho la no ka hoomanao i ka @ @@@@ o ka makahiki hou kahi o ka laua kaikamahine.

 

            He halawai makaainana nui ka ko na Kona poe i malama ae ai i ka Poaha iho la, ma Keauhou, no ke kukakuka ana i ke Kanawai Hoopaa Inoa. Ua a'o aku kekahi poe i na kanaka e hele e hoopaa i na inoa, no ka mea, aole kela he kanawai hoohiki ma lalo o ke Aupuni.

 

            Augate 23 e kuai kudala ia aku @@@ Lanai ma ke kauoha a ka Aha Kiekie no ka pouo o na poe a paa mai i ka moraki, a me kekahi mau aina e ae o ka waiwai o K@pion@. A ua hookohuia o P@ Ki Keoni i komisina nana e hooponopono ke kuai ana o na waiwai malalo o $10,000 huna.

 

            Ua wawaia ae e holo aku ana o Kapena Kutisa maluna o Lelehune no ka hoao ana e hoopakele ae i kekahi mau waiwai o kela wahi moku lawaia sila i ili ai ma kekahi mokupuni papapa malalo aku nei o kakou i keia mua iho. O keia no kahi moku i hoopahaohao ai ia Lehua mamua aku nei.

 

            Haunaele ke anaina hoomanao a na Pukiki, no ka iho ana mai o ka Uhane Hemolele mai ka lani mai i malamaia ai mauka o Auwaiolimu i ka auwina la o nehinei, ia lakou Pukiki iho no. Ma ia wahi like no ua malamaia he kuai kudala o na holoholona ola aiia o ka io, a ua lilo no i na poe makemake mai.

 

            Ua loaa mai nei he palapala mai kekahi mai o na keiki puhiohe Lahui i kekahi hoa'loha maanei, e hoike ana aia no lakou ke noho la me ke ola maikai ma Kikako. Ke haawi aha puhiohe la lakou ma Linekona Paka, a pau ia holo no ka aoao hema o ia kulanakauhale no, ma Manahatana. Mai laila aku no M@souri.

 

            Ua waiho ae o Lunamakaainana Hanu@a he olelo hooholo imua o ka Hale i ka Poaha iho la e noi ana i ka Papa Ola e @@uhiia wai o Juo.Waiamau a me T. K. Nakauaela mai ke kahua ma'i a hoihoi ae i Kalihi e lapaau ai, no ka mea, wahi ana, aole ka he mau haawina a ka ma'i hookaawale maluna o laua. Pahea ana la, e aeia ana paha, aole paha?

 

            Ua hoouna mai nei kela halawai makaainana o Keauhou, Kona Akau, i ka olelo hooholo i hooholoia ai no ka hoopukaia aku ma na nupepa Kuokoa me Aloha Aina. No ko lakou makemake aku la no paha e ulolohi, i palahe ai ka palu a pipili i kepau. E hewa ka i KA MAKAAINANA nei, loaa ka uwila koke ia aku, ike ka lehulehu mai o a o.

 

            Ua hoopau wale ia imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei ka hihia aihue waiwai i haawi ia e malama o S K Aki, mamuli o ka hooponoponoia ana mawaho. Poaono, Mei 23, oia i hopuia ai. Na kekahi mau lala o ka Hui Hookuonoono o Kapuuk@l@ keia hoopii iaia, no ka @@i@i aohe ona hoike ae i ke kulana o ka waihona o ka hui @ aohe no hoi awiwi e hooponopono ae.