Ka Makaainana, Volume VI, Number 4, 27 July 1896 — Page 6

Page PDF (882.00 KB)

This text was transcribed by:  Sandra Matsuoka
This work is dedicated to:  Kupaaikanaauaoonakupuna Kaiana Asing-Pate

Ka Makaainana.

KO KA PO MAU OULI.

 

Kamahao no Kahoaka, a Heaha la ka ke Kilokilo?

            Kakahiaka nui o Iulai 5 nei, ua loaa iho la iaʻu keia moeuhane:  Ike aku la koʻu uhane i na kanaka mai o a o o ka aina e paa ana i na kukui lamalama Hawaii ma ko lakou lima pakahi mai lalo aku o ka aina a i luna o Laeahi, Puowaina, Konahuanui Keana a ka Mano a hiki i Kalaeloa, ae  a maikai ke ahi me ka uahi ole.  A iwaena o keia lehulehu kanaka nui he hookahi kanaka e holo hele ana i o a ianei. o Kahoohuli ka inoa, a e kukala ana oia i keia mau olelo:  "E naʻi wale no oukou i kuu pono aole e pau," pela mau oia e kukala hele ai mawaena o na kanaka, ma ia wahi aku ia wahi aku.

            Ma hope iho, ike hou aku la au i kekahi hapa o na kanaka e kau ana maluna o na bipi molemole, me he lio la ia no lakou, ua hookomoia ke kaulawaha aole nae he noho, a o ka aahu o na kanaka e kau ana maluna o ka bipi he pu a kai.  A ua hoonohonohoia ka laina bipi ma ke umi bipi o ka laina hookahi, e hoomaka ana mai ka uwapo mai o Malulani ma ke Alanui Papu. a i ka hana aku me he puali kaualio la, aole nae hoi a lakou mea kaua ma ko lakou mau lima, e pii ana a hiki i ka huina o Alanui Moi; a e kekahi huakai no hoi mauka mai o Alanui Papu, a hui mai i ke huina o Alanui Moi, a pela no hoi malalo mai @o Alanui Moi, a hui no i ka huina hookahi; a pela no hoi maluna mai o ke Alanui Moi, a hui no i ka huina hookahi.  Aia ma keia huina e waiho ana kekahi pa laau nui, a ua hoopihaia ia i ka wai.  Aia iloko o keia pa wai, ua waihoia he 4 iliili; a he ekolu kanaka ma na mana ekolu, he hookahi kanaka ma ka aoao Waikiki, a he hookahi ma ka aoao Ewa, a he hookahi ma ka aoao mauka mai, ke ku nei lakou ma hai o ka pa wai me ko lakou mau aahu ae-okahaloa.  O ke kanaka mauka mai, oia ka i lalau i ka iliili a hooho ae la:  "O Hawaii nui!"  Lalau hou iho la no oia a unuhi ae la i ka lua o ka iliili a hooho ae la:  "O Maui o ka Peleleu,"  a pela kona lalau ana i ke kolu o ka iliili e hooho ae la:  "Oahu o ka ikaika.:  A pela no i ka ha o ka iliili, hooho hou ae la lno ia:  "O Kauai a hoea mai!"  Ina iho, @na aku, ei aku, a ua hiki mai ka!!!!

            Ia wa, ua ulu ae la koʻu manao no ka hele ana no Hooliliamanu a hoomake mai la au no Alanui Hotele, a iaʻu i hele mai ai, ike mai la au he ohe ke halii ana i ke alanui @ hele a@, a i @@@ kokoke ana mai no Hooiliamanu, ike maila au he pukiki me ka pu-a ilio, a ua hoopaaia na nuku o na ilio me ke apo keleawe.  Kahea aku la au i ke pukiki e hoopaa aku i na ilio.  Pane mai la na Pukiki nei, "Makemake au e pau loa ka haole ika aiia e  ka ilio."  Ia wa pane akula au, "Ina pela, e hai ana au ia oe i kuu makuakane haole ia U@l@ma Ineki," aole nae i pane hou mai ke Pukiki iaʻu.  A i koʻu hoomaopopo aku, aole o Alanui Moi a me ka uwapo o Hooliliamanu aole he muliwai ma ia wahi.  I keia wa @o i ike ai au i ka holo o ua kanaka ma ke alanui Hotele maluna o ka ohe, a owau pu no hoi kekahi e holo nei a hiki i kahi o ka pu-ailio a ke Pukiki, a ike iho la au, aole he nahu o ka ilio ia makou.

            A i ko makou hikiana aku i ke kihi o ka hale @ol@i i pau iho nei i ka wawahiia, ia wa au i ike aku ai i ka @a mai o ke ahi i ka hale paahao, e ul@ ana ke ahi me ka p@@ohu uliuli o ka uwahi, a ike pu aku no hoi, ua lilo ka nani i mea ole, a u@ hiolo hoi kona mau pa@@; a hoomau aku la @e  makou i ka holo ana no Kawa, a @a wa halawai mai la au me kekahi kanaka o Kekaulike ka inoa, a nana i hai mai iaʻu, ua pau maila ka Hale alii ike ahi, ka Hale Aupuni a me ka Halewai.  I ko makou hiki pono ana aku i ke kahua o ka Halepaahao, ike aku la au i kekahi poe e paa mai ana i na pahi palaulau okioki bipi a ka Pake, a he k@ʻi hoi ke kekahi poe, a huli mai la ko makou alo no ka nana ana mai i ke kulana kauhale, a he oiaio, ua ike mai ia makou i ka ula o ke ahi me ka uliuli o ka wahi iluna o ka Hale Mana Hooko, Hale Aupuni a me ka Halewai, a mamuli o koʻu makaʻu me ka haalulu, ua pu@ho ae la au.  KAHOIWAI.

 

Na Haina i Manaoia

            MAHELE 1--No na kukui la malama, he hoike ia no ka lonohauoli, a me he la o ke kukuii-a-i-ke-awakea o Iwikauikaua.

            MAHELE 2--Kahoohuli he hoike ia no ka hiole, ka hookahuli mana.

            MAHELE 3--ʻE naʻi wale no oukou i kuu pono aole e pau."  He hoike ia no ka lilo ole o ka pono, e ku mau aku ana kona oiaio aela e hiol@.  Ka hope iho a ia o ka mahele mua o ka moi.

 

MAHELE 2 O KA M@@

            MAHELE 1--Na kanaka ma luna o na bipi mom@le, he hoikeia no ka loli ana o ka noho ana a me ke ano hou ae.

            MAHELE 2--Na Alanui Papu me Moi, he hoike ia no ka lawehala o kekahi luna i hookiekie oihana ia, a i ole, he luna e noho mana ana maluna o na lako kaua.

            MAHELE 3--Ke kukala no na i@@li 4, "Hawaii nui, Maui o ka Peleleu, Oahu o ka ikaika, Kauai a hoea mai, in a aku, a @i aku a ua hiki mai ka!"  He mau hoike ia no kekahi waa nui e hoea mai ana me kana hana, nona keia haina penei: "E hoea mai ana ka ikaika o ka Peleleu @ nui (mokukaua paha), ina iho, ina aku, @ ei aku a hiki mai."

            Ua hoea mai la keia haina ae la no loko mai o na olelo e pili ana ia Hawaii (nui) Maui (o ka Peleleu) Oahu (o ka ikaika), Kauai (a hoea mai), a pela aku.  O na olelo i ap@@@, o ka haina ia.

            MAHELE 4 Ke Pawai ma ka huina o @a Alanui Moi me Papu.  He hoike ke p@wai no ka wai lana i hookaheia ma ke ano o ke koko o Leialoha.  Heaha la auanei ke pan@ o ia k@k@ i wai lanaia nana e pani i kona k@k@.  Aole no he haina kupono e pane ai, koe wale iho no ka lima @a@a i @@@@@k@la @a@a puuwai eleele.  Ina o ke pani @@, alaila, ua lawa paha, o ka haina o Ua Alanui Moi me Papu, ke koi nei laua i pani. 

 

(AOLE I PAU)

            I ka Pakahi, la 13 nei, oiai o U@lama, he paele, e hana ana iluna o  ka @@ @@@ @ahu K@na ma kahi kokoke i ka lu@lanahu, ua haule iho la oia iloko o ua lua la ma ke ano @@ia a pakele kona ola.  Mai paa oia malalo o ka lanahu ina aole i ike e ia.  Ua laweia aku oia no ka Halemai e lap@@@ ai i kona mau wahi e eha.

            Eia ke manao nei ua luna poo o ka Oihana K@a e hanaia i waa pa no ia oihana, i loaa ai he waaoa nana e  @olool@ i ua luna o ia oihana ke hiki mai i ka w@ ku o ua mokukaua o na ai@a e maanei.  Ua hoomakaia iho nei ke kohokoho no ka hana ana, a @@  aela e hiki aku ana paha i ke $400 ua lilo a pau

            E @ hoi aku n@ ua moku ma@@w@ A@s t@r a a ku mai io kakou nei i keia mau la iho, ma kona alahele makaikai honua.  E lawe ana keia moku he 200 poe ao holo mo @na i puka mai ua kuʻa koa.  Aia pu hoi maluna o kona oneki he elua wale no mau pukuniahi @unui.  O ka inoa o keia moku, o ka Art@@i@@@.

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

            Ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono Waiwai me ka Palapaa Kauoha no ka Waiwai o M@0 [w] o Honolulu, Oahu, i make.

            Ma ke a ke h@ keia aku nei ka loha i @a @ea a pau he mau @@@ ka lakou ma ka M2rak a Palapala e ae @ aha, e h@ k@ k@ ke @ai i ka mea @@@ ka @@@ ma @@ iho nei @l ko @ @@@@ mahi a mai keia la @@@@ @ ole @ @@ @@ loa ia a @ mahope o @@anawa.  A o na @ oe a pau he @@ @@@ ka lakou i ka mea i make, o awiwi lakou i ka hookaa ko@e m@ @a ke Keena @@@@ o S. K @a-ne, ma ke kiai o na alanui Moi a me B.tela, ma ka @ale @ al@@a.  KE @@HANA@U@.  Lunahooponopono Wawai me ka @al@ @ula Ka@@ha o k. Waiwai o Ma0@@ @ ma e.  Honolulu, Iulai 12 1896. @@ @0 @@@@

            Ua lohe mai makou, @@ ka Poakolu i hala, Iulai 2@, 1896, ua pepehi iho la kekahi mau keiki i kekahi.  P@ke mawaho ae nei o Makiki, a ua ha@ia ae ka lohe i ka Oihana Makai, a ua kiiia aku la @@ua a hoopaaia ma Kalakaua Hale L@puwale no hoi.

            Ma ka Poalua i hale, Iulai 21 o keia makahiki, ma Alanui E @@, ua haawi ae o Mr. a me Mrs. D Kaahanaui he paina luau hoomanao no ka piha ana o hookahi makahiki o ka laua kama i hala, Tommy Ka@@eka Ua nui na makamaka a me na h@@ʻ @@a @ hiki @@ ma ia la.

 

Ma Ke Kauoha

 

HOOLAHA HOOKAHEKAHE WAI

            Ke hoolahaia aku nei ma keia i na poe a pau p@a ana i na Pono Wai a i ole ia, i na poe paha e uku ana i na uku wai, o na manawa no ka hookahekahe wai ana, aia ia mai ka hora 6 a 8 A.M. a mai ka hora 4 a 6 P.M.  ANDREW BROWN, Luna Nui o ko Honolulu  Oihana Wai.  Aponoia: J.A. KING. Kuhina Ka@ai in@. Honolulu, Iulai 16, 1896. @@@ 20 mhp.

 

Hoolaha Manao Hooko oraki a Kuai a ka Mea Paa Moraki.

            I kulike ai me na olelo o kekahi moraki i ha@ ia e G.B. E @@@@@ K@@@ @EAL @@@@@ kan@wahine, i@ John P@laa @, i @@@@@@ ma k@@ 28 @@@e. 1888. i hopeia @@@@ @@@@ K@kau Kope, Oahu, ma ka D@k2 110, a@@ 3@9 me 330 ke hoolahaia aku nei ma keia ke@@ komike nei @a mea@ paa moraki e hook@@@a moraki @@, no k@@ a iia ana o ke k@ma ai i@e, oia hoi, ka uku ole ia @ ke ku@@p@a a me ka ukupanee n@ ka wa e ukuia ai.

            Ke hooʻahaia aku nei hoi mahope iho o ka h@@@ ana o @@@ #uʻe e @@@@ mai keia la aku, e h@@@haia aku n@ @@@ in a i p@a ma keia moraki @@@ no ke kuai, a e kuaiia  no me ke k@dala akea me ke Keena K@dala @ Jas F. Morgan, Honolulu, Oahu ma ka POAKOLU, Augate @2, 1896, ma ka hora 12 o @a @a@@. No na mea i koe e ninauia.  J. A. MAGOON, Loio o John Palaa, ka Mea Paa Moraki Honolulu Hale, Alanui Kalepa Hanaia ma Honolulu Iulai 20, 1896.

 

            Eia ka waiwai e kuaiia aku ana: O kela apana aina a pau e waiho ia @ Kap@kea a n e Opakaal@, Waikiki, Oahu i ho@kakaia ma @a @alap@@@ Sila Nui Helu 256@, K@leana @536 @ K@@ea@hii, maloko o @al@@ he Eha a me 30@oo Ek@. @u@ 2@@@.

 

            C. E. WILLIAMS me K@ki

Ed A. Williams, Luna Nui

Helu 6@@, Alanui Moi, ma Ewa @lio o ka Pa o Aigupita.

 

He mau mea kuai lako hale o ua ano a pau loa.

He mau mea Hana Pahu Kupapau a hooponopono Hoolewa.

            E hoolakoia no na Kaa Kupapau, @a Kaapio a me na Kaa-ohana.

            Ina no e ninau ia laua, e loaa no na P@@@ku Kia Hoomanao no na He Kupapau.

 

            O ka Ialoa kekahi hana hiki loa ia laua, aia ia malalo o ka lawelawe ponoi ana a Ed. A. Williams. F. D, he mea i puka pono ma ka Kalaka K@@a o ka Ialoa Maikai ana @@@@ o Mei 1894.

 

                        NA TELEPONA

            Keena, Helu @79 Kauhale a me K@@@@ P@ Helu 8@@. @@@ 9@mp @@@@@@

 

Waiubata! Waiubata!!

            E loaa no ka Waiubata o na Kona @@@@@ koʻu wahi ma Alanui Maunakea no 33 k@@@@ o ka  p@ona @o@k@@i.  H@la @@ n@ @@@@@ @@ @@@@ @@ @@ Ka@@@@ momona o Ke@@@@@@ a pela iho no @@@ @@ @@ Op@ l@@@. G. W. Kua@@K@.  @@ @@@@@