Ka Makaainana, Volume V, Number 24, 15 June 1896 — "HAEHAE KA MANU!" [ARTICLE]

"HAEHAE KA MANU!"

_Ua apono k,'. i "Me!s '7i!a ksTiawai e hoou'.wi u.ia i' ke kooiō mai ;> na waiua Kaleponi, p« c l:i kn i..-iko ;» ke "Kuhius Kalaiaiua "iniua i; Aliaolelo i br. Pc&oiv> 'nei: Pehea 'aaa' • . ku Ui'&n*) r > kd kakou poe no nei men, Ua hoisc ke Kohina Waiwai i \v« o ua bila e .oeonooi?-* .***. :, ho ktw o ; haua ia uo kn pi-nu t? ka :a-:-;o hoole k«; 1h Ikh i ?iei wn, Haule iuo i;o k> ikaik.» - kj AhiiLiUi Ku>»r.< ; lio vi ka !\,o;iina. Ko !o.ake:>u\kf Uī ; i ka *:exl)i poe o na k,- humipuie « i> wi e papaia kn • n«"» u . '- «<• 15 iiui loa ka pui • i'ohn <» r s.\iL'-ku i ua haiui i'Oiiu uli k-i ■'• ii\u *HTJ i *k-.\ M-*t ko ni.^oo mnuno, < u • i\<-n * ik\ k:» *wa l S» , l'i l *nr,H kvKO,i hoi iā l ka v-'Y . ; :•

I'U'. 01 < \n &:i-, ki i.i *. n"ii ic s ; r> kfi wauiia, e r.b • i: ae 0 ita v, r ?i iU&ika. A. ins hoi \ir. ; : īi3r.n ifSj >>'.la iso uhona 1 1 j ii2ai ai ka &w<i, Hf; wiilāpu « ! | ,h«..c i "e ko ka iuea on„ h he ! } a hui , ! inu awa I ! E kau papnlou i : n:ur ai'-n auei ūa auhan mnlu'n; ■:■ k's.\:on ke hooholo loa ia ne ke L;".. .• e nuhau Sl -iia i na looa makahiki i o kekahi ? Me he ia ;-eL-i io i ako hi\b no ke a ? m No k r x ■>H3a, e okoa aria iio ka ;=u **;•>„ u WHiwai pa. ! A & nie lew?.. r, pela aisa m> h"i ine ka aa'-nu I.uia Irm pela io e kau pūp?hia ? - ; kv, ai, ne maopopo ]-■, nei ma 0.0 ke 'ō : >> 3so - o" '■> k ?i w k ! 1 ■-■ o. h1 hi 1 :i, \sii n ?, '» : > u i n*'?) pahn no k.a wis r, t; | (K)ho uria :Uiii'j'o 0 oa ūu Moi ! oie. i A. e >ike iiO nae hoi r;;e k.; r? 1:1 ; ;'nu 0 na hoolilo m-:u wl\ - ana ' i ka lehu:shu dala no ka hoppomaika; aea i;\ k-kou iho, pe>t 0 ka hoi e nui aku ai k:*? ake dala w e pu naaLiuahu'i ;ii hoi o eia hooliln. j kahi ».aea uas hoi a ks?kon e hoo-'.. t ae hij ua o: āku ko keia au ik>. zsn ka uwi aua *i ka lehuiehu ma--1 mu? o ko ke au Moi. | I ka wa i kuk&kukaio ai uo ka I hoopau lo,t i ke Kanavm Hoopwū lsiOu imua o ka A.ha Seti:.te. 1 ka Poaono oei, ua hoiH (,ku o Kuhiua Kupa 0 k&. Eaanao nul ka o up. k; la, o ia ka mea pili i kū hooiuaopopo sun i na poe hookaa uuhuu. Eia nae, ua ; lawa Et'j k-i )'a lunnno i u, 1 k?i:īa--j wai e psa ooi, me kona kuhi j haaheo ae i na poe lehnJehu i I hoopiiia i ua la i 'hala iiio 10. j 0 ke kiuuu nui ku ī;; o «eia | mauaa hoopnn i aa ku inw&i la. | Ka w.ih.awai no hoi. K< u i ao I hoi no ka hoihoi ole loa ia 0 I 0 kahi o ks ke Kuhinn KL=J«vii aiiu) rul ? , e kauoha e. 11 s uo k& ' heop&aia o ka hoāilon;?. kuni | »Tfanaman?. !ii,i: nvJ. u kona hoa j hoi 1 ae ole &i e kfipae te. Eia aae, uii hauoii uk Kupa hi iv\ k \ | pau 0 na kaoe a ine na wahino | oiwi hookaa oso i k** :0a- ! ' i j knia &e in>ua o kr* Aha Apai::-. Ke iuo ī . i i HilahiJa o!.e nu hoi kuhi poe ' ! e heh* iK-i e aihue i n$ kiaha ' : pua. n m& na mea hoon >r.i e ;;e j i kuuia <?■ aa lim.! aloha o ko keh 1 ao no ka !iOōhuvabiwH at\a i na , . ii,- 0 n* peo i hala aku. Ua ; ! h.nu»>oke kn »uēi kekauf ! ■ h:UK\ o keia auom*vuka 0 na pa • īiiini 0 Mk*>mao. £ hookivUTi i | : hoopi'i koikoi mo :s poe, ko 10.-.a : pono f.o hoi, * i\ īoh!vv* ivh? kekahi : S:-lon.' 0 keia «u na i !

koao i.i o aku \-d >:kf>u k:v. io!vj e hlīei ai ke nvt;.i»o p-jno ka m&ou :ie« e iiaiia ai iīo ki» pono-o i& poe, iik- ,ih si3rLi> ■> i;o fca iakou mau mc: : . r hoiy]<i];; t ai, & »ae ka h&awi uku h'»; j iia. b*iia i pau muī i ka ,iujumakiau<y.ui't a tne ka haawi &ku h.oi i \\ <u no ia poe- e h«*ohul * naannwi; a\ ma ke "k. iāie-holp: Nai uo paba iioi L:e- *cjpāia2jtths <> keia au.-. laa o kuhi hiki wale i«n ia 1 ' Lnkou o ka unuhi mai i ko lakou uku o $500 pakahi a oie ka uka laiie pu, ua • aliona 6 hoi aui e ka.m loa') {f.kon i'ho. Ke aneaue ;v-u aes i iia la" h-;p • 10-.. kein kr>D *» aanuīiawa ai, # i k■: «e. uohe wahi p«ia*riuu aoo i'ui i iu koi! m?. no ks po i kūi o* ku liia 3nk«Q e ae ana i kolakon m . = U hope n\a ka hooi'&u ]oa ann i ; <;.au «uaawai ano ole iliooho'lo ■ ai i. keia kan, e like īa me ia i : ke Kaaawa.i Hoopaa Inoa, alai ! u, oi loa asu ko lakou mahaloia mhi e na pon i koho ai iā lakou, a oiuolu hoi pah.a ka heokipaia imn mai e ko'loieoa mau apaua like ole. E ai\o iii L.ma eaamua ae o ka aku a paiuuu wale asu no i ka lakou mea o ka hooikuika aiia ka pono o ka aina, , Ua noi ae ka Ahahui Euaueia Perfsideīia Kole e hoo lenuia l£a hetnoie»e, ke 'anoano ! ame ka laahia oke Sahati e hoopau hoi i oa haua hoomaa-ma-i kiki pu ma ia la. A uo Kuhina Kupa hoi s ua maliaiuihana na olelo oolea uona uo kona ao ana i ka puali puhiohe e hooleaiea i ka lehulehu ma ko ka Hakn la. Kokua makou ika , miittao iiaua o iia Ahahui, a kue - hoi raa ka ;nf.nao h jpe, uo ka oiei.u aia pu i.iQ&kot; me ke hina no ka poiniiikai o ka lehulehu, Makemake iho nei kt knu w-ihi LuauiUKkaauKiua kamalii i hiuiauia i o kakou ut'i e heopau soa i ka h>>omauao aua i ka *a 2S o Novemtiha, ka V h; i i kskou Hawaii i hooius;iao »i no kau;<liuia uo ko H t i ; x .Vdii nei knokea, Ua nai keia n ; ,v hiU:i o keiahi bi ! r a ke Kuhina o ko nu A ; au E k*\ hookas\vale aua ia la i kul»ia no ka aina nei. oka iiui un* -h,i o \ri wahi - ka/aum iu* oku hook - eia ae ih\ heihei waapa, aUiiH paha hoi, hakali ae ua uUui ma na j : itu oua w&i h oolu ulik e »" 10. 11 ila v a ila tne i in i opio i hunaui/ uiaa^ei. O koKiihi kumu r p;ūr. hoi o k< k kno o i?« \v.;hi aoke ike i ; i k . Ui^*

kee oka lahui, aua hoi e poalo mau nei ma o kekahi mau ui I& oka iahui ana paha hoi i hoowahawaha ioa ai. Eia uae lioi, ua lilo i mea hoohauoii manao 110 makou aole i like ka manao ok& Hale me kona a ua hauie hoi oia. Noiaiia, ua mau ka La Kuokoa a e hoouianaoia aku aua hoi uia nei mua aku. Nui no ka maalea 0 kela uahesa Kupa tiui nei men, e hoohali ana no poha hoi aia ka euoali a uaakou i hoaiai ai ma ka helu i haia, i mea paha hoi nona e

mahaloia ai e ka hapanui oka : lahui oiwi i hihia ole aku na | umiumi ra lakou oka oi keia . . ' ■ . , :.1 o ka maaiea, eia nae boi, ua iiee j e ia aku no e uiakou, Aohe ; pela ka lawaia ana e loaa ai ka j maliuia aku. Hoao hou ia ae, a ; malia o loaa. j Polopoioja fca ea me oa iio- ; hono uwahi o ka manawa e nee i nei uo ka lai malie ole ka o ka | uaanao noho pono iwaeua o ka j poai laahia 0 na poe hemolele, ■ Ke loheloheia aku nei eia nui ka j ke haha hele nei kekahi poe | Seuatoa a- oie kahi poe koikoi e j ae iwaeua 0 ka lahui i ka me* | pili no ka hoihoi hou mai i ke \ kulana hooponopono aupuiii | kumu "maLalo o ka noh.o a hoo- | malu 'a j Kaiulani ; 1

Ina he oiaio keia lono, aia uo ia ia lakou. Pehea la ko ka lahui man<io ? No makou iho hoi, ua alak'aHu kQ inakoa ma. nae e ko ka i«Uat iiui, a uīa hoi : maluua o īa iiui makou 0 kalele nei. Aka hoi, ina e kapaeia ae ia iini, «laila, 0.-. ka hoihoi hou ia uiai.o ke kulana " mua i iioohioloia ai e na liina pakaha kakauha ka makou nui loa. Na ke au no auanei hoi ia oka manawa" e huai ae i ka u?ea <"*iaio loa: - . , a •

E like no uie -mau 0 ka ana o ka la 0 ka Nāi Aupuni, pela no ia i nei makahiki, aole loa nae hoi e like me na makahiki hoihoi 010 ia mahope koke ibo 0 k& hookahulihiaia aua o ke Aupuoi Moi. Okala ia i hōokaawaleia ai iloko o ka makahiki 1872 no ka hoomanao aua i ko kakou Mni mua naaa i hoihoi mai i ka

hoouialu aua i ua mokupuui a pau a uaalalo o aookahi poo, a aole loa hoi ia o kona la haimi, e like ine kabi poe kuhihewa iwamia o kakou, oiai, aiea i ike a i maopopo i koua 1 u i hookohiia na«j ai ? i kulike.. ai hoi nie ka helu la, malauia a makahiki aiaa o aei au m&lamulama* - Heaha la hoi ko ke Aupuui ksmu e hopouopo ai o lilo ka

airu-i nt-i 1 n>- 'Cop;-ni,!i-• k he « ir«au oi'puni ikaika okou aku e keakea mai ke honn myj ko Ukou i.upun» makiu: haua \)ih\. E anei hoi ina ma ke koīio ba!otii e akaknleaai ke ano kulaua Aupnni aka 1 abfj 1 e mHkeoiaU'e ai Cka hoao ae« no ka pono l08 r in;i ai - »-», i ole ia, i nt»i k:iv. koho bakti ae paha hoi- O»."., hoohoa ae, 1 loaa ai *e «kaka loa o ko ka iahui anoi nui.

Waiwai ole ioa kekahi mau kana#:*i \ lioohoieia iho uei, e laa me ka kaaawai piliw-iwai, hookapu po, pakaukau wahine, ame kahi mau kauawai e ae a ka "hooulu ino o ka la m*kHni/' oia o Mis'ta Peka. He mau kanawAī hiki oie loa keia ke hooko pouo ia aku, no' ka mea, ew no hoi ke bakiht:kiia nei e na .ewe a na poe e noho maua aei maknia 0 Hawei: 1 keia wa. Ua ahona no ku hoo pau loii ae.

A ke hui pu aku hoi mo kel r t kanawai lapuwaU. kukeni i>oailona, iuaeaut> na iima uni, piua kauiia a m=> k'u£ ! iiw:t ona kana wai waiwai 010, a Inaa no hoi paha ka mea e kani ai oka muka. K.epHu !o.» ia inaakanuwai, alaiin, e loaa no auuiui boi ka mea a na ewe e bopobopo ole ai no nei mua uku o ikeia ko lakou 'E»au iuoa,- ika w.a paha hoi e iiui ai e loaa kekahi kope o ua iuau kanawai waiw;ii ole 10. o'kakou oke kau e ISQQ 0k& wjx nei. kinai loa ia iht> a naio loa.

Ke kapekupeku nei kn hiu o ka ohaa paiemo alaulo, ka ipo peepeli a ka ohana Ka&ela, oia ka. Pi Ki AdbVhtaisa. 110 ka hoopau koke ia ae oia kauawei a ke kau Ahnolelo a ia ohua paieino 1 kokua ai. He kup usha 110 keia ano oia ohua palemo Aia wale oo Va a hana e Hke me koua makem'ike,

ālaila; ' poiio; ak«, ke k-oe hoi i ka iioi ana ewe "Kakela,.oh.ila-, ua hewa lon; Oia nae paha hoi, ona hoopihele ana keia e h^a lele aku i na' hpa, .0: halawai auanei me ka poiuo ke hoea mai ia me ka ike ole ia,