Ka Makaainana, Volume VI, Number 2, 13 July 1896 — Page 8

Page PDF (941.94 KB)

This text was transcribed by:  Ryan Kadomoto
This work is dedicated to:  shellbk

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 13, 1896.

 

[Hoomania mai ka aoao 1]

Na kumu hoopii no ke kipi, a oiaia oia e paa ana ua hookikinaia ia e waihe aku (e haalele loa aku i kona kuleana i ka nohoalii). E like hoi me ke kumukanawaio ke Aupuni Moi, naka Moi e noho alii ana e kukala ae i kona hope (hooilina), a e hooko ana hoi i keia loina ua kukala ae ka Moi i kana kaikamahine hanaune, ia Kama’liiwahine Kaiulani, @ia ke ano hooilina no ka nohoalii. Ua ulakolako ke Kama’liiwahine, Miss Cleghorn, me na pono o keia ao, eia nae hoi, ma ke kau hookahi o ka noho ana o ka Ahaolelo i hoole ai e haawi i uku hoomau no ka Moi, he bila kanawai ka i hooholoia e haawi ana he $4,000 ia Kama’liiwahine Kaiulani. He wahi apana hana ia na kekahi mea lawelawe kalaiaina e kapa ai he keu a kahi hana ‘pahee’ launa ele mai. Ina o ka waiho ana oiai e hoopaahaoia ana he hana ia ua ku i ke kanawai, alaila, o Kaiulani ka Moi o na paemoku i ku i ke kanawai. Ina hoi e kaiehuia aua ke Aupuni e ku la a hookahua hou ia ae ke Aupuni Moi, o Kaiulani ke noho alii mai ana, a ua manao oaha hoi kela poe e haawi manawalea la i ko hai dala e hoomanao oluolu ia aku i ka Moi hou.

“Ma ke ano pokole, ua hoomaopopo lea loa ia i keia wa ano, ua haule ino loa ke ano hooponopono aupuni repubalika malalo o na mea’e lawelaweia lama ko Hawaii Paeaina, a ua manaolana hoi na poe ma ke poo o ke Aupuni, ma ka hookau ana ae ia Kaiulani ma ka nohoalii, he mea ia e hoopakele ai ia lakou iho a me ko lakou waiwai a pale ae hoi i ka hopena popilikia poino o ka hookahulihiaia, a lakou no hoi i hoomaopopo ai e hoea io mai ana no.

“Eia nae, ua helu lakou me ka noonoo ole ae no ko lakou haku hale. Aole na Hawaii he poe hihiu i nele me ka ike palapala. A aole no hoi lakou he poe pegana. Me na pomaikai hoonaauao a pau i kaenaia o Amerika Huipuia, ua oi loa aku ka heluna o na poe ike palapala ole maanei (Amerika Huipuia) mamua ae o ko na paemoku. He kamahao no paha hoi i ka hoomaopopo ae, eia nae, he 1 pa keneta wale uo o na kauaka maoli i makaukau ole i ka ike palapala. E hele aku iloko o na kauhale kuaaina loa, i hanaia mai ka mauu a e nohoia ana e na poe lawaia, a e loaa no ia oe he lawe a he heluhelu lakou i ka nupepa oiwi. Aole o ka helu helu wale iho no ka loakou, aka, o ka noonoo pu no kahi. He poe hoopono lakou a he hoo wahawaha loa hoi i ka hoopono ole o kahi poe e ae. Aole loa e hoomalielieia na kanaka oiwi ma e kekahi hookahua hou ana ae i ke Aupuni Moi me Kaiulani ma ka @ohoaii@. Aole nohoi o Kama’lii Kaiulaoi e ae e lawe i ka nohoalii oiai ka wa o ko ka Moi Liliuokalani ola ana. O ka Moi, oia no ka Moi i kona lahuikanaka, a aole wale no hoi i hoohanohano lakou iaia, aka, ua aloha iaia, a ua hana aku hoi iaia me ka hanohano a me ka hoomaikei i keia la e li@e le me ia i kahi manawa e ae oiai koua no’@o alii ana.

“O ke ano maoli o keia, ke hea mai ka loli ae, a e hoea io mai ana no e like la me ka mau o na paemoku pela, o ka Moi Liliuokalani ke kau ae ana ma ka nohoalii, aole loa hoi mamuli o kekahi hooikaika a manao ana paha ponio, aka, mamuli o ka manao o kekahi hapanui hewahewa loa o ka lahuikanaka o na paemoku i hoikeia ae. Ke olelo nei au i keia me ke akahele loa. Aole loa ka Moi e lawelawe ma kekahi hana no ka loaa hou mai o ke Aupuni, Ua makemake loa oia e molia iaia iho a me kona mau pomaikai no ka pono o kona lahui, aka, aole loa hoi malalo o kekahi kumu e hooppilikia ai oia i ka pomaikai o kona lahui no kona pono ponoi iho. Ua hoole paakiki mau aku aia e launa pu me na poe i ake loa n kekahi hoololi ae a ua uoho hoomamao aku hoi ma kahi mehameha me ka lilo i mea hoehaeha loa no kona poe hoa’loha”

O na huaolelo iloko o ke apo, na makou iho ia.

 

Ahamele Kokua Luakini.

E weheia ana he ahamele maloko o ka halepule o Kamoiliili, ma ke ahiahi Poaono, Augate 22, hora 7:30 P.M. A o na pomaikai a pau o ia hana no ka halepule o Kamoiliili. He mau hoikeike moolelo Baibala me na hoomakeaka kekahi e panaiia mai ana iwaena o na leo mele kohu iiwi inu wai lehua o ka uka o Olaa. E ala na ahahui kokua manawalea, na haipule, a me na poe i aloha i ko ke Akua aupuni. Noa wale na kaa hapaumi no ka hii ana ia oe ilaila a hoihoi hou mai. Nani kela la no ka holoholo po mahina ana.

 

Elua mau hoolaha manao hooko moraki e hoopukaia aku nei ma keia helu, a he mea peno no hoi ke aui iki ae kahi nana ana uo ia mau hoolaha.

Ia Geo. Sea a me John Fena na i hele aku ai e hopu i kekahi Pake maloko o kona rumi e noho ana maka huina o na Alanui Moi me Maunakea i kahi o na po i hala iho la ma ka aeao mauka, maluna ae o kahi kuai puaa, ua houia nai la o Geo. Sea i ka pahi, aole nae i ku. A na kona kokoolua i uhau aku i ka Pake me ke kumu o ka pupanapana a u’eki oe i ke kolohe e noho malie ana, aohe hiki ke hana ae Ua kaihuluhuluia aku oia a nohe ana i ka Halewai. Ua hookolokoloia a hoopaiia imua o ka Aha Apana.

 

KELA A ME KEIA

E hoomanao i ka Auset@ralia i keia Poalima iho me na nu hou makamaka loa o na aina e.

I keia la e kapalulu mai ai ku mokumahu Kina mai na ‘aina mai o na poe lauoho loloa a me na poe poupou.

E hoike ana ke Kula Misiona Pake Auagalikana i keia auwina la, hora 1:30, maloko o ka rumi Kula Sabati o Sana Anaru. Ua konoia na pae a pau e hele ne e makaikai i ma hana.

Ua loaa mai he lono ia makou e hoike ana, ua ulele puupuu ae ka Luna Helu a me ka Hope Makai Nui o Waialua i ka po Poaono, la 4 nei. O ke kumu ka o ko laua hakaka, no ka nui o ka ona. Maikai no na luna Aupuni.

Ua ku mai ka mokumahu Gelika i ka auwina la Poaha nei mai Kapalakiko mai, a ma ka hora 9 o kakahiaka Poalima mai i holo loa aku ai no Iapana a me Kina me ka lawe pu ana aku he heluna nui o na Pake me Kepani.

Ma na lono i wawaia ae aia na luna Aupuni o Maui ke hanuha nu la ma na kapakai o Lanai, mamuli o ka manao wale ia aia no ke waiho la ma kekahi wahi o ia mokupuni he mau kioi opiuma, a pela pu no hoi ma na lae kahakai o Lahaina.

Ika hora 4 p.m. o ka Poaha mei i hoonohoia ai ka pohaku kihi o ka heiau hou o na Pukiki, e kukuluia nei ma Lanui Mila, kokoke i Alanui Puowaina. Aneane e 200 a keu aku na Pukiki i akoakoa ae malaila no ka maia ma ana i wahi anaina haipule hoomanao. No ka aoao Kalavina keia wahi halau hou.

Ekolu mau keiki liilii i hopu ia e D. Kaapa i ka Poalima nei, no ka hoohuoiia na lakou i aihue kekahi mau apana keleawe a me kahi mau mea e ae o na ipuhao o ka manuwa kiai awa Kaimiloa, he nanawa aenei i hala. No ka mea, ua ikeia lakou e kuai hoolilo ana i kekahi apana keleawe. Ke kali nui nei no ko iakou hookolokoloia. No Kakaako keia poe keiki, pela ko makou lohe.

Make ku ana mai o Kalaudina i kakahiaka nui o nehinei ua miki aku la he elua mau kiai o ka Hale Dute no ka huli ana i na opeope o kekahi mau ohua Pake mai Kahului mai. I ka iho ana mai o ne ohua Pake i ka uwapo. Ua huliia aku la ko lakou mau wahi puolo a loaa aku la iloko o ka pahu lole o kahi o lakou he eono mau hapalua kini opiuma, ua hookomoia iwaena o kela a me keia paa kamaa Pake. Ua hopuia ka Pake a hoopaaia.

I ka po Poaono nei, mahope aku a Kawa, i kekahi poe Pake e huli hoi aku ana no kai o Iwilei, ua loaa mai la lakou i kekahi poe keiki kolohe a nokeia iho la i ka pepehi a puka pu ke @oo o elua mau Pake o holo aku la ua poe kamalii kolohe la a nalowale. Ua nolo mai eha mau Pake i ka Halewai e hoike ai, aole nae he mea i hanaia aku. O ko makou lohe mai, he poe kamalii ka keia poe kolohe no kekahi pa hula haole ma ka aoao ma Ewa aku o Wawa, a no ko lakou uluhua ka i na Pake i ka hou malie no ko lakou mau wahi, ua pepehi aku la lakou. Kolohe no hoi!

He umi mau keiki liilii i laweia mai e ka Mokolii i ki Poaono nei mai Kalaupapa, a i hoihoi loa ia aku hoi no ka pa hoomalu o Kalihi a ilaila e lapaauia ai.

E haawi hou ana kela hui keaka paele o ke Komapani D i “po lea a Halalii” i keia po Poaono ae, la 18 Ua poiia ae la kou e hana nou ae e like me ko ka po h@pe loa iho nei, he mau pule i@hala, a o keia ana ka hope a me ka p@n loa ana a ka lakou hoao aua e hoolaule’a i ka lahui. E hele nui ae no ka pono.

He 60 man kiui opiuma helu 1 o Honokona, Kina, i loaa aku i ka luna nui o Kahakaaulana iloko o ka paiki lole o kekahi o na Pake e hoomaluia la maiaila, i ka Poaono nei. Ua loaa aku keia mau kini ma ka aoao malalo o ka paiki lole, ua kapili hou ia o lalo a maikai e hiki ole ai ke ikeia. Aole i maopopo ka mea nona ia paiki, o ka opiuma nae ua laweia no ka Halewai.

 

Waina Kaleponi ma Halehai.

He mea ano hou no ka Union Saloon Halehai@ e hoomaka ana i ka la apopo, o ia ke kuaiia aku o na Waina Kaleponi maikai loa no ke kumukuai e like me ko na wahi e ae. E hele nui mai, a e ike no oukou iho.

E.S. CUNHA, Honolulu, Iulai 13, 1896.

Jul 13 -@ml

 

Waiubata! Waiubata!!

E loaa no ka Waiubata o na Kona mai ma ko’u wahi ma Alanui Maunakea, no 35 kea@a o ka paona hookahi. Hala ae no hoi ia @a iho no na io Kamano momona o Keom@wa, a pela iho no hoi me na Opu Bipi.

G.W. KUALAKU

Jul 13-@ml

 

Ilio Loaa.

He Ilio Kane Keokeo, ua muumuu na pe peiao, eia ia’u. O ka mea nona ia, e kii mai me ka uku pu i na lilo o keia hoolaha a me ka malama ana.

LIKELA WAILEHUA.

Waiawa, Ewa, Oahu, Iulai 11, 1896.

Jl 13-2pl

 

Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.

Mamuli o ka mana kuai i haawiia ma kekahi moraki i hanaia e J. W. Pu a me MAULE, kana wahine, no Kaneohe, Koolaupoko, Mokupuni o Oahu, ia S.B. Dole o Honolulu, Oahu i oleloia, i hanaia ma ka la 15 o Aperila, M.H. 1889, kopeia ma ka Buke 111, ma na aoao 397, 398, a me 399, a o ia Moraki no ua hooliloia aku ia Malie Kahai, o Honolulu no i loeloia, i hanaia ma ka la 10 o Augate, M.H. 1893, a kopeia ma ka Buke Kope 145, ma na a ao 128 a me 129, a i hoolilo hou ia aku e Malie Kahai ia Lulia Kalaukoa, o Honolulu no i oleioia, @a mea e paa nei i ua moraki la, i hanaia ma ka la 23 to Sepatemaba, M.H. 1893, kopeia ma ka Buke Kope 145, ma na aoao 245 a me 246.

Ke hoolahaia aku nei ma keia, e hookoia ana ua Moraki la mamuli o ka makemake o Lulia Kalaukoa, ka mea e p@ nei i ua moraki la, a no na kumu i kueia ma ka moraki, o ia ka uku ole ia o ka ukupanee a me ke kumupaa i koe, i ka wa i eleloia no ka hookaa ana, a maimuli o keia hooko ana, e kuaiia aku ana ka aina i koe ma ua moraki la, a me na mea a pau mahuna iho, ma ke kuai ku lala ana ma ke akea , ma ka rumi kud ala o James F. Morgan, ma Alanui Moiwahine, Honolulu i oleloia, ke hi@i aku i ka POAKOLU, @ 29 o IULAI, M.H. 18@ hora 12 awakea.

LULIO KALAUKOA,

Mea Paa Moraki Hanaia Honolulu, Iulai 6, 1896

O ma mea i koe e ninau ia @ K. KAULIA, loio no ka mea paa moraki kihi o na Alanni Nuuanu a n@ Moiwahine, Honolulu, keena maluna.

 

O ka aina e hooliloia aku ana ma ke kuai, o ia ka aina ma ka mahele elua i k@kuieana hapalua i mahele ole ia Hoke o ka aina i kapaia o Kukuiwaluhia a me Apuakehau, Kohala Akau, Mokupuni @ Hawaii, i ikeia ma ka Palapala Si@a Nui Helu 2553 ma ka moa o Kawainui, @ ka ili a pau he 110 Eka, a o ka hap@ i pau ma keia moraki he 55 Eka, o @ ke hooliloia aku ana ma ka hooke@ keia moraki, a he aina kupo@ i @ mahi ko.

Jul 13-@pl