Ka Makaainana, Volume VI, Number 3, 20 July 1896 — Page 4

Page PDF (879.77 KB)

This text was transcribed by:  Amanda Glimane
This work is dedicated to:  To my family Aaron, Amanda, Makana & Kawika Glimane

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 20, 1896

 

KA MAKAAINANA, HE NUPEPA OILI PULE.

 

            W.H. KAPU, Oua, Luna Nui a Lunahooponopono.  Wahi noho, ma Honolulu.

 

            F.J. TESTA (Hoke), Puuku. 

            Keena:  Helu 327 Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

 

POAKAHI, IULAI 20, 1896

 

            OIAI, ua waiho manawaino mai ko makou luna hooponopono, ke puka aku nei no KA MAKAAINANA i keia la mahalo o ka lawelawe a hookele kaokoa noa a ka Puuku.

 

            KE hoopukaia aku nei KA MAKAAINANA he ia mahope iho o koua la mau e oili ai eia nae, me he la no ia la mau no ka hoopukaia ana.  Aohe i hoololiia ae ka la e oili ai, aka, ua hoomauia aku no e like me ka mau, mele la aohe i halawai me kekahi kuia.  E ikeia mai ana no ia a e hoomaopopoia mai ana no hei.

 

            NUI ka waaia ua pau na koi poho kuwaho i ka hooponopono@@, eia nae hoi, i ki noii pono ana aku, he ole ka mea i ikeia, he puahiohio waie no ma ka waha.  Aia no paha hoi a makaukau pono, alaila, onioni ae paha hoi lakou nei ma ae e uku koko aku, ke hiki pono nae paha hoi.

 

            HEAHA la lka waiwai o kahi mea e noho i puuku ina aole iaia a me ia wale no e kukaiia ai no na mea pili i ke dala?  E kala no makou i kauleo mau ai, eia nae, aohe no he hooloheia mai.  O ka hana pono, pololei a paewaewa ole ka i makemake ia i na wa a pau, aole loa hoi o ka apakee a me ka hou hewa@ ae ma kiona.

 

            PINEPINE na wa a makou i kauleo aku ai i na makamaka i ka Puuku wale no e hoouoa mai ai i na dala a na kona moa wale no na kikoo, a mai iaia aku hoi e leaa ai na palapala hookaa mana, a o ka mea mana hookahi ia, aole o kahi ae; eia nae, he kea no hoi a ka pihe hookuli o ka kahi poe Mamali e ia hookuli ana a ia poe, ua ulu mai he mau kaia lehulehu ana a me ke kueo a like ole o ka ma @ao mawaena o na alakai hana, a o ka hopena he mahae a he mokuahana e like iho la me ke kuia i loaa i keia wa manope o ka hoomanawaai like ana i ka hana.  Ke meneolana nei @@@ hoi wakou e lilo keia i kumu alakai no na poe e ae a pau e hooko pololei mai ai i ka hana ma ko lakou aoao, e like hoi @@ ka mea i hoolaha mea ia aku. 

 

HE KUIA I UPU MUA OLE IA.

 

            Akahi wale no a loaa he kuia KA MAKAAINANA nei mai kona hoopuka hou ia ana aku iloko o Ianuari, 1891, he pani a @e@a nai hoi no KA LEI MOMI, a hala k@nale puka mau, @oe wal@ no @aha i ka pa@ ana iloko o Ianuari, 1905, mamali o na hana @ @ @ hina o ke Aupani o na poe @ a ma iluilu e ka @.  Ua lilo no keia keia ana i mea e nauki ai, a @ hoi o ia @ ana e @ loa @ @ KA MAKAAINANA nei n@ ana aku imua o ka lahui, aka, ua komehia hou mai la ne ka manao e kapae ae ia mao mauao nonohua o ke @ @ e hoohoa aku no imua.  Na@, i kakahiaka no o nei Iaua kapai ae ko makoa Puuku i ka hoolaha mahope iho ma ka ipuka a me ka puka auiani o kona koena oihana, ke keena hoopuka noi o KA MAKAAINANA nei.

            “Aole KA MAKAAINANA e hoopukaia aka ana i keia la mamili o kakahi kuia i loa i liki ole ke paleia ae, i ulu mai hoi mamuli o kekahi like oli o ka manao mawaeoa o ka Luna Nui a me ka Puuku.  A@ hoopukaia aku ai.  “F.J. Testa (Hoke), Puuku.  “Honolulu, Iulai 20, 1896.”

            He mea oiaio ua ulu ae he like ole o ka manao mawai@ o ka O@, Luna Nui a Luna hooponopono a me ka Puuku, a no ia like ole ua unuhi a hookaawale aku ka mua iaia iho.  Mai ma @ oia mai naw hoi o kona kaa w@ ana aku ka mei e po@ ae make ai o KA MAKAAINANA, aka, ua ike no oia aia iloko o na poholima o ka Puuku ke ola a me ka mako o keia wahaolelo o ka@hui.  Ua ulu mai keia like ole o ka manao mawaena o laua ma@ o ka hehiku mai o ka mua i ke kuleana hana o ka hope, oia hoi, ma ka mea e pili ana i ke kulana hooponopono @ he uani ho hoi ia, ua ka mua no i hookaawale aka la iaia iho.  Lehulehu w@ ua @ i ulu mai ai o ia ano e ma waena o @, aka, m@ no o ka ma@ kapaka, ua upoi wale ia @ no hoi ka hana e @, o ka oi aku nae hoi o ke koi@, aia ia maluna o ka Puuku, a oia i haalele mai la a me na @ ua hoike no ia mea, a ua waho mai hoi ka @.

            Ua lawa keia wau hoakaka pokole no ke @umu o keia kuai i loaa ai, me ka manaolaua e pale loa ia aku ana na kuia o keia ano ma ke a mua aku.

            E piha ana ka hipaha kenekumu poo ana o ka Rev. A. Makuikuki no Kanehuaa ma ka la 11 aenei @ Sepat@.

 

“HAEHAE KA MANU!”

 

            Ua paewa iki makou ma ka helu i hala e pili ana i ka nui o na dala a keia wahine oiwi a me kana kane i aie ai mai kekahi loio haole mai.  O ka pololei he $185, a ua haawi aku he palapala hoolilo kaokoa loa i ko laua home, i hanaia Febaruari 17, 1896 me ka auamo o ua loio ke i kekahi moriki o $1,500 ma@ @ no o na aina la, a i ka la 9 o Iulai nei, ua uku ae laua he $350, he kowa i emi aho malolo o e i na malama.  Ea, ua koikoi uo ka hoi.

 

            O ke ano palapala moraki hou paha ia a kekahi poe i io a poe @ @ e hana nei.  No makou iho, he kau keia a ke ano palapala heopoino a hoopilikia, no ka mea, ma ke alo o ia ano palapala, ua lilo loa ka aina, aohe wahi e hiki ai ke alo ae, a ua hiki loa hoi ke hooliloia aku ka aina i kahi mea e ae me ka hiki o e i ka ona aina ke ekemu a ke kue aku.  He pilikia keia i hiki ole ke @lo ae. 

 

            Mai keia pilikia mai, ke ao aku nei makou ia kakou mai hupo i ka hapo i ka hana a hooko aku i na palapala o keia ano, oiai, aohe he hoike ana ina ke alo ua aieia na dala i oakukaia ma ke a@ o ia ke kumukuai, a ua hoakaole ia no hoi ka mauawa no ia aie ana.  Ua maopopo ia makou na mea a pau e pilo ana i ka hana mamua ae, a o na @ake o ke Keaua Kope Aupuni ka ho ike maopopoloa no ia mau mea a pau i hanale. 

           

            No kahi mau pule i hela ae ka waiho ana o kekahi pohaku nei mawaena o ke alanui Aupuni malalo aku o Moaualua, i ke kikee ana e holo ai i lalo a i kai o Halawa, i hau’e mai luna iho o ka Puu o Koleana, me ka hoikeia mai he pohaku hoopilikia loa ia i na poe e holo ai a ma na kaa.  Ua loihi ka waiho ana, a he kea nea hoi a ke ku paianaha aole i hookaawa’eia aku a hiki mai i keia la.  Aia anei a leaa he po@ao, alaila, awiwi ko ke Aupuni aoao e hookauwale ae?

            E ole ka noke mau o makou i ka paluku i ke Kapeaa Poo o na Makai, eau ai na puapua i na po i hala iho.  O ka mua, i ka po Puiloa, paa mai he keiki no uka o K@iuiu, nono ka inoa e Kaale, no ka noeha i kekahi Pake.  Ile Pake keia ua Makai D Keepa i hoouna, i mea hoao ina o hoehaia mai ana, aka, i ka hoao io aua no, ua loaa pono ke kolohe a noho ana ia Kalakana Hale ia po, a i kakahiaka ae i ka aku ai imua o Luna@ Apaua Luka Wilikoko.

 

            Ua olelo ae ku Lunakaanawai imua o ka Aha o ka @ keia o ko KA MAKAAINANA nei @ mau i na makai, a o hoopai ana oia i ua keiki la e noho hana o lea ma Kawa no iwakulua la.  Nolaila, ma ia mea, ua ikeia ka ikaika a me ka mana o na olelo a ka Papapai, ina no ia no ka aoao kue.  He kumuao paha hoi kela no kahi poe kamalii e ae aole e hana pela.

 

            A no makou iho nae hoi, aole loa makou i hauoli, no ka mea, aole ia o ka makou mea i makemake ai, aka, o na eu a me na kolohe ae o Alanui Liliha.  Ea nae hoi, aole loa makou i nonohua, aka, ke haawi aku nei no i ka mahalo i ka Oihana Maikai no ka hoomaka @ ae i kela hana.  O ka pono no ia, aole hoi o ka hoeha wale ia no o na Pake e hele maluhia ana ma ua alanui o ka po.

 

            Po Poaha mai hoi, paa hou ana he elua mau keiki no Aianui Liliha no ia auo hana like no, uo laua ua inoa o Holomoku Kuloa a ua Sam Hola.  Aka i ka Poalima mai i hopuia ai he eone poe keiki hou malalo o ka palapala hopu, no lakou na inoa o Walter Wood, hapa-paele a he mea @ kiniopop, H@, Keiki, T@, Akoni Nele@ me Makuaole, a akabi no a @ pouo kekahi o na kolohe oi aku.  Ua hopuia nae hoi he elima o ia poe hope no ke kokua hewa, a koe aku o W. Wood, he hoelia hoi kona hewa e like me ko na mea mua elua.

 

            Aole nae hoi o na mea @ elua na alakai o ia ano liana uke ole ma ia alanui, o ka hana wale aku no me ka hana ole ia mai, aka, ua like no ko laua hewa me ko na poe e ae.  Ina uo he poe alakai e alakai ole paha, ua o kahi ke ano o ka lakou hewa i hana ai.

 

            Ua ae na poe elima no ke kokua hewa i ko lakou hewa, oia hoi, ua hana io no lakou a ua hookikina no, wahi a lakou i hoike aku ai i ke ku nui ana imua o ka Aha i kakahiaka P@ nei.  O na poe ekoulu iho no ka hoeha, i ka Paha iho e hookolokolo nui ia ai, me ka @ @ o kele poe kokua hewa i poe hoike kue aku ia lakou.

 

            Me na makai na mahalo pale na ole mai ia makou ake, no ke hoolehe i ko makou leo a me ka hooikaika hoi e kinai i keia ana @.  Iua no me ka maalea @ na makai @ @, ua pono no oiai, ina lakou e kakali ana a loaa he wa e loaa pono aku ai e ua poe kamlii kolohe la, aole.