Ka Makaainana, Volume V, Number 24, 15 June 1896 — Page 5
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 15, 1896 5
e like me ia e kauia nei ma na waina o na aina e, a ua aeia ka mea i haawiia he palapala hoomana mai ke Kuhina Kalaiaina e kuai i kana waina i hana ai i na poe o na halekuai waiona, e like me ka nui i makemakeia. He kumu pomaikai keia no na Pukiki o Kona, a pela aku. A pela makou e olelo aenei ua ola no o Hawaii ia Linekona, oiai, ua haawi oia i kona mau noonoo ana a pau no ka hooholo mua ana i na hana kuloko o ka aina.
Ma ka hakilo ana aku hoi no nei mua aku o kakou, he mea maopopo o na poe opiopio noonoo akea e like la me keia hoa o makou na poe e ola ai na iwi o ka aina nei. A no na poe hoi o ka Mokupuni o Hawaii i kupono i ke koho balota mamuli o ke kupee ana malalo o keia Aupuni oehaa e ku nei, ia lakou hoi makou e olelo aku nei mai no a nanamaka mai i ka oukou kauwa opio ma keia mua aku, a i keia kau koho balota ae hoi, mai no a hoopoina iki iaia. Koho hou ia mai no, i ola ai no na iwi.
PEPEHI KOKE NO E MAKE.
Aia ka hoi a ua hoeueu ae kakou e hapai a e lulu i haawina dala e hiki ai ke uku i na lilo no ke kue ana aku i kela Kanawai Hoopaa Inoa, awiwi ka Mana Hooko e hoopau ae i ua kanawai "hooluhi" la a ke ino i noho ai a i nele loa ai hoi i ka lihi hoihoiia e ka lahui. He mea maopopo loa, mamuli o ka nui o ke kueia o ua kanawai la e na Hawaii, a oi loa aku hoi e na haole, ua komo paha hoi ka manao iloko o na alakai Aupuni he mea pono loa ke hoopauia, a ina aole, e ulu mai ana no he pilikia.
Na ke Kuhina o ko na Aina E i waiho ae imua o ka Hale Lunamakaainana i ka Poalima nei he bila kanawai e hoopau loa ana i ua kanawai la, a ua hooholoia ma kona heluhelu ekahi a elua ia ana. A pela no hoi imua o ka Aha Senate i ka Poaono nei. Nolaila, o ka heluhelu ekolu a hope loa, i keia la paha hoi ia, alaila, akaka loa ka hopena o kela kanawai i hapaiia ae i keia kau me ke koi ole ia e ka lehulehu a me kona make a kanu loa ia aku no iloko o keia kau hookahi mahope iho o ka hooko pokole ia ana.
Ua akaka loa no ke kumu o kela kanawai i ino loa ia ai, o ia no ka mea e pili ana i ke kuniia o ka hoailona o lalo ae o mua o ka manamana-lima nui. Aole no mawaho nei kela kueia, aka, ua komo no a iwaena o ka poai o na poe hemolele, no ka mea, na ka Rev. Kauka Hai kekahi haiolelo ikaika loa e pili ana no ia mea imua o kekahi akoakoa ana iho nei o ka Ahahui Euanelio o ka Paeaina holookoa.
Wahi a kekahi mea o ka olelo ana ma kahi a makou e lohe ai—i ka hilahila ka o na poe i hooko e i ka makemake o ua kanawai la. Aole loa pela ko makou manao, he mea hilahila ole ia no ia poe, aka, aia ka hilahila maluna o na lala a pau o ka Ahaolelo o ka hooholo ana i kekahi lapuwale e like la me ia ke ano. A no ka ike nui no hoi paha o ka Mana Hooko ma o na Kuhina elua i koe iho i ke ino o ka lakou mea i hana ai, wikiwiki e hoopau loa ae. O ka pono maoli no ia, a o ka kakou hoi ia e nana aku ai i ka make io ae a me ka make loa aku o ua "kupueu hooulu ino o ka la makani."
A iwaena hoi o na kalekale ana imua o ka Aha Senate i ka Poaono nei, ua oili a pahemo ae la he io-liu mai ia Kuhina Kupa aku, ua hooholoia ka ka make o ua kanawai la e kekahi halawai kukakuka malu i malamaia mawaho ae o ia mahele Ahaolelo. O ka mea nae hoi ia a Senatoa Kikila i welawela loa ai a olelo ae aohe oia i ike i ka mana a me ke kuleana o kahi aha kukakuka malu o ia ano, a nolaila, ua ikaika oia e mau aku no ke ola o ua kanawai la a na kekahi olelo hooholo paha o ka Mana Hookolokolo e pepehi a make loa. Ma na hoakaka nae hoi e ikeia aku nei, e make loa aku ana no ua kanawai la me ke ko ole o na manao o ia ano a me ka loaa ole aku hoi o kela hanohano i ua kanawai la, o kona umi akahele ia a hiki i kona wa e mauliawa loa ae ai.
"HAEHAE KA MANU!"
Ua apono ka Peresidena i kela bila kanawai e hoonoa ana i ke komo mai o na waina Kaleponi, pela ka hoike a ke Kuhina Kalaiaina imua o ka Ahaolelo i ka Poaono nei. Pehea ana la ka manao o ko kakou poe mikanele Kalawina no nei mea. Ua hoike ke Kuhina Waiwai i ka wa o ua bila e noonooia ana, he kumuhana ia no ka pono o ka aoao hoole waiona, a ua mana aku la hoi i nei wa.
Haule ino no ka ikaika o ka Ahahui Euanelio o ka Paeaina. Ke makemake nei ka kekahi poe o na kahunapule oiwi e papaia ka awa, no ka mea, ua nui loa ka palaleha o na kanaka i na hana pono mamuli ka o ka inu nui i ka awa. Ma ko makou manao, ua ahona iki ka awa i ka waina, a he mea kokua nui hoi ia i ka aoao hoole waiona. Ina e oi aku ana ka inu nui ia o ka waina, e aho ia mamua ae o na wai ikaika. A ina hoi ua ahona mai ia, pela no e ahona mai ai ka awa. He walaau a hoole ko ka mea ona waina, a he malule a malohi hoi ko ka mea inu awa.
E kau papalua ia mai ana anei na auhau maluna o kakou ke hooholo loa ia ae ke kanawai e auhau ana i na loaa makahiki o kekahi? Me he la pela io aku ana no ke ano. No ka mea, e okoa ana no ka auhau waiwai paa a me lewa, a pela ana no hoi me ka auhau loaa. Ina pela io e kau papalua ia aku ai, he mea maopopo loa o lakou nei ma ae no ke oi loa aku ana o ka walaau, alaila, manao nui hou ae paha no ka wa a lakou e noho ana malalo o na au Moi like ole.
A e like no nae hoi me ka nui aku o na hoolilo mau wale ana i ko ka lehulehu dala no ka hoopomaikai ana ia lakou iho, pela no ka hoi e nui aku ai ke ake dala a e pii mahuahua ai hoi o na hoolilo. O kahi mea nae hoi a kakou e hoomaopopo ae ai, ua oi aku ko keia au ike ma ka uwi ana i ka lehulehu mamua o ko ke au Moi.
I ka wa i kukakukaia ai no ka hoopau loa i ke Kanawai Hoopaa Inoa imua o ka Aha Senate i ka Poaono nei, ua hoike aku o Kuhina Kupa o ka manao nui ka o ua kanawai la, o ia ka mea pili i ka hoomaopopo ana i na poe hookaa auhau. Eia nae, ua lawa no ka ia manao i na kanawai e paa nei, me kona kuhi haaheo ae i na poe lehulehu i hoopiiia i na la i hala iho la.
O ke kumu nui ka ia o keia manao hoopau i ua kanawai la. Ka wahawai no hoi. Ka i no hoi no ka hoihoi ole loa ia o o kahi o ka ke Kuhina Kalaiaina rula e kauoha ana no ka hoopaaia o ka hoailona kuni manamana-lima nui, a kona hoa hoi i ae ole ai e kapae ae. Eia nae, ua hauoli ua Kupa la no ka pau o na kane a me na wahine oiwi hookaa auhau ole i ke alakoia ae imua o ka Aha Apana. Ke ino!
Hilahila ole no hoi kahi poe e hele nei e aihue i na kiaha pua a me na mea hoonani e ae i kauia e na lima aloha o ko keia ao no ka hoohiwahiwa ana i na he o na poe i hala aku. Ua hana koke ia iho nei kekahi hana o keia ano mauka o na pa ilina o Maemae. E hookauia i hoopai koikoi no ia poe, ke loaa pono ae hoi.
Ua manao paha kekahi poe Solona o keia au na na poe i koho ia lakou e hoolawa aku ia lakou me ka lolo e hiki ai ke noonoo pono no ka lakou mea e hana ai no ka pono o ia poe, me na manao no ka lakou mau mea e hoolala ai, a me ka haawi aku hoi i na bila kanawai i pau mua i ka hoomakaukauia a me ka haawi aku hoi i uku no ia poe e hoohala manawa ai ma ke kualehelehe ana. Nui no paha hoi ke kupaianaha o keia au. Ina o kahi hana hiki wale no ia lakou o ka unuhi mai i ko lakou uku o $500 pakahi a me ka uku mile pu, ua ahona e hoi nui e kanu loa ia lakou iho.
Ke aneane aku nei i na la hope loa o keia kau e mauliawa ai, a i ka nana ae, aohe wahi palahinu ano nui i hooholoia e lakou ma no ka pomaikai o ka lahui. Ina lakou e hoopau ae ana i ko lakou mau la hope ma ka hoopau loa ana i kekahi mau kanawai ano ole a lakou i hooholo ai i keia kau, e like la me ia i ke Kanawai Hoopaa Inoa, alaila, oi loa aku ko lakou mahaloia mai e na poe i koho ai ia lakou, a oluolu hoi paha ka hookipaia ana mai e ko lakou mau apana like ole. E aho ia hana mamua ae o ka hoi aku a painuu wale aku no i ka lakou mea o ka hooikaika ana no ka pono o ka aina.
Ua noi ae ka Ahahui Euanelio ia Peresidena Kole e hoomauia ka hemolele, ke anoano a me ka laahia o ke Sabati a e hoopau hoi i na hana hoomaamaa kiki pu ma ia la. A no Kuhina Kupa hoi, ua mahanahana na olelo oolea nona no kona ae ana i ka puali puhiohe e hoolealea i ka lehulehu ma ko ka Haku la. Kokua makou i ka manao mua o ka Ahahui, a kue hoi ma ka manao hope, no ka mea, aia pu makou me ke Kuhina no ka pomaikai o ka lehulehu.
Makemake iho nei ke kau wahi Lunamakaainana kamalii i hanauia i o kakou nei e hoopau loa i ka hoomanao ana i ka la 28 o Novemaba, ka la hoi a kakou Hawaii i hoomanao ai no kanalima makahiki no ko Hawaii nei kuokoa. Ua ulu mai keia mamuli o kekahi bila kanawai a ke Kuhina o ko na Aina E no ka hookaawale ana ia la i la kulaia no ka aina nei. O ka iini nae hoi o ua wahi kamalii la, o ka hookaawaleia ae i la heihei waapa, alaila paha hoi, hakali ae na ulua ana me na aahu o na waihooluu like ole. Hilahila makou i nei opio i hanauia maanei.
O kekahi kumu no paha hoi o keia kue o ia wahi kamalii, no ke ake no e keehi i ka manao ma-
(Hoomauia ma ka aooa 8).