Ka Makaainana, Volume VI, Number 2, 13 July 1896 — Page 6

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI.  IULAI 13, 1896.

 

OLIVA KAZELA

 

KA OLALI NOHO KUAHIWI O INIA.

 

KA UI HOLOLIO IMUA O KE KAHUA KAUA.

 

Helu 11

 

        I ka pau ana ae no o na olelo a ka mea i ike ole ia, ua huli ae la o Oliva a hoi pololei aku la no kahi e malamala ana o na lealea, e like me ia i hoikeia mamua ae nei.

        Ua lilo ia mau olelo a Oliva i hoopuka aku ai i mea no ka Moi e ku ai ka lia maeele. A oia kana i ku ae ai iluna me ka olelo ana aku i kona alihikaua e hoomakaukau i na mea e hiki ai ke pale ae ia hana puuwai eleele.

        Aole no i liuliu ua loheia aku la ka haulu o na kapuai o na lio mawaho a ikeia  aku la na koa e ku laina ana ia lakou iho no ke pale aua aku i ke komo ana mai o ka enemi. He manawa ia o ke pihoihoi nui mawaena o na koa, a ke ka la lakou me ka makaala mau no ka wa e hoea mai ai o ua enemi la e poipu maluna iho o ke anaina kanaka.

        Aole no i liuliu loa mahope iho a ia manawa, loheia aku la ka paapaaina o na mea kaua ma kahi aole i mamao loa mai ia lakou aku a o ia no ko lakou wa i hoomaka aku ai e hele e nana i kahi o ia leo paapaaina a lakou ilohe (@). Aia hoi, me ka hikilele nui ike aku la ua poe koa la he haneri o na kanaka i paa me na uhimaka e paio ana me kekahi opio hookahi wale no iloko o ia po pouli. A na ka haluku hoi o na kapuai o ko lakou mau lio me ka nakeke o na mea kaua, ua ia mea i hoopuiwa aku i na poe a pau o loko o ke keena hulahula a o ia no ko lakou wa i haalele iho ai ia loko o ke keena a oili nui aku la iwaho e nana ai, heaha la ia mau leo nakulu a lakou e lohe la?

        Ia lakou i oili nui aku ai iwaho, ua ike aku la lakou he puulu kanaka i lako me na mea kaua, he mau haneri ka nui e paio aku ana kahi i kahi, ua hoomaopopo aku la nae kekahi poe o na koa Moi kekahi, a he poe okoa loa kekahi i maopopo ole ko lakou wahi.

        Ua lilo nae i mea puiwa loa a hikilele i ke anaina kanaka o naua aku ana, i ko lakou lohe ana aku i kekahi leo i ka puana ana ae, "Ilalo me ua ilio moe lepo!"

        O ka mea nona keia leo, no Oliva no ia, ka mea nona keia moolelo nanea a kakou e hoohilaai nei. O ke kumu o kona hoopuka ana ae ia mau olelo, no kona ike ana mai na koa u ka Moi e paio ana me ka wiwo ole imua o na poe i hoolilo ia lakou iho malalo o na hana paumaele o ka limakoko.

        I ko Oliva manawa i hoopuka aku ai ia mau olelo, aole oia i hookaulua iho i ka haawi ana aku i kana mau kokua ana no ke ola o kana mea i aloha ai, a me ka nui kanaka o loko o ka hale e malamaia ana o na lealea. E like me ka olapa ana o ka uwila, pela o oia i lele hou aku ai imua a haawi hou aku la i ka make weliweli i ka enemi, a ma kahi a kana pahikaua e moe ai, he make wale no ka hopena o ka mea a loaa aku ana, aole ana wahi e pakele aku ai. Pela lakou i paio hoomanawanui aku ai a hiki i ka pau loa ana o na enemi i ka make a paa pio no hoi ka puuwai eleele nana i hoolala keia mau hana.

        A na ka pa ana o na enemi i ka make i hooki pu iho i na hana hoolele hauli o ka po, a hoi iho la kela a me keia a kona kulana mau e like me ko na wa i hala. A o ia no hoi ka ka Moi i pane ae ai imua o ke anaina, "E haawiia na mahalo ana a nui i ka mea nana i hoopakele ia kakou i keia po." O ia no hoi ka wa i olowalu mai ai ka leo o ke anaina ma ka (@) ana, a pela pu no hoi me na koa i lanakila. He nui ka hauoli palena ole ma ia po.

[Aole i pau.]

 

Hanaino Iaia Iho.

        I ka Poalima, la 3 iho nei, ua puhi ae la kekahi Pake iaia iho i ke ahi. He wahi Pake elemakule kahiko keia no Kahului nei, mai ke au mai ia Hopena, nona ka inoa i kamaaina i na kanaka o onei i kapaia aku ai o Kahului. Ua houluulu ae oia i kona mau wahi welo a akoakoa, puhi aku la i ke ahi, a a ke ahi i ka puu wela ana i houluulu ai, hoi aku la e moe maluna iho me ka paa pu no i kela pahi (@) okioki i'a a lakou a kimokimo iho la i ke poo. Ikeia aku nei e na poe e kokoke ana ma ia wahi, kuia aku la e kokua. I ka loaa ana aku i na lima kokua, ua palahe na wawae. Ina e ike mai i na poe e nana aku ana, lalau iho la no i ka alualu i palahe i ke ahi a uhole aku la. He ko maoli no i ka mai(@) ke nana aku i neia mau hana hookalakupua a nei elemakule Pake.

ROBT. SAM. KAPUA

Kahului, Iulai 4, 1896.

 

Ko Hana mau Anoai.

 

        Ma keia ku ana mai nei o ka mokumahu Kalaudina, ua hiki pu mai la me Robert Lindsay, kapena o na makai o Wailuku, no ka huli ana i na pahu ukana o ka halekuai o Hana nei, no ka hoohuoi o ka Makai Nui o Maui nei eia paha na wahi ka aka a ua halekuai la ke kalepa pu nei me ka opiuma. I ka huli ana iho, pala ka maia.

        Ma ia moku hookahi no hoi, ua hiki pu mai la he kapa apana silika mai ia (@) Kalua, wahine a ka Lunakanawai Kaapuni o Maui nei. I laweia mai nei ka i Hana nei o luluia ai, no ka mea, aohe hiki ke hanaia ia hana piliwaiwai ma Wailuku o hopuia e L Anaru, a no ia mea i laweia mai nei i kahi o na wahi luna Aupuni makau wale ia Kalua. Kupaianaha no hoi la, i ko hai hewa ka hoi e hoopai aku ai a kanono; a i ko ka oiwi ka hoi, he miomio wale no. Pehea la, e Lunakanawai Kalua, aole anei ia i pili i ka hewa piliwaiwai? O ke kumukuai o na kihei silika la i loheia ae mamuli o ka olelo a kekahi (@), he $110.

KAWALAKII.

Hana, Maui, Iulai 2, 1896.

 

        I ka po Poaha nei, ua uwe kuwo ae la o Pilipo (k) maloko o kekahi wahi alahele ololi e kokoke ana i kahi noho o kekahi o ko makou mau keiki hana, Alahui Moi, mamuli o ka lilo ana o kana wahine i kekahi mea okoa aku me ke puhi ana i ka ulili a lohe na mekai, Ia kiiia ana aku e hopu, e olelo ae ana kela kanaka, aohe kela he wahine ponoi nana, aka, he pili kapekepeke. No ka ona mai ke kumu o ka lilo ana o ua ipo la ana.

 

Olelo Hoolaha a ka Mea Paa Moraki no ka Makemake o Hooko a e Kuai aku.

 

        I kui ke ai me na olelo o kekahi moraki i hanaiia e (@) Kahoohuli a me Kelupaina, kana wahine (@) la 19 o Ianuari, 1894, i kakau kope ia ma ka Buke (@) 49 a me 50, ao hooliloia e C. W. (@). (@) malalo o ka Palapala Hooilina o (@), ia C. F. Hart ma ka la 28 o Ianuari 1896, i kakau kope ia ma ka Buke 160, aoao 51, ke (@) aku nei ka (@)he ma keia, ua makemake ka mea e paa nei a ka moraki e hooko aku i na olelo o na moraki e hooko aku i na olelo o na moraki nei, oia hoi, ka hookaa ole iaana o ka ukupanee a me ke kumupaa i ka wa no ka hookaa ana. Ke haawi pu ia aku nei ka lohe ma keia, mahope iho o ka pau ana o na pule ekolu mai keia la aku, e hoolahaia aka ka waiwai i paa malalo o ua moraki nei no ke kuai kudala ke(@) ana mamua pono iao o ka Hale Hookolokolo ma Kapaau, ma Kohala Akau, Hawaii, ma ka POAKAHI, Aug(@) 3 1896, ma ka hora 12 o ke awakea o ua la 'la.

C.F. HART, Mea Paa Moraki.

        No ua mea i koe e piii ana i keia moraki e ninau ia (@) L. HOLSTEIN (Linekona), Loio.

Hanaia Kohala, Iulai 1, 1896.

 

        O na aina i paa ma ua moraki la, eia iho ia:

        Apana 1. O kela apana a pau (@) a ma ka Palapala Sila Nui He a 7377, i hookoia no (@),  e waiho la ma Niulii Kohala, Hawaii, nona ka nui o na eka he 2, (@) pala kuai o ka la 5 o Mei, 1884 a kakau kope ia ma ka Buke 146, aoao 112.

        Apana 2. Okela apana i (@) Palapala Sila Nui 7378 i hookoia no (@) e waiho la ma Niula, Kohala i oleloia nona ka nui he 2 eka, 266 (@) i ka mea moraki e Kahikolo(@), maka palapala o ka la 21 o Mei, 1881, a kakau kope ia ma ka Buke 146, ma na aoao 73 a me 74.

(@) 6-3pl

 

HOIKE NO KA PO.

 

Ke Huaiia mai nei e ko Makou Kilokilo.

 

        I ka po o ka la 16 a ao ae la 17 o Iune, ua loaa iho la ia'u keia haawina: Aia au iluna o kekahi wahi moku nona ka inoa Pueokahi, a ua lilo au i kapema no na wahi moku la. Ua holo aku la au me ua wahi moku la a hiki i ka uwapo o Kuwili (o ia kahi uwpo i ka wa aohe i hoopihaia i ka lepo), a ku ino la malaila. Ia'u i ku ai malaila, ua ike aku la au i ka nui o na kanaka e akoakoa ana, a aia iwaena o ia nui kanaka ua ike aku la au i kekahi kanaka loihi nona ka hapalua o kona kino i like me ke kiekie o na poe e ae, a o kona hapalua i koe ae, o kona oi ia maluna o na kanaka e ae. A lohe aku la au i kona leo e kukala ana iwaena o na kauaka penei:

        "La Sabati e komo ai ka Hipakane iloko o ka Mahina."

        He ekolu wa i hoopukaia ai keia mau olelo. I keia wa no hoi i ulu ae ai ko'u manao haohao, he La Sabati ka paha keia la a'u i ku mai ai; a ulu pu mai la kekahi mau manao koho wale e ulu mai ana paha he h(@) e hakaka, a i ole, he kaua no paha. No keia mau hopohopo honua wale mai no, ua ulu ae la ko'u manao e haalele i kuu wahi moku, a lele aku la au no kula, a komo aku la iwaena o ke (@) kanaka me ka aloalo ana mawaena o na kanaka a hiki i ko'u puka ana mawaho loa o ke anaina kanaka. A ia'u i kaawale aku ai, ua ike aku ia au he hookahi kanaka maluna o ka waa e holo ana mai ke kahua e kokoke ana i ka'a wahi e ku ana, oiai, he muliwai no ma ia wahi, aole nae au i ike i kahi a ua waa la i holo aku ai, a puoho ae la au.

KAAIALII.

 

Ka ke Kilokilo Mau Hoakaka.

 

        Ua hookahuaia ka hana a ka moe ma Kuwili, a me he la, aia no ilaila he hana; ina paha i ka hale hoolulu, a i ole, i ka mahiko paha. No ka mea, ua hoike mai ka moe i ka akoakoa ana o na kanaka malaila he hana hai olelo ia. A malia he haiolelo kukala ko ka poamua o ka lehulehu, he haiolelo kono malu paha auanei ko ke ao, e kono ana i na poe kakaikahi no ke kahi mea malu loa paha.

        He ewalu no mahele o keia moe ma ka hoomaopopo ana: 1- ka moku, 2 - ka inoa (@) kahi, 3 - Kapena Kaaialii, 4 - kahi o ka lehulehu i akoakoa ai, o ia o Kuwili, 5 - na olelo (@) kanaka loihi "La Sabati komo ka Hipakane iloko o ka Mahina," 6 - ka haalele ana o Kaaialii i ka moku, 7 - ka (@)