Ka Makaainana, Volume V, Number 26, 29 June 1896 — "HAEHAE KA MANU!" [ARTICLE]

"HAEHAE KA MANU!"

E" ole ke Kuokoa o ka Poao 4 j o uei, ikeia ka o Kuhina Ilaki me kma wahiae i Kapalakik.» 0 ka h'ki hiih ae i ka la 10

e huii hoi loa mai aaa k t . Heah'u la kana o laila a e bulj hoi mai ai, oiai, o W-jsiuttona aku no keua wahi kupouo ]oa * q* hoa e malama ai i kaua hau* uo fcft pono o ka muau hoohuiaina o Hawaii ueK lua aoie ilaila, * hoi ae no hoi paha ka pouo loa iNu Hames rj. Ola ole no na iwi ia Haki la. Eia uue, huua loa iho .uei ka ohua palemo alaula, ke poo o ua Kuokoa la Ua olalau pahh?

-Noi ka piona 0 ko kakou poe AiDtrika a poe Amerika oleluo ka mea pili i ka hoomaiiao ana ika ta 4 iho, ka La Poh-Kiulai. 0 ke kuoiu uvai o keia, no k& uaakeenake o kekuhi poe e hoo ■ h.ui aku me ko Hawaii nei Ia f alail», he 1a kuiaia Hawaii ka oielo nna. Na ke KaaikeiaKenerala Amenka i kahea ka ha!awav o ujl poe Auaenka uo ka noonoo ona no ko Amerika iluipuia !a, e like la no me ka mea raaa ipau, a i ka wa hoi i halawai ai a kohoia na kom:te like oie, alaila, o ka wa ia o \ ihi A'iit-rika (?) ole wnle i ouke«nake ai e hui pu aku ua h»vouiHnao ana me H^w^ii. Mamnli o ia auo haao, ua huhu kahi mau mea, e laa o Kauki Makalu a me A. V Gia, a haalele aka i ka noh > lala ana o laiiu tio kekahi mau koiuile Ua Hlo i mea kamailio nui :a keia hoao ona haole AuierikiHawaii e kaili 1 ko Huipuia la a n«"» ka R j pub«lika o Hawaii nei. Hilahil>i ole ? 0 ka ke Kuokoa nae hoi ia i painua ne ai i ko lak >u īu me ua po? Amer.ka o Uw(S»' or ! A miimuli paha hoi o keia mahae aua, e kauliilu aua pah.i hoi hana leaka o h !a, ka iuea hoi i kuluuaa iuawa t hala ae. E hoomauao okoa ar.fc uo paha ua poe Auaerika* a pe!a aua Uv> hoi ko k&kou uei poe uoopalnimaka. Aka, o ka oMo he la kuluU Hawaii ia» ao'e i°a ia he uieu pololei a oiaio Aole !oa uo Hawaii uei ia I», a 4o!e loa no lioi uo ua Hevraii, He iawi-'ua ohlo t>o ia ua ko kakou p« e hoopa!*-- v uiiika. He nn, hele loa aku peV>' Uw«a U ua laui i ūi i koekuu oi* o

olelo i pau iho h> - v - Mrt hoi oh aianoi.eia k»« h o i b ft nu*u kulu v» t hī i.- .» Knhunhi, koi o ka ninini an=- «nt.i i ( „ao a t holoi loa aku ai no ieew. k'unawai # hapala, i hoikeia ir,a ka siatu maloko o ke-kahi r« ( .f n tn-vkou i hnopuka &ku hi, o* 4 k»■> ī r»ki;; ko'u knnHWai," oi» hoi, ho ko Kamapaaa kuiawai ia A pau io n<\ O'iu a pan loa, aolie aweawea koe iho. IJf. ]io,ko pah» kela no «a lani j k.M hoop.-iilna i ua kan/>wai la a na R lona iioo ole o ka in.oholo ana, a e hele aku ana a ku k<-. piU» 0 kh hilahila ia la:kou. Iko lakou gu wale no ia auo iiHawioa Make loa ka ohua» pnleoio ala ula a noe keiKuokoH i-ka eha lod i ko Ttopilo H. Kewiki ho]o ana aku nei a MonoU ren Ip, Ku neda } a hoike f;ku i koua mauao i kekahi tnea kakai; -r.ipeps o 1 ai]& opi 1 i ana ia. k&kou oHa waii nei. Okh roake pr*ha it< la, ke wiliuau nei na pr»o ake hilikau aku la kikooana maluh'&' o ka hanai Alii a ua o oia ke Kama'lii Kiāuiani.

Poloiei ke Kuokoa.,. a eia pu iD.akoU.me ia, raa ka aua i kā.haawiua dala no Kama Mii Kaiulam. Ua ekaka niiia ole kona ae'mai e'lawe aku ia mau dala, āka/ ua hooliolo no na SoloriB olelau "a lekou e 'haawi aku, a ma ka olelo ia, mamuli ka o qa hooia ona n Kewiki, ua apo ke; Alii opio i ke kulaua o na hau» raa Hawaii nei a aohe hoi onft raariao ana mai 110 hope nei,- Ae paha, pfla paha, eia uae, e like me na hoakaka ana a ka Rev/ Kauka Dile, u aia no he wahine okoa aku-— he mea hou—e haka pono mai la ka nana ana maluna m»i o ka moana. ,,

Ina e ae o Kama'lnKaiulani e lawe aku ī keia nian dala, alaila, ua pio oia malalo o keia Aupuui; a ina oia e ae ole, aiaila, mau no kona kuleaoa i ka nohoalii, i hooiliia m«i nona malalo o ke kumukanawai el.ui pu o 1887 Ma ia wahi, uaano like loa ko makou eianio me ko ka maka maka, Ake kuhihewa ole lioi ko makou koho ana, e like hoi me na olelo i iaweia mai i o uaa-

kou 116i, aole do paha om <? ae mai aua i keia aoo B like do hoi me ke Kuokoa manao, ua paulele wale »o n» u poe konane" okn Ahaolelo i ka Kewiki iiiaii olelo, a ia niakou boi, ua hiliiihi lakoii iaia Aole dh6 boi o roakou manao ua paheleia lakou, nku, ua eo io no.ia Kewiki. Ke loknhi akn nei makon ma kēw haīia aufi o kd Ahaolelo, ua

iaWu'< ia uo.ke mau nei ko ke I

A'ii kuiiko ai n< k;, tii Etv, Kauka Dilē i ho iM a\. N;i hooholo haa .wi.ua (lala i ike akn he kukaoa uo koL\u i ko(:i loa hoi e hoe« liiai ana ka v/j e ike len ia aku ai, aLiila, ai>i maluua o ia Kama 'Hi iiauaa oka aiiu- aei k« aht, ka iiihuaoiaua a me ke oia 110 oiwi. Ua kupeeia ke !%au Ahaulelo ooua o ka Repuba u yohe o hiki ke kueuii hopt 3k?.> ihm kd ua v 'pc»e k<in&t<e" ,l.a i ti(>oholo ai. Alaila, iauia iho la no o na inaka a pipili no i kepau a ke kia manu eleu. A ma k»hi boi o ko ke Kuokoa ahewa ua olelo oia aohe h© o na Hawaii a p.iU e hoohiki, me ka hiiinai ole nana ia mau ulelo, ke olelo nei makou u» pololei no ia olelo ana. Owai na kanaka H.iwaii i hoohiki mawaho ae o na poe paa oihana h we ne poe eake «na no na e loaa aku ana : a pela uo hoi me na poe i hookikiaaia ena haku hana ? He 1 ole ahe

<4e loh

Ua kaha ile akū oia mawaho

o ka mea oiaio e pili an.a no kela apu auhuhu a Kuokoa ma Aia no a kupee aku, alaila, hoi hoj loa ia ia ano poe a loaa hoi kahi hana, a i qō hoi ia, nele no i ka hoihoiia. He keu no paha keia a ke au kupaianaha, eia nne, ua makemake ke

Kuokoa e hooia ae i ko lakou ano Hawr'? (?) ole wale a makou e hiki ole ai ke lokahi pu aku.

Oiai hoi, ua waeia tnai nei o Makiuile i mobo peresUleaa ao ka aoao Eepubaiika s ua ku ole nae lioi ia ika makema'ke o ka ohua paiemo alaula a me koea poai, no ka mea, aole e hiki ana ia poe ke hoopoina i Biia Makiaile o 1891. oka iioi maoii 110 o keia poai o na ewe mikanele a ke Kuokoa, oia ka ioaa paleua oie snai oke kokna dala ia mai eko Amerika H'uipuia poe, eia nae hoi ka meā' oiaio loe, aohe lakou nei ma ae he poe lihi . Amei-ika, aka, fce poe ake dala maoli 110. He wa puanuanu paha hoi keia no lekou mā ae, no ka oiea, ua poho ka manaolana, C kahi hnna hoi i keia wa t e hoolako ae i man kapuahi no Kole ma e olala mti ai a loaa ae hoi ka puinehana i ke "aupuni uiaikai loa a Hawaii nei i" ike ai " E aho 110 ia, ola !

E pouo no hoi paha ke waihp aku a m Kok> ma no U\ « wais« walaau a<% rae ka hiki paha hoi iai lakou ke hoaao e ae i na olelo o Ve'a pauku o k<* 'kahna alakai baua Bepubalika a lu poiio i

)?o Ij-.k'>u is,r»Dk-o ; o ia pi h i ho:.. he hoohuiaiua maopopo. ' 0 k< kakoi'. poe kuluiaina heiooleie k« i "i ke a i luakHukau i na haua pahele o ua atiu iike ole, ahe ■inea p.'ihaohao ole hoi ia uo kakoa ke liana ae lakoa pela raa" nei mea. Ua huii hoi mai o Kuhina WaiWīii Daoioua ōin k>t \Dsetfcraiia tue ke akaka oie kn oks heioiea poiau o kaua huakai imi uai« o ka holo aua aka nti i o Nui Kaoa mau uiea oke kalek.ale aua aku nei i ko Kapalakiko poe aopepa. He papnaioa m i haawiia mai iaia e ka A.hahui o na Poe Kanu Waina o Kaleponi. lulai 17 ae ka o Pi Ki Keoni e hoi mai ai. M«waho ae o keia ae la, ) akaka ka loaa nui mai o kt daia aie ia leua.

Eia naft, ua loheia ae maanei eia ka kekahi poe daln o ka feoa ke maiaukau nei e aku i ke Aupuni malaio o keln kanawai aie lahui hou no na haoa hoū, a he $375,000 ka i kohoii no 5v pa keoeta, a i Iphi waīeno i ka alilo ole ia mai eke Kuhina Waiwai. Ina he mea oiaio keia, ua hoopan ko alaala no ka hoi ka huakai hu{i d la iwaho, a mai oi ioa akn uo

ka ina no i hoomanawanuiia iho.