Ka Makaainana, Volume V, Number 23, 8 June 1896 — Page 7
  HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 8, 1896. 7  
 
  OLI   VA KAZELA  
 
  KA OLALI NOHO KUAHIW   I O INIA.  
 
  KA   UI HOLOLIO IMUA O KE KAHUA KAUA.  
 
  Helu 8  
 
 
                  I kela manawa i pane aku ai o Kazela: "Aole loa oe i aie mai ia maua, aka, ua aie oe a me kakou a pau i ka lokomaikai o ka Mea Manaloa no kona haawi ana mai i ka lanakila ia kakou i keia la."  
              Me ia mau olelo huli ae la o Ka   zela a kuhi ae la kona lima ia Oliva, a kamailio ae la, "Oia a me a'u, o maua ka i ale hoomanawanui aku i na ehaeha o ka la i hala, a nana i alualu na enemi e auhee ana a luku aku la me ka weliweli. E ku ae iluna, e Oliva, a e aloha i kou Moi."  
              Ku ae la ua keiki la iluna me ke kino maloeloe a lululima iho   la no ka manawa mua loa me ka Moi. A o ia ka ka Moi i olelo mai ai, "Ke hoike mai nei kou mau helehelena i ke kanaka koa oiaio, pela no auanei oe e pii aku ai ma ke pookela o na kanaka koa o ke ao nei."  
              I kela manawa aia na maka o kela a me keia o loko o ka halealii maluna o Oliva kahi i haka pono ai, mai na keonimana a na lede, a e loheia aku no ko lakou mau leo hamumu e pili ana nona.  
              Mahope iho o ka pau ana ae o na kukai olelo ana, ua kauoha ae la ka Moi e malamaia kekahi aha hoolaulea nui maloko o ka pa alii no ka hanohano o ka olali noho kuahiwi o Inia, a e wehe hamama ia hoi na ipuka o ka pa alii no ka lehulehu, oiai, ua hala ke au o ka weli a me ka makau; ua pau   ka hopohopo ana no ka enemi.  
              O ka la i malamaia ai o kela aha   hoolaulea no ka hanohano o Oliva a me kona makua, oia no kekahi o na la maka kanaka nui i ikeia. No ka mea, ua pau mai la na makaainana mai o a o e ike i ka mea nana i hoopakele ia lakou mai ke poipuia ana e na enemi me ka ike mua ole ia.  
              Ua hele pu mai la hoi lakou me na makana he nui,   o ke dala a me ke gula, a me na mea ala.  
              O ia mau mea, o ia ka lakou i hookupu aku ai imua o laua, a o ia ka Oli   va i pane aku ai me na olelo kuio: "E like me ka loaa ana o ka manao lokahi ma keia hana, pela no auanei e lokahi ai ko oukou mau manao no ke kakoo ana i ko kakou Moi."  
              Ua puia ae la ka lewa me na leo huro mai na kanaka ae no keia mau olelo a Oliva, a iloko o ia wa i oili mai ai he lede mai waena mai o ka aha kanaka, aia hoi ma kona lima e paa ana he komo lima   gula i kinohinohiia me na pohaku kumukuai nui. Imua o Oliva i haawi aku ai ua lede la i ke komo me keia mau olelo o ka haulehia iloko o ke aloha:  
              "E lawe i keia me ka hoomanao i kau kauwa wahine." Hookomo aku la oia ma ka manamanalima uuku akau o Oliva, a olelo hou aku la: "Pela auanei e pilipaa ai ke aloha ma waena ou a me a'u."  
              O kela kaikamahine, e ka mea heluhelu, o ke kaikamahine alii o Ara   bia, a e hele ana oia i ka makaikai honua me kona poe kanaka. I kona wa i ike mai ai i na helehelena o Oliva mai waena mai o ka aha kanaka, ua komo iho la ka manao hoohihi iloko ona no ua keiki la, a me ia ano i ku ae ai oia a haawi aku la i kona komo kumukuai nui, me ka nana ole ae i ka hanohano o ka nohoalii o kona makua.  
              Aole oia   wale ka i loaa i na haawina o ia mea he aloha, aka, o Oliva pu no kekahi ma ia haawina. I ka manawa mua loa no ana i ike ai, ua komo koke iho la ua nahesa hoowalewale la, a ua aneane oia e hoolei aku i kana kipuka ili maluna o ua mea la, eia nae, ua hele kino mai la ua mea la imua ona a hui alo ae la laua.  
              Mawaho ae hoi o keia mau makana he nui mai na kanaka, ua   hookau aku ka Moi maluna ona i kekahi mau kea hoohanohano, he mea hoomanao hoi no kana mau hana maikai i hana ai no ka pono o ka nohoalii me ka lahui.  
  [Aole   i pau.]  
 
 
  Na Make o ka Malama o Mei.  
 
 
                  Eia iho ka nui o   na make no ka malama o Mei ma Honolulu:  
              Na Hawaii 39, Pake 7, Pukiki 10, Kepani 1, Pelekane 2, Ame   rika 5, na lahui e ae 1. Huina nui he 65. Mai loko mai o keia heluna he 16 poe i make lapaau ole ia e na kauka.  
              O na make iloko o ia mahina no 1892, 49; 1893, 42; 1894, 44;   1895, 53; 1896, 65.  
 
              Ua paewa ka makou hoike ana aku ma ka helu i hala, e pili ana i ka mea nana i haawi ka haiolelo oihana kuwaho ma Kawaiahao i ka po La Pule i hala, o ka pololei na   Rev. S. W. Kekuewa, aole na Rev. W. M. Kalaiwaa.  
 
 
  KUPAIANAHA!  
 
  Hookahi   Hupo Iwaena o Ehiku Poe Aeahaukae.  
 
 
                  He ehiku mau keiki opiopio, no lakou hoi na helehelena mohaha maikai a i loaa hoi na hoonaauao maikai ia ana, i pau nui i ka hopuia a hoopaaia ma ka halepaahao ma Kaleponi i kahi La Pule o ka mahina i hala, no ko lakou hoohaunaele ma na alanui a me ka hoohenehene ana hoi i na poe hele pule e hoi ana no ko lakou mau home.   I ka lawe nui ia ana ae imua o ka aha no ka hookolokolo ana i ka Poakahi ae, ua ninauia aku ka makai no ka hewa ana i hopu ai i kela poe keiki, ua hoike ae oia, "No ko lakou hoohaunaele mau a me ka hoopuka ana i na olelo ino i na poe hele pule."  
              A oiai, o ka lunakanawai nana e hookolokolo ana ia lakou, he Kumu Kula   Sabati no oia, ua eu ae la oia iluna a kamailio mai la imua o na lawehala me ka haawi ole ana i manawa no lakou e pale ai no lakou iho, me keia mau olelo:  
              "He poe keiki kupono loa oukou no loko o na papa kula   Sabati. Eia nae ka'u e hana aku ai ia oukou. E hoopaa ana au ia oukou iloko o ka halepaahao a hiki i ka manawa e hiki ai i kela a me keia pakahi o oukou ke hoike paanaau mai i na kanawai he umi o ke Akua. Nolaila, ehia o oukou i hiki ke hai paanaau mai?"  
              Aole i manao ka lunakanawai e hiki i kela poe keiki ke hoike paanaau mai i kela mau pauku o na Kanawai he Umi o ke Akua, aka, i ka pau ana no o kana kamailio ana, ua kau like ae la na lima o ua poe keiki la iluna a koe   hookahi. Kahea aku la ka lunakanawai ia lakou e hele mai a kokoke imua ona a hoike paanaau mai i kela a me keia pauku. He eono o lakou i paanaau pono na pauku o ua kanawai la, a ua pau nui i ka hookuuia. O ka ehiku o lakou ua hoopaaia oia a hiki i ka wa e paanaau ai o ua kanawai la iaia. Ia po iho ua noke ua wahi keiki la i ka hoopaanaau iloko o ka halepaahao a lewa iaia. I kakahiaka ae, ua heluhelu aku oia imua o ka lunakanawai me ke akahele a hiki i ka hopena, a hookuuia'ku la oia e hele me ka lanakila. Nui kona hauoli ia hemo ana. Kupanaha no hoi ka hoopai a keia lunakanawai la.  
              No keia hoi, ua manao makou e hoopili mai no kakou nei, e   pili ana no kekahi poe keiki kino nunui e hoolilo ana i ka maluhia o ke Sabati i la no lakou e lealea a e uwauwa ai ma na alanui, me kekahi mau hana uso ole a lehulehu wale aku. He poe keiki hele pule keia i loaa na hoonaauao maikai ia ma na ano a pau, eia nae, ua hoolilo i ke Sabati i la e uhauha palena ole ai no lakou.  
              He mea pono loa e hopuia keia poe keiki a hoopaa iloko o ka halepaahao, i loaa he mea nana e ao ia lakou i ka hewa o ka hoolilo i ka La o ka Haku i la no lakou e holo hele ai ma na alanui e hoohaunaele   ai. O kahi oi loa aku o na hana ekaeka a lakou e lawelawe ai, o Moanalua no ia, kahi i kaulana i ka hakihaki o ke au o ka ai milimili. O, ke hanakuli maoli no lakou!  
              Ina he poe lede ke maalo ae ana ma ke alanui, e hoomaka koke no keia poe e uwauwa me he mau liona pololi la. He lapuwale o na lapuwale! Ua mahui wale mai nae makou, ua hoohui keia poe keiki ia lakou iho a kapa iho la i ka inoa hui —o ka Ahahui Ma   fia, oia hoi, he poe hana i na hana ekaeka a kipikipi, kaili wale, a pela aku. Ma Alanui Lehelehe (Liliha) kekahi wahi o lakou e hoomoana ai, ma na po Poaono nae hoi ia.  
 
 
  Mai Hele Poo Ole.  
 
 
                  Ma ka Poakahi i hala, ua hoea ae imua o   ka Aha Apana na loio Paulo Numana, J. A. Makuna a me J. L. Kaulukou no ka hana ana i ka lakou mau hihia. O lakou a ekolu he mau papale waiokila, e hiki ole ai ke hoohewahewaia. Ia lakou e noho nui ana me ka waiho like ana o ko lakou mau papale, ua pau e aenei ka Numana hana a ku ae la oia a hele me ka lalau ana aku i ko Kaulukou papale; hala aku la hoi ia, o Makuna aku nei hoi me ka lawe ana aku i ko Numana papale, a koe iho nei he hookahi papale. Pau aenei hoi ka Kaulukou hihia, ua ku ae la oia e hoi, aka, iaia i hopu aku ai i ka papale e waiho ana i ke pakaukau, aia hoi, aole o kona, nolaila, ua hoouna awiwi ia aku la he makai e huli i ko Kaulukou papale a loaa ia Numana. Lilo i hana nui na ka makai e holo hele ai ma o a maanei, e huli ai hoi i ka papale o Kaulukou i hele auwana aku.  
 
 
  F. J. TESTA, (Hoke).  
  MEA OHI A KOI AIE  
 
 
Mea Huli Moolelo Aina a Waiwai e ae paha. Mea Unuhi a Mahele Olelo Hawaii a Enelani paha. Mea Hana Palapala Kanawai o na Ano a pau. Mea Kuai Mikini Humuhumu Lole. Mea Hoolimalima a Hoolilo Aina. Mea Kuai Waiwai no ka Uku Komisina Haahaa. Ua makaukau mau oia e lawelawe i na hana a pau e haawiia mai ana iaia. He kuike ka rula. E loaa no oia ma keia Keena. apr 8-1mk