Ka Makaainana, Volume VI, Number 3, 20 July 1896 — Page 1

Page PDF (866.46 KB)

This text was transcribed by:  Melissa Eskaran
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

BUKE VI – Ano Hou   Honolulu, Oahu, Iulai 20, 1896   HELU 3

 

MOHO PERESIDENA

 

A ka Poai Demokarata i Wae ai no Amerika Huipuia.

 

            Ma ka mokumahu Auseteralia mai o ka ulolohi ana a ku molehulehu mai ai i Kou nei i ke ahiahi Poalima nei i loaa mai ai ka lono no ka moho peresidena a ka aoao Demokarata o Ameaika Huipuia i wae mai nei.  Ua noho ka aha wae moho ma Kikako i ka la 8 nei, a e noho ana no i ka la 11 nei.  Ekolu la holokoa i pau ma ka wae ana i moho, a i ka elima hoi o na manawa o ke koho ana i loaa ai ka moho, oia o William J. Bryan (Wiliama Baraiana) o Bebarasaka.  Ua kapaia oia o ka “Haiolelo Kamalii o ka Palate,” oia hoi mamuli paha o kona opiopio.

            Penei iho na heluna balota i kohoia i ka elima o ka manawa: Bryan, 500; Bland, 106; Boies, 26; Matthews, 31, Pattison, 95; Stevenson, 8; Hhill, 1; Turpie, 1.  He oi nui loa kela i loaa maluna o na poe e ae a pau.

            Ua unihi aku na poe e ae, a mamuli paha hoi o ia, i loaa koke ai ka moho, a ua like hoi kela koho ana me ka lokahi.  Aohe i akaka ka moho hope peresidena; a o ka hana paha hoi ia o ka la 12 nei, oiai, ua noho no a hoopanee i ka la 11.  Na ka Mokuaina o Okalahoma, ke koho i puka ai o ka moho aka aoao kakoo sileva.  Ua koho ia o Baraiana iwaena o ka piolo ke a me ka uluaoa, a me ka hoololiloli mau hoi o na Mokuaina a me ke unuhi aku hoi o na moho i hoohoka a i hoauheeia.  O na poe elele kokua sileva wale no ka i kokua, a mu @ule loa hoi na elele kokua gula.  Nunuha a kukule loa hoi ko Nu Ioka poe elele me ka mumelu o ka noho ana ma ko lakou mau noho.  I ka nana aku ka me he la e oili hou ae ana ka he moho Demokarata hou a he kahua alakai hana Demokarata hou imua o ka aina iloko o kanakolu la.

            Ua alakai o Nu Ioka i kekahi haalele honua iloko o ka aha wae moho o ka poai Demokarata Lahui.  I ka wa i hanohoia o ha inoo o na Mokuaina, ua kakaliia aku me ka pihoihoi no ke Nu Ioka pane ae, oiai ua halinia aku nana e hoomaka ae ka puana ma ka aoao o ka Hikina, eia nae, ua mumule loa.  O Kiaaina Pua (Flower) ka i ku ae a olelo aku: “Mamuli hoi o ke kahua elakai hana i aponeia e keia aha wae a me kana @ mau lawelawe ana, ua aoia mai ae e na eleele o Na Ioka 6 oleleo aku aole loa makou e komo pu aku ana ma ka wae ana i kekahi moho Peresidena a Hope Peresidena, a nolaila, ke hoole nei e koho aku.”  Ua kupinai ae ua leo wawalo o ka apono mai ka mahele nui mai o na poe kakoo i ko Nu loka poe iwaena o ka lehulehu, a ua loheia aku no hoi kahi mau leo o olelo ana, “Kipaku aku, kipaku aku!”

            Aia ke kakoo nui loa o ke kahua alakai hana i ka hina a hoopuka palena ole ia o ke dala gula a me sileva, me kali oke aku no ke kokua a ae mai paha hoi o kahi aupuni e ae.  Ua kue loa ka hoololi hou ia ae o kanawai dute aia a pau ka ninau pili i ke dala i ka hoomaopopoia; a ua manao hoi e kauia ke dute i mea wale no o loaa ai o ke dala; a ua manao hoi e hoopukaia na bona e loaa ai o ka ukupanee i ka wa ka maluhia, a ua kue loa hoi i na kukai a lawelawe hana ana me na hui banako piepiele dala.

            Ua hanauia ka moho i waeia ma Salema, Apana o Mariona Mokuaina o Ilinci, i Maraki 19, 1860.  Ua oleloia nona, i ka 12 no ka o kona mau makahiki, uahoike e mai no oia i kona makaukau a waipahe ma ke kamailio ana, a mamuli no hoi o ia ano waipahe ona i kapaia ai oia o ka @ haiolelo kamalii.”  Iloko o 1890, mamuli o na hooikaika ana a kekahi poe o kona apana i noho aku ai ma ka Mokuaina o Nebarasaka, kahi ona i noho aku ai iloko o 1887 a lawelawe i ka oihana (he loio) malaila, ua kohoia oia i lala no ka Hale Lunamakaainana.  A ia Peresidena Kalivilana ho’i i kahea ai i kau kuikawa no ka hoopau ana i ka bila kuai sileva a Sereniana, o keia Baraiana no ke alakai kue i ka hoopauia o ia kanawai.  No nei haua hoi ana, ua hoikaika ua poo alakai o ke Aupuni e kue aku i kona koho hou ia, a i ka noho ana o ka aha wae moho Demokarata hou, wa haule ino oia kekahi mea okoa nei ikeia he hoa’loha oia no na enemi o Baraiana, a o kahi kahua wala no hoi ia o ia meaokoa aku no ka hoohanohanoia.  Ano hoi, he 36 no ona makahiki a oi ae, ua lilo oia i moho na ka mahele kakoo sileva o ka poai Demokarata.

            O ka moho hope peresidena hoi, aohe i maopopo, aka, o J. R. McLean (Makalena) o Misouri ka mea manao nui ia no ia kulana.

            He kue loa no kela kahua aia kai hana Demokarata i ke koho hou ia o kahi mea no ke kau ekolu e noho Peresidena ai, a ua kokua nae hoi i ke komo ae o Mekiko Hou a me Arizona i mau Mokuaina hou, e haawi i ka Okana o Alasaka i hookai elele iloko o ka Ahaolelo, pani i ka manano aloha a kokua i ko Cuba poe, kue i ka hoomau loa ia ma na oihana a pau ke ola, a he nui a lehulehu wale aku na mea e ae.

            Kue loa kekahi mau nupepa alakai o Nu Ioka i ka moho Demokarata, e loa me ka Honua ka La a me ka Ahailono, a e ka koo nui ana ia Makinile.  Pela no hoi me kekahi mau nupepa Demokarata alakai e ae o kahi mau wahi, a pela pu no hoi me kaui poe Demokarata, e ae ma ke kue i ke sileva a kokua hoi i ke kahua paa a oiaio o ke dala gula.

            Mahope koke iho o ko Baraiana waeia ana, na kakau ae oia he palapala i ka lahui Amerika, e kukala ana, ina oia e kohoia, aole loa oia e ae ana malalo o kekahi mau kumu e lilo i moho no ke koho hou ia.  He lio eleele oia ma ka olelo ana, no ka mea, aole oia i moeuhane ia oia ana ka moho o ka aoao Demokarata.

            Ua halawai malu ae na poe i haalele honua aku ai i ka aha wae Repubalika ma Kikako.  Ma ko Senatoa Teller manao, he moho ikaika o Baraiana a e lilo no hoi i Peresidena maikai.

 

Kahua Lealea Kinipopo.

            O na hui Kamehameha a me Regimana Ekahi ka i ulele ae ma ke kahua mokomoko o Makiki i ka auwina la Poaono nei.  Ua mahuahua no na poe makaikai a i e aku hoi kekahi poe e ike i kela keiki momona a ka ona o Halehai i ka hopu i ka popo mahope no ka hui o na koa Nui no kona eleu.  I ke koino mua ana a ka hui o na koa, he hua kaka ka mea i loaa, a komo hoi ke Kamehameha, loaa elua ai-puni, a komo ekolu hoi o ka mua, loaa elua, a pela ke pai a-pai ana a pau ke komo elima ana, a i na komo ona hoi mahope aku, hele ino na hui o na koa.  Eia iho na ai-puni ma na komo ana:

                                    1 2 3 4 5 6 7 8 9

Regimana 1           0 0 2 0 0 3 1 3 3 – 12

Kamehameha              2 0 0 0 0 0 0 0 1 – 3

 

            O na hui Kamehameha me Hoku ko keia auina la Poaono iho.

 

            He hoolaha ka makou e puka aku nei “Ma ke Kauoha” e pili ana no ua wa e hookahekahe wai ai.  O ka hoolohe no ka pono, o okiia no piula wai, a@i ole ia hooneleia paha koi I na po@ wai.

            O ka mokumahu Aselouna ka i ku mai i kakahiaka Poaha nei iloko o 14 la holo mai Potolana, Oregona.  He 800 ana mau @ona ukaua i halihali mai ai no keia awa.  I ka Poalima mai i au aku ai oia no Iapana a me Kina.

 

MEA KAULANA

No ka Aina o ka La Hiki o Iapana.

            Maluna mai o ka mokumahu Dorika, i ku mai he mau pule i hala ae, i hoea mai ai o Kouna Matasu o Iapana a me kana wahine.  Ua ukaliia mai laua e Goro Narita, ke kakauolelo mua iho nei o ke keena Kanikela Kepani maanei, nolaila, ua loaa no hoi ko laua kamaaina o nei a e hookamaaina ai hoi me ko kakou poe, oiai, oe mea oia ua mahalo mua ia e ko nei poe.  Aia iwaho o Waikiki e noho nui nei  I holo ai nei ka keia Kouna wahi a ka olelo wale ia, e nana a e hakilo i ke ano o ka noho ana a me ka hoolauleaia ana o na Kepani ma o kakou nei, o ia paha hoi, ma na mahiko a ma na oihana e ae, a mai ko ke Aupuni aoao mai no paha hoi kahi.  E hala ana he mau malama ianei e hoolanalana ai, wahi a ka olelo ana, alaila, huli hoi aku.

            No nei Kouna kahi moolelo, ua kipi oia a me kahi poe e ae i ke Aupuni o ka Emeperoa o keia wa, a maka hooili kaua ana ua pau nui i ke pio.  E hoomaoaoia he wa lohii keia i hala ae.  Ua pau na alakai i ka hopu pio ia a ua hoopai nui ia e make a iwaena hoi o ia poe alakai keia Kouna, aka, mamuli o kekahi ulia o ka pomaikai, ua pakele mai oia a pau aku hoi kona poe hoa i ka koopai make ia.  Eia nae, ma ia hope mai, ua lilo oia i kanaka makahehi a hilinaiia e ka lehulehu a na pii mau hoi kona ohohiaia e ka lahui ma ka aoao kue i ke Aupuni.  Nolaila, mamuli o ka pii mau o kona maa, ua hoounaia oia ma ke ano Kuhina i Amerika Huipuia a loaa he maha i ke Aupuni.  Paohe aenei hoi ke kaua me Kina, ua kauohaia oia e hoi aku, oiai, ua anoiia kana mau ao, alakai a hoolala ana.  Oia no hoi kekahi o na koo ikaika loa o ka aoao Liberala ma Iapana.

            Wahi a ka oleloia, malalo o kana mau alakai ana i loaa ai kekahi mau pono ia Iapana ma kela kaua ana me Kina, a nana no hoi i hoolala a i hana i na kuikahi a @ mahope koke iho o ka loaa ana o ka maluhia.  Ua nui na hoohanohano @na i loaa aku iaia mai kona Haku Alii aku mahope iho o kela kipi ana ona, a mamuli noo paha hoi kaui o kona wiaoia no ka hiki iaia ke alakai i ka lehulehu.

 

            Poaono nei i pau ai ke kuai hoopau nui a emi loa o ko Kawona Sini Loi Halekuai.