Ka Makaainana, Volume V, Number 23, 8 June 1896 — Page 8

Page PDF (968.97 KB)

8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 8, 1896.

[Mai ka aoao 5 mai.]

hoopaahao. O kona hewa, ua ohumu oia e apuka i ke Aupuni ma na palapala o na Pake e hiki ai ke komo mai. He poe ona mahiko paha hoi kahi i komo ma keia, a owai la ia poe? Malia o ke kumu ia o ua o Lau Kona i ae ai i kona hewa, i nalowale ai paha hoi kela poe.

Hoike Hui o na Kula Sabati.

                Ua malama io ia ae no na hana hoike kula Sabati hui o ka mokupuni o Oahu nei maloko o ka Luakini o Kawaiahao, aole nae hoi e like me ka maa mau iloko o na wa i hala. Kamolamola na wahi hana hoike, oki loa aku hoi ka hoihoi ole ia o na himeni, a o ka oi loa aku nae paha hoi o ka makemake ole ia, o ia no na poe haiolelo ku ole i ke ano hoolokahi. O ka Rev. Kiwini Desha haiolelo, he olelo mai i kamalii kula o Kamehameha, o na keikikane aole pono e wikiwiki i ka mare i na kaikamahine (o ike paha i ka hoku kau ahiahi), aka, e nana mua ia loko; a pela no hoi oia i huli ae ai a kamailio i na kaikamahine no ka mea e pili ana i na keikikane. Nui ka lealea o na keiki kula. O ka Rev. S. Kapu hoi, he keaka mai kana i ka moolelo o kona haku ana i kela mele—"Maui no e ka oi!" Kona makaikai ana ia luna o Haleakala, ka nee ana mai o ka ohu imua ona, a pela aku. He mau haiolelo maikai loa keia no ka hoohoihoi ana i na Kula Sabati, no ka mea, o ia ka mea e uilani ai ka manao o na opio kane a me wahine e hana aku e like me ke ano o ka laua mau haiolelo. Ia pau ana ae hoi o ia mau hana, ua nee ae la ka lehulehu no kekahi halau i hoomakaukauia no ka paina ana. Malaila ae ka bana Aupuni kahi i hookaulele ai, a me ka bana o ke Kula Kamehameha. E ole laua ano laukanaka iki ai. E aho hoi ia.

Walohia Wale ka Hele'na.

                Auwina la o ka La Pule, Mei 30, ua hookuu mai la o Misa sa Kelii Akau ma Kauluwela, Alanui Kula, i keia ola ana, i ke 63 o kona mau makahiki o ke ola ana. He kamaaina kahiko oia no ia wahi, a makuahine hoi no Aki K. Akau e noho hana nei ma ka Hale Hana Hao Honolulu. I ka Poakahi oia i nalo aku ai ma ka ilina o Kawaiahao. Aloha no ia makuahine. O Kohala, Hawaii, kona one hanau, a eia no ke ola nei kana kane nona na makahiki he 78 a keu. Mai ko laua mau puhaka ua loaa he ewalu mau keiki, eha i hala aku ma kela ao a he eha e ola nei, ekolu kaikamahine a hookahi keikikane. Ua haalele iho oia he ohana lehulehu a me na hoa'loha, a pela pu no hoi me ke kane a me na keiki i hooneleia i ka makuahine ole a me na moopuna lehulehu.

            Ua hala aku no Lahaina ka Adamu i ka Poalima iho la i ka hoomaamaa kiki pu.
            Ma ka po Poalua iho la i hoohuiia ai ma ka mare o Frank L. Hoogs, Lunahooponopono o ka Paredaiso o ka Pakipika, a ia Luna Nui o ka Halepai Hoku, Misi Magaret Roche e Rev. D. P. Bine.

Paani Kinipopo.

                O na hui kinipopo Kamehameha a me Re gimana Ekahi ka i ulele ae ma ke kahua ulu maika i ka Poaono nei. Ua lilo i mea makahehi ia ka laua paani ana, eia nae, ua lilo ka eo o ia la i ka inoa mua me 15 ai-puni kue ia 8 wale no a ka inoa hope. He ano pahemahema no ka paani ana ma kekahi mau wahi, aka nae, ua uhi pu wale ia iho no ia me ka nana ole ia aku.
            Laukanaka ke kahua i na poe makaikai, mai na haole a na Hawaii.
            O na hui Kamehameha a me Hoku ko keia Poaono iho.

K ELA A ME KEIA.

                Ua huli hoi aku ka Au seteralia i ka Poakolu nei no Kapalakiko.
                Iloko aenei o Iulai e hoea mai ai he puali hana keaka mai Kapalakiko mai.

            Ua hookohuia aku o W. Rath burn i Hope Luna Helu a me Ohi Auhau no ka Apana o Koolauloa, ma kahi a Barenaba.
            O ka mokumahu Rio de Ianeiro ke ku mai ana i ka Poakolu iho mai Kina a me Iapana, a mai nei aku no Kapalakiko.
            Ua holo aku i ke kakahiaka Poaono nei ka mokumahu Kepani Taiwana Maru no Kobe, Iapana, me 10 wale no ohua Kepani a me na ukana kakaikahi.
            O ka Wa rimu ka i ku mai i nehinei, mahope iho o ka hora 8 A.M., mai Vanekouwa, B. K., a i ka hora 3 iho no o ia auwina la i hoomau loa aku ai i kona alahele moana no na Panalaau Hema.
            Nui ke alualu hele o na kamalii a me na poe nunui no hoi i na haumana kula o Kamehameha i ka Poaono nei, me ke kani no o ka lakou mau ohe keleawe. No ka akahi no nae paha hoi a ikeia ae.
            He 15 minute paha i koe a kani ae ka ho ra 8 o ka po nei, akahi no a loaa ka malamalama o na kukui uwila o Kaumakapili. Me ka hana nui i nokeia mai ai e na mea nana e hana a hiki i ka a ana.
            I ke ahiahi Poalima nei i hipuu polena ia ai o Misi Helen Lane a me Misita A. K. Aona. Na ka Rev. Makua Kelemenete laua i hoohui ma ka luakini Katolika Roma. He mea maikai ka mare.
            I ka Poaono iho e haalele mai ai ka moku Hokuao i ko kakou mau kaiaulu no na paemoku o Maikonisia. He anaina haipule ke malamaia ana maluna o kona oneki mamua o ka holo ana aku.
            E naue ae ma ke keena oihana o ko makou Puuku no ka haawi ana i ka oukou mau kokua aloha no kekahi hana ano nui e lawelaweia aku ana imua o ka Aha Hookolokolo, no ka pomaikai o na mea a pau.
            O ka Hope Luna Helu a Ohi Auhau o ka Apana o Koolauloa, Oahu, J. H. Barenaba, ua paa i ka hopuia a laweia mai no Honolulu nei i ka po Poaha nei, no ka howa aihua i ka waiwai i haawiia e malama. Ua oleloia ua lawe mai o Barenaba he $3.70 mai kekahi wahine ma ke ano he auhau. O Kane ka loio o Barenaba, a i keia la paha e hooloheia ai.
            Eia ke hoomaka mai nei kela haole pena kii akamai i ke kaha a hoohiwahiwa i ka paku oloko o ka Hale Mele e hanaia nei. Nana no i linohau mua oloko o ka hale mua i pau ai i ke ahi. O W. T. Pota ka inoa.
            Na ka Rev. J. Kalino i malama ka haiolelo pili i ka oihana misiona kuloko maloko o ka luakini o Kaumakapili i ka po nei. Pau ka haiolelo, he lulu dala mahope iho, a i ko wai eke la e poholo ai?
            Mahope iho o ka ho ra 9 o ka po Poaha nei i hookomo mai ai ka Monowai mai Kapalakiko mai iloko o 7 la holo me na hora keu. Mahope iho no hoi o ka hora 12 o ia po no i haalele mai ai i keia awa no na Panalaau Hema.
                A hiki iho la i ka Poaono nei, he 1,704 ka nui o na poe i hele aku e hoopaa i ko lakou mau inoa malalo o kela kanawai hopaa inoa. Penei iho ka mahelehele ana ma na lahui: Pake, 319; Hawaii, 288; Pukiki, 25; Iapana, 625; na haole, 433; na lahui e ae, 14.

            Ua hoopii koi poho hou aenei no o loio C L Dike i ka Hui Alahao Hawaii he $100 no kona uku papalua ana i ka uku kaa. Pela pu no hoi me loio S. M. Balu, he $100 kana. Ua manao ka inoa hope e lawe loa i ka hihia i ka Aha Kiekie.
            Ua hopuia a hoopaiia imua o ka Aha Apana i ka Poano nei o Paul Ri chards, he koa Pi Ki, he 5 mahina ma ka hana oolea, no ke pai ana a kuai i kekahi mau kii ano hoohenehene a lapuwale iwaena o kekahi poe. Ua hoohalahala loa aku oia i ka Aha Kiekie.
            E malamaia ana ka hoike o ke kula hanai kaikamahine o Maunaolu ma ka Poakolu, la 17 o keia mahina. Ia la no hoi e piha ai na makahiki he iwakaluakumamalima mai ke kukulu hou ia ana o ka halekula mahope iho o ka pau ana i ke ahi.
            No uka o Alanui Kuakini ka pauahi o ke awakea Poaha nei, kokoke i Alanui Liliha, ma ka hale o J. W. Kahoiwai. O ka hoomaka ana ae no ia o ke ahi e hamu ae i kahi hale kuke, a ike e ia e kekahi poe a hoikeia mai i ka Hale Kukui Uwila, a mai laila ae hoi i hookaniia ae ai ke oeoe hoopuoho ahi.
            O ka Poakolu nei ka la i malamaia ai o ka hoike o ke kula kaikamahine o Kawaiahao maloko o ka halekula. Pau na hana hoike, ua naue ae la ke anaina maloko o kekahi rumi i hookaawaleia no na mea kuai a na haumana. Malaila ae ka bana Aupuni kani i haawi mau mele puhiohe ai. I ka po Poalima ka hana hoike hope loa maloko o ka Hale Hui Opiopio o na haole.
                Ma ke kakahiaka o ka Poaono nei i pauaho mai ai i keia ao ke keikikane o 8 mahina wale no a Misita a me Misasa E. H. Wudehausi, a ia auwina la no i nalo ai. Minamina wale ka hiapo o na la heu ole. I poino keia keiki mamuli o kekahi ulia i haule pu me kona kahu hanai wahine Kepani mamuli o ka haki ana o kekahi noho, a ua loihi na la o ka waiho pilikia ana me ka hiki ole ke hoike ae i kahi o kona pilikia. Aia ka a ua make ikeia ua haki ka iwikuamoo malalo aku o na iwi-hoehoe, a holo loa ka eha i ke kikala.

            Ma ka la 30 o keia mahina e waiho aku ai A A Mono tana i kona noho hana ana maloko o ke keena Auhau.
            Eia ka hoi ua hoohiki iho nei o J. Kanui e kakoo i keia Aupuni imua o ka Lunakanawai Kiekie. E ole nae paha hoi ia, hiki iaia ke hooko mare. A pela no hoi me S. P. Kanoa. E pau ana paha hoi ko laua haanui ae i ke aloha aina.
            O ka lono hope loa i loaa mai ia makou, ua haawiia ae he paina hoohanohano e ke Za o Rusia (Kahale) i ka po Poaono nei, ma Alanui Liliha, i na luna aupuni o na aina e, a iloko o ia auna he poe auwana ka hapanui i huikau pu, hui pu me na lede hoohanohano o ke alo iho no. O Helia, ka haku mele kaulana o keia keneturia, ka mea nana i haawi ae na leo mele. Ola ka make pololi.
            Ua lulu dala iho kekahi poe kuonoono o ke kulanakauhale nei no ke kokua ana i na poe i loaa i na haawina a ka ma'i lepe ra, mawaho ae o ka ke Aupuni e haawi nei. A ua loaa no he mau dala mahuahua i hiki aku i ka $1,500. Eia no ke ohi nei, aole i pau. No ka pomaikai wale no keia o na poe haole i loohia ia ma'i, i hiki ai hoi ke kuai i kekahi mau mea ai e ae i hiki ole ke loaa ia lakou i keia wa.
            No elua makahiki o kona loaa ana i kekahi ma'i mau, a i ka hora 2 o kakahiaka Poakolu nei ua lulumi hikiwawe loa iho la ua ma'i la maluna ona a hiki i ka hale ana aku la, oia hoi, o Misasa A. S. Hakuwela, wahine a Loio Hakuwela o keia kulanakauhale. He kaikamahine oia na kekahi o na misionari kahiko i pae mua mai i Hawaii nei, oia o Rev. Makua Kamika, a he kaikuahine hoi no ka Loio Kuhina W. O. Kamika a me Kauka J. K. Kamika. I ka auwina la o ka Poaha mai i nalo ai oia malalo o na lawelawe haipule ana a na Rev. D. P. Bine a me H. H. Paleka.
            Ua hoea ae i ka Halewai i ka po Poakolu nei kekahi elemakule haole, nona ka inoa o Ni cholas Oldman, a hoike ae la ua makemake oia i mau makai e hele e hopu i kekahi mau kanaka no ka hoeha iaia. Aka, ia manawa koke no i loaa mai ai he lono ma ke telepona ua houia kekahi mea i ka pahi ma kahi o ua haole la. Ua holo koke aku na makai a loaa aku la he haole e waiho ana ua eha a he ehiku puka pahi iluna ona. O ka mea nana i hana keia hewa, o keia Nikolasa no, a ua hopu koke ia a hoopaaia ma kahi paa. Aia ka mea poino ma ka Halemai kahi i lapaauia ai.

MO RIKAWA,
Ka Oi ma Kana Hana.

Ua nee aenei kona hale hana mai Alanui Betela a i ka Halelio o Akana, Alanui Konia, mauka o Alanui Hotele. Amara a Mea Hana Kaa me ke Kapili Kapuai Hao Lio. Oluolu loa ka Uku o ka Hana ana, i hiki ole i na poe e ae ke lihi launa aku. iun 8-3ml