Ka Makaainana, Volume V, Number 24, 15 June 1896 — Page 8

8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 15, 1896.

[Hoomauia mai ka aoao 5.]

kee o ka lahui, ana hoi e poalo mau nei ma o kekahi mau ui la o ka lahui ana paha hoi i hoowahawaha loa ai. Eia nae hoi, ua lilo i mea hoohauoli manao no makou aole i like ka manao o ka Hale me kona a ua haule hoi oia. Nolaila, ua mau ka La Kuokoa a e hoomanaoia aku ana hoi ma nei mua aku.

            Nui no ka maalea o kela nahe sa Kupa ma nei mea, e hoohali ana no paha hoi ma ka moali a makou i hoaiai ai ma ka helu i hala, i mea paha hoi nona e mahaloia ai e ka hapanui o ka lahui oiwi i hihia ole aku na umiumi ia lakou. O ka oi keia o ka maalea, eia nae hoi, ua ike e ia aku no e makou. Aohe pela ka lawaia ana e loaa ai ka maliuia aku. Hoao hou ia ae, a malia o loaa.

            Polopolona ka ea me na hohono uwahi o ka manawa e nee nei no ka lai malie ole ka o ka manao noho pono iwaena o ka poai laahia o na poe hemolele. Ke loheloheia aku nei eia nui ka ke haha hele nei kekahi poe Senatoa a me kahi poe koikoi e ae iwaena o ka lahui i ka mea pili no ka hoihoi hou mai i ke kulana hooponopono aupuni kumu malalo o ka noho a hoomalu ana a Kama'liiwahine Kaiulani.

            Ina he oiaio keia lono, aia no ia ia lakou. Pehea la ko ka lahui manao? No makou iho hoi, ua alakaiia ko makou manao e ko ka lahui iini, a aia hoi maluna o ia iini makou e kalele nei. Aka hoi, ina e kapaeia ae ia iini, alaila, o ka hoihoi hou ia mai o ke kulana mua i hoohioloia ai e na lima pakaha kakauha ka makou akenui loa. Na ke au no auanei hoi ia o ka manawa e huai ae i ka mea oiaio loa.

            E like no me ke ano mau o ka hoomanaoia ana o ka la o ka Nai Aupuni, pela no ia i nei makahiki, aole loa nae hoi e like me na makahiki hoihoi ole ia mahope koke iho o ka hookahulihiaia ana o ke Aupuni Moi. O ka la ia i hookaawaleia ai iloko o ka makahiki 1872 no ka hoomanao ana i ko kakou Moi mua nana i hoihoi mai i ka hoomalu ana i na mokupuni a pau a malalo o hookahi poo, a aole loa hoi ia o kona la hanau, e like me kahi poe kuhihewa iwaena o kakou, oiai, aohe mea i ike a i maopopo i kona la i hookohiia mai ai, i kulike ai hoi me ka helu la, malama a makahiki ana o nei au malamalama.

                Heaha la hoi ko ke Aupuni kumu e hopohopo ai o lilo ka aina nei i na Kepani, no ka mea, he eha a elima mau aupuni ikaika okoa aku e keakea mai ai ke hoao mai ko lakou aupuni makua e hana pela. E hewa anei hoi ina ma ke koho balota e akaka lea ai ke ano kulana Aupuni a ka lahui e makemake ai. O ka hoao ae no ka pono loa, ina ano, a i ole ia, i nei kau koho balota ae paha hoi. Oia, hoohoa ae, i loaa ai ke akaka loa o ko ka lahui anoi nui.

            Waiwai ole loa kekahi mau kanawai i hooholoia iho nei, e laa me ka kanawai piliwaiwai, hookapu po, pakaukau wahine, a me kahi mau kanawai e ae a ka mea "hooulu ino o ka la makani," oia o Misita Peka. He mau kanawai hiki ole loa keia ke hooko pono ia aku, no ka mea, eia no hoi ke hakihakiia nei e na ewe a na poe e noho mana nei maluna o Hawaii i keia wa. Ua ahona no ka hoopau loa ae.

            A ke hui pu aku hoi me kela kanawai lapuwale kukuni hoailona manamana-lima nui, piha kauna a me kualima o na kanawai waiwai ole, a loaa no hoi paha ka mea e kani ai o ka muka. Ke pau loa ia mau kanawai, alaila, e loaa no auanei hoi ka mea a na ewe e hopohopo ole ai no nei mua aku o ikeia ko lakou mau inoa, i ka wa paha hoi e iini ai e loaa kekahi kope o ua mau kanawai waiwai ole la o kakou o ke kau o 1896. O ka wa nei, kinai loa ia iho a nalo loa.

            Ke kapekupeku nei ka hiu o ka ohua palemo alaula, ka ipo peepoli a ka ohana Ka zela, o ia ka Pi Ki Adavataisa, no ka hoopau koke ia ae o ia kanawai a ke kau Ahaolelo a ia ohua palemo i kokua ai. He kupaianaha no keia ano o ia ohua palemo. Aia wale no ka a hana e like me kona makemake, alaila, pono; aka, ke kue hoi i ka iini a na ewe Kakela, alaila, ua hewa loa. Oia nae paha hoi, o na hoopahele ana keia e haalele aku i na hoa, o halawai auanei me ka poino ke hoea mai ia me ka ike ole ia.

Pauahi Hoopuiwaiwa.

                He wahi ahi hoolele hauli ka i mohala ae i kakahiaka o nehinei maloko o ka pa o ka hale inu rama Heleuma, Alanui Moi, a ua hoea ae na kaawai malaila me ke kani ole o ke oeoe hoailona pauahi. Eia nae, i ka nanaia ana aku aole he pauahi, aka, he ahi ho-a maoli ia ae no no kekahi hana. Ua kuhihewaia he ahi noloko o ka hale papaa o Hafasalega Ma.

KELA A ME KEIA.

                Ua lonoia ae e hookohuia aku ana o Hugh Gunn, e noho mai la i Iapana, i Kanikela Hawaii ma Honokona, Kina.
            O ka Poaha iho la ka la hoano o Sana Barenaba, a ua hoomanaoia ma na luakini o Sana Anaru me Malieokamalu
                E hoomanao e na poe e paa nei i na pono wai, e hookaaia na auhau wai a pau ma ka la 1 o Iulai. E nana ae i ka hoolaha e oili aku la ma keia helu.
            I keia la e wehe ai ka Aha Hookolokolo Kiekie no ka hoolohe ana i kekahi mau hihie hoohalahala. He 19 ka nui o ka lakou mau hihia e hoolohe ai.
            Ua waiho aku o Haka Kawaahau i kona noho lutanela ana no ka puali makai, a ua lilo ae la kona makalua ia John Fernandze, kekahi o na makai kumau.
            Aneane e hoolei puupuu kekahi loio oiwi me kela wahi haole hopuhopu opiuma ma Kapiolani Paka i ka Poaha nei. E ole wale no ka e uwaoia mai e ka Ilamuku pau ai.
            Ua hala ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka make o Mi si Hakaleleponi Ruta Kalanaau ma Keanae, Maui, ma ka la 22 aku nei o Mei. He 10 a keu ka nui o kona mau makahiki.
            I ka hora 7 a mahope iho o keia kakahiaka, ua ala hoohaunaele ae la ke kai o loko nei o ke awa, hele na ia a pau i ke kapalili. O ke kumu ka o ia no ke ulolohi o kela "la hiki mai." He kai hoee kahi olelo ana.
            Ua hookohuia aku o A. T. Atekinesoa, kahukula Nui mua i pau, i Luna Nui no ka Helu Kanaka o 1896 nei. E ole nae hoi ia, loaa kana wahi hana, a poino nae hoi o Kauka Lokeke i lilo aenei i kakaolelo no ka Papa Hoonaauao.
            He kai hoee a mimiki ko keia kakahiaka o loko nei o ke awa, a ma kahawai ma ka uwapo o Hooliliamanu nae ka ike maopopo loa ia, o ka pii awiwi mai a me ka emi emoole aku me he waikahe la, hele a maloo papaku o kahawai.
            Ma Honolulu nei, i ka Poaha, la 10 nei, ua kuu mai la ka uhane o ke kupunawahine o Sam'l Kanio i keia ao a hele aku la i ke ala hoi ole mai, nona ka inoa o Napio (w) i ke 74 o kona mau makahiki. Ua nalo aku oia ma ka ilina o Makiki.
            Kakahiaka nui wale o ka Poalima iho la i ku mai ai ka Rio de Ianeiro mai Kina a me Iapana. Ia ahiahi no i kakae loa aku ai no ka Ipuka Gula. O ka mokumahu Altmore ka i hookomo mai i kakahiaka nui Poaono nei mai Potalana a me Vanekouwa. I keia la e holo aku ai no na kai o Kina me Iapana.
            Ma ka hora 8 o ke kakahiaka Poaha iho la i ho-aia ai kela ihoiho kukui nui o ka halekuai lako buke o Wall, Nichols & Co., a i ka hora 12:25 A. M. i pau ai a lilo i lehu. Ua like me 16 a me 25 minute i a ai. O ka mea i hahani aku o kana koho ana no ka loihi o ka manawa e a ai, oia no o G. D. Chase, he 16 hora me 30 minute, nolaila, ua lilo iaia ka makana he piano nui maikai.
            He 600 mau Pake e upuia aku nei e hoea mai ana i o kakou nei maluna mai o ke Gelika mai Kina mai.
            He kino make no kekahi Kepani ka i loaa aku e waiho ana iloko ka ulu kiawe makai ae o kahi hoolulu kaa panee inehinei, ma Kapalama, e kau ana he mau ekolu hou pahi maluna ona. Ua laweia mai oia no ka Halewai no ka nana a me ke kolonelo ana. Ua manaoia i kaawe no oia iaia iho.
            O W. K. Rath burn, ka mea i hookohuia aku nei i Hope Luna Helu a me Ohi Auhau no Koolauloa, ma kahi o J. H. Barenaba i waiho aku, a ke paa nei oia i ke kulana Lunakanawai Apana no Koolauloa, Oahu, a pela pu no hoi me ke kulana luna nana no ka papa kakauinoa lahui. Pehea keia?
            A hiki iho la i ke ahiahi Poalima nei, ua hiki aku ka nui o na poe i hele e hoopaa i ko lakou mau inoa a me ke kuni ana i ko lakou manamanalima nui, malalo o ke kanawa hoopaa inoa i ka 2161. Mai loko ae o keia heluna he 845 Iapana, 476 haole Amerika a me Europa, 474 Pake, 317 Hawaii, 36 Pukiki me 15 o na lahui e ae.
            Mauka o Kapalama i ka po nei, ua holo pauaiki ae he kaa hehihehi wawae no ka Pake a hookui me na lio o ke kaa panee a hina pu ilalo a pakele ka Pake mai komo malalo ae o na huila, e ole wale no ka paa koke ana o ka holo o na lio. Ua pohole pu ia nae ke kua o ka Pake i ka wa i hina ai, a o kahi kaa keia ua pau ka pili pono ana o na nihoniho.
                Ma ka noho ana o ka Aha Kiekie i nei kakahiako e hoolohe i na hihia hoohalahala, ua weheia ae he kii i penaia o Lunakanawai Makale i make, he makana hoi na kana wahine kanemake i mare kane hou. No Bosetona keia kii o ke penaia ana a he $675 ka uku no ka hana ana. Ua kau pu ia ae me na kii o na poe lunakanawai mua o ia Aha i hala aku ma kela ao.
            Ua makemakeia na lala a pau o ka Hui Hookuonoono Lahui Hawaii ma ke kauoha a Abrahama Fernandez, Kahu, e kii mai i ka lakou mau dala e waiho nei ma ka waihona. A o na poe o na mokupuni, e hoouna mai i ka lakou mau buke hoomanao iaia, a e hoounaia aku no ke dala. E loaa no oia ma ke keena loio o J. M. Poepoe ma na Poaha a pau, mai ka hora 9 A. M. a hiki i ka hora 3 P. M.

Ma ke Kauoha.

HOOLAHA WAI.

I kulike ai me ka Pauku 1, o ka Mokuna XXVI. o na Kanawai o 1886. O na poe a pau loa e paa ana i na pono wai a e uku ana paha hoi i na uku wai, ke hoikeia aku nei ka lohe ma keia, ua kupono, a e ukuia hoi na uku wai no ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 1896, ma ke keena o ko Honolulu Oihana Wai ma ka la 1 o Iulai, 1896. O na uku wai e koe ana i uku ole ia no umikumamalima la mahope iho o ke kupono ana e ukuia, e hookauia no he uku kaulele o 10 pa-keneta. Aia ma ke keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa Hale e ukuia ai na uku wai. ANDREW BROWN, Luna Nui o ko Honolulu Oihana Wai. Honolulu, H. I., Iune 15, 1896. jun 15 3mnw