Ka Makaainana, Volume V, Number 23, 8 June 1896 — Page 4

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 8, 1896.

KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.

W. H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F. J. TESTA (Hoke),
Puuku.

KEENA: Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

UKU O KA NUPEPA.

No Ekolu Malama - - - $ .50
No Eono Malama - - - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - - 2.00

POAKAHI, IUNE 8, 1896.

                AOHE hoohiki kakoo i keia Aupuni Repu balika malalo o ke Kanawai Hoopaa Inoa. O na olelo no ia mea, he mau olelo lalau loa ia.

            MAI no na makamaka a hoopoina i ka hoomanao mai i na nupepa, o loaa ole aku no auanei ke hala mahope o ka manawa. Ina aohe luna, e kauoha pololei mai no ia makou me ka hoouna pu mai no i ka uku pepa, oiai, o ko makou hoihoi loa ia.

            INA i hoolahaia ke Kanawai Hoopaa Inoa ma KA MAKAAINANA nei, ike kekahi mahele nui o ka lahui oiwi i kona mau ano a pau. Eia nae, ua ike no ke Kuhina Kalaiaina ia mea, haawi no na ke Kuokoa e hoolaha, ka nupepa heluhelu nui ole ia iwaena o ka lahui i keia wa.

            KUHIHEWA loa kekahi poe kahunapule o kakou, aia ka a hoohiki aku e kakoo i keia Aupuni, alaila, loaa mai ka aeia e hooko aku i ka oihana mare. Aia no hoi na kahunapule o na Ekalesia Anagalikana a me Katolika Roma, a pela no paha hoi me kahi mau Ekalesia e ae, aole i hoohiki nui, ua loaa mai no nae na palapala ae e hooko aku i ka oihana mare. Mamuli paha hoi o keia kuhihewa i hoohiki hewa ai kahi poe.

            LAPUWALE no hoi na manao ana o kekahi poe ua lilo ka makou ma ka aoao kakoo i ke Aupuni, no ke ao aku ka i ka ka lahui mea pono e hana ai no ke kanawai kuni hoailona manamanalima nui. E like no me ka makou i olelo ai mamua, pela no KA MAKAAINANA nei i nehinei, i keia la, i ka la apopo, a mau loa aku, no Hawaii nei oia a me kona lahui kupaa mau, aole loa hoi e pilipe wale aku no mahope o na poe i hanaino mai ia Hawaii nei a me kona lahui kumu oiwi. Ke manaolana nei makou ua lawa keia mau hoakaka no ko KA MAKAAINANA nei kulana a no ka pomaikai hoi o kela poe opukekeue a opuino no ke ao maikai ia aku.

KE OLA A ME KA MAKE.

                Wahi o na olelo a Paulo ka Lunaolelo i ko Roma, ua hoakaka aku oia: "Ola no au mamua me ke kanawai ole, a hiki mai ke kauoha, ala ae la ka hewa, a make iho la au." (Roma VII., 9.) Pela kana hoike no ka wa kanawai ole a me ka wa kanawai, ana no hoi i hoaiai ai ma ka mahele hope o ka pauku 8: "No ka mea, me ke kanawai ole, ua make ka hewa," oia hoi, kauia mai ke kanawai, ua ola ka hewa malalo o ia kanawai, a ia kanawai paha hoi i hoakaka maopopo ai,—e ku no ka hewa i ka mea kue aku, a e ku ole hoi i ka mea e hooko pololei aku ana i kona makemake.
                Ke lawe mai nei hoi makou i keia mau olelo a hoopili ae no kekahi mau hana o keia au hou o ko kakou nei aina. E hoomanao kakou mai a mahope iho o ke kahulihia ana o ko kakou Aupuni kumu, ua kauoha mai la na poe hou i pakaha ae i ko kakou pono a kuleana pilipaa— e hoohiki aku ka lahui e kakoo ia lakou, i ka lakou pono a me ka lakou Aupuni oehaa o ke kukulu ana ae mamuli o ka hooweliweli ana a kekahi Aupuni hoa'loha a ikaika. O kahi mea nae hoi i pahua ai o ia hana, aohe kanawai i kauia mai, nolaila, ua kuleana i kela a me keia e hoole aku, a mamuli hoi o ia kanawai ole ana, ua ola iho la kakou, oiai, aole he hewa o ka hoole a ae ole aku e hoohiki. Ua kalakalaia kakou mamuli o ia kauoha kanawai ole ia ana he mea no kakou e hewa ole ai ke hoole aku i ko lakou nei ma ae makemake, aka, ina i hana kanawai ia, auwe ko kakou pilikia, ua palena ole, me ko kakou hoihoi ole loa no e hooko aku ia hana. (Ke kamailio nei makou ma keia no ka hapanui e kupaa mau nei, i ae ole loa hoi e kupee aku ia lakou iho malalo o ka apu auhuhu a keia poe, a koe na poe ohakulai i pilipe aku no kani pono pau wale o keia noho ana a me ka ikeia mai paha hoi e lakou la ma.)
            Hiki mai nei nae hoi i keia wa ano, ua hooholoia ke Kanawai Hoopaa Inoa, a ua kauohaia kakou a pau ma ia kanawai e hana aku i kekahi mea a ia kanawai i makemake ai. Aka nae, eia no he mau hoohuoi ana iloko o ka lahui no ke ano a me ka manaoio maoli o keia kanawai, me ka oleloia iho e kekahi poe he mau hana apuhi wale no keia na ke Aupuni i mea no ka hapanui e hoohiki kakoo aku ai, a i ole ia, hoaiai aku paha i ka loa a me ka laula o ka honua nei ua pilipe a ua haawi pio aku ka lahui malalo o ka lakou nei ma ae mau alakai ana. Aohe no kakou i hewa ma ia mau hoohuoi, eia nae, aohe kuhihewa aku a koe mai. Ua kauia mai keia kanawai, o ka hooko wale aku no hoi ka kakou, oiai, aohe o kakou wahi e alo ae ai a e pakele ai mai na umii ana ke hana ole aku i kona makemake, nolaila, ua make kakou. Ke hala ka la (Augate 1 e hiki mai ana) i hoikeia ma ua kanawai la, papapau kakou, aohe mea koe iho o na poe paakiki a hooko ole, he aa ko kauhale. Mai manao kakou e hana e like me mamua, i ka wa i kau kanawai ole ia, a o ka kakou i hana ai ia wa, o ka kakou ia e hana ai o nei wa. He lalau ia mau manao ana, oiai, eia iho ka make, "ua hiki mai ke kauoha," a ua "ala ae la ka hewa" o ka hoole aku, "a make iho la" hoi kakou. O ka leo keia o ke ola no kakou a pau, a mamua nae hoi o ka awiwi ana aku e hooko, e hoomanawanui mai no kakou, no ka mea, eia iho he mau keehina ke lawelaweia nei no ka hapai ana aku i kekahi hana imua o ko kakou Aha Hookolokolo Kiekie e pili ana no ke ku a me ka ole o keia kanawai i ke kumukanawai o keia Repubalika oehaa. "I nui no ke aho a pa ka ili i ke kai," a mai no a pulalelale e aku kakou.

E NUI KA IKAIKA.

                E like hoi me ka KA MAKAAINANA nei i ao ai ma kekahi mau helu i hala aku nei, ina he manao nui ko kakou e akaka pono ke kulana o kela Kanawai Hoopaa Inoa, o ka lulu dala no ka mea e hiki ai, aole hoi o ke kaukai aku a na hai e hana. O ke kumu i makemakeia ai e lulu dala, i hiki ai hoi ua lilo ke ukuia, e like no hoi me ko kakou kamaaina i ka wa o kekahi hana e waihoia aku ai imua o na Aha Hookolokolo, aia no a he waiho mua ia aku ko kapuahi a me ka uku hana o ka mea nana e lawelawe aku.
                He mea hauoli nae hoi no makou ka hoike ana aku ua kawowo kela manao a makou i paipai ai, no ka mea, i ka Poakahi i hala i hoomakaia ai he wahi keehina uuku no nei hana, a e ikeia no ma ke keena o ko makou Puuku. Aole o ia wale, aka, i ka Poalima iho la no hoi i lohe ai makou ua halawai ae kekahi poe kakaikahi ma ke keena oihana loio o J. K. Kaulia, a ua waeia he ekolu lala elemakule no kekahi komite no ka hele ana e noi dala iwaena o ka lehulehu no keia kumuhana hookahi. Oiai hoi, aohe makou i konoia mai e hele aku i ua halawai la, a makou hoi e olelo ae nei ua hanaia ma ke ano malu, nolaila, ua hiki ole loa ia makou ke hoike pau pono aku i na mea i hanaia.
            O ka makou hoi e kuhi nei no ka hana malu ia, no ka hoike mua ole ia ana mai ia makou, oiai, o makou kahi i makemake a i kuleana e maopopo i na hana a pau e lawelaweia ana no ka lehulehu a no ka pono o ka lahui holookoa. Aole loa hoi makou i makemake iki e hanaia mai ma ka poopoo, a e pilipe wale aku no hoi ka lahui malalo o na alakai ana a ia poe kakaikahi; aole no hoi o ia wale, aka, hapai mai keia poe i ka lakou a mahope hoounauna a hookauwa mai ia makou me ka maopopo mua ole. Ma ke ano nui nae hoi o ka hana, no ka lahui no ka pono. Nolaila, ina ua hoopuka makou i na olelo no kela poe kakaikahi o ka lahui, e nini ai ko lakou manao no makou, ke pakalakala e aku nei no hoi makou e kapae loa ae ia ano manao, a i hookahi hoi ka hooikaika ana aku no ka pono o kakou a pau.
            Mai manaoia mai he keeo keia o makou no ke kii ole ia ana mai e hui pu aku me ia poe. Aole loa pela, aka, e hoomaikeike wale ae ana no makou no ka lakou mea i hana ai. A ma na ano a me na loina nae hoi a pau, e nui ko kakou ikaika ma nei hana, oiai, he mea nui ka manawa. Ina e eleu ana ka kakou lulu ana, he mea ia no ka hana e ku koke aku ai imua o na Aha a malia o maopopo ae no mamua o ka aneane ana aku i ka la hope i kauohaia ma ua kanawai la. E alu like kakou me ka ikaika a pauaho ole ma keia hana.
            A e like hoi me ka makou i ao mau ai e akahele kakou, oia hoi, mai no kakou a pupuahulu i ka hooko koke aku, pela no nei e ao hou aku nei, no ka mea, eia ua hookumu, hookahua a hoomakaia ka hana e hiki ai ia kakou e hookaukaulua iki iho. I hakalia wale no ka holomua o keia hana i ko kakou lokahi a laulima like ae, he mea maopopo loa e loaa no he holomua. Aia no i ka mea e haawi ai, mai no kakou a hopohopo iho no ia mea, a ma ke keena o ko makou Puuku e hoopaa ai i na inoa a e haawi ai hoi i na kokua ana. Mai no kakou a hopohopo i ka haawi, oiai, he pono laulaha keia e huliia aku nei no ka lahui holookoa mai o a o.

            I keia Poakahi ae e noho ai ke kau o ka Aha Kiekie no ka hoolohe ana i na paio kanawai ana a na loio ma na hihia hoohalahala.