Ka Makaainana, Volume VI, Number 5, 3 August 1896 — KO KA PO MAU OULI. Kamahao no Kahoaka, a Heaha la ka ke Kilokilo? [ARTICLE]

KO KA PO MAU OULI.

Kamahao no Kahoaka, a Heaha la ka ke Kilokilo?

fKoeua"mji ka. Hehi 4 mai J Nolaila, he mea pouo ke nanaīa ka baiiw a tia inoa o n:i Alanui Moi we Papu. Elua iio uiea i manaoia, Moi a uae Papu. O kona olelo Moi P&pu, & i oie, Papu Moi. O ka lima au- ■ puni kiekie loa ia e i\oho hoouialw ai.a maluna o ka lahui, nolaila, u;» .loaa he haina e olelo ae ai 4ia no he luna e hoomalu ana maluna o kekahi p«>e, aka nae, o kā zuea kupaiauaha n»e, ke hoike uiai nei o Papu. i kona aao iho he halepaahao ia.

Nolaiīa, ua hiki ke -oaa ka haiua penei: O kekalii luua e n">bo hoomalu aua maluoa o kckahi poe, o iiio aaa oi.'i ma e auo me he L' wekala owoi la ia? E nana aki: su;. Mahele s—Na kanuka ©ko'u, he inoa 110 pahu ko keip. mau kauaka, eia hoi, aohe i hai mai ka oioe i ia<3a. £Jolaila, na'u Ik>l e i>ai aa i ko Ukou uiiui inua, inu p:ih,s o ia, aoie pahu. Eia ko lakou :uau inoa, o Kaue, Ij )uo u me M iuL'. 0 Kaoe ka mea uoaa ke pawai uui i ikeia ae ia ma ka huiaa o Alauui Moi uae Papu; o Lono, uōna na hauwawa o keia mau la aku; o Mauli, houa ka mauliawa me ke ailiiii oua hauu me ka paupauaho e aueaae aku ai e make, a make aku no paha MjuLs£:e G-r-Kē kapa o kanaka ekolu,o ia ka Aeokahaioa. He hoike palia ke atlo o' keia

kapa no ke kipakuia akū nia'i ka aina aku no kekahi me» f ahewaia hkn.mm (Ina n&e kapa kuehu kaia.) H.e elua aa and o keia kapa ; (i) (2) Nanahu. no lok® oiai o ko la ua hoohiuiia aua i.loaa mai ai-ka .ino& o kā nānahu ka a kohn aku la iluna o k.a ā peia e loaa ai ka haiua o ka wauke, o ia ke kino o kekahi luua hoomalu, a o ka nanahu kona inea i hapalaia, Nolaila, ua loaa ka manao he hoahewaia ho kekāhi luua e hoomak ana i kekahi maheie kauaka. A owai la ia? Mahēle 7.—Na kanaka maluna o na bipi mouiole, He hoike ka momole no ka hoololohe me ka hookauanuha. Nolaila, o na kanaka i kau maiuna o ka bipi, he poe hookaiihnuhn lakon, a uaalia o Uikoū no ke alakai aua no kahi hana, e like me ka lakou huki aua t\*> ī ke kaula WiiiiA a Kulike :ae ko lakou iho. ho paha keia me.kekue aku kvie nmi me ka hukUiuki, ("kiiulawaha) a mai u.)

p.<ha --aiianei he mokuaban. f i. ■ Ei. » t ihea nr-i uiokaaliana, eia j paha iwneua ona koa, a i olf, iw-K 1 ;.» paha o ki.hi iuau laaa {.upuui? Ma ka nana aku, h* , pnlnpaln paha keia ao kekahi abi © 'jnea uiai awa, ina no ka hoea ae. aka hoi, i mahu iho n<» boi, o ko oki no la, MAHELK _ j Mahele I—Ke Pukiki uie ka pu* ilio i hoopaaia na nuku i na apo kekawe. He mau hoike na ; ilio qo kekahi enemi, a oke Pukiki ke kahu o ka enemi. A in« « loh ae kela Pukiki i pu, alaila/o ke kiki pu no ka .hope (oia hoi, pu kiki), ahik, be ha kaka ks mea ho«a mai iua e ku mai ia auo ■■ Mahele 2.—Ka holo ana o na kannkn maiuoa o ka ma ke Aianui Holeie, he hoike ia no ke kue kanawai, (ina nae.be. kanswaj ia mea he ohe). A i ole, he hehiia no ka mana o ke kanawai e na wawae o na noe ha'iha'ī kanawai. Alaiia,- be haunoele no ka hope, a malia , paha o hoea mai ke kanawai k 0 ka po.uo no nae hoi ka euai }>u iho, aka, i emi o'e iho, o ke aoa ;

no pah'i auauei'ia o ua poe pnailio neī. Ma ka hoomaopopo iho, «16 he la, aole koia he pua-

lio oko t, u- -ha ia uo o na-.koa

no kēia a ke Aupuni e banai nfii. No ka mea k s<e hoike nei ka inoa o keia *lanui i» Hotele, a o tele hoi, he hale hanai ai ia no k:* lehulelia, a pela e pili ai ka hii-na no na iiio a ke Aupnni e hanai rei. Aka lioi, i hnmau iho no hoi na waha e like me ka pna o ua nuku i na apo kelerwe, he pau ana ka hoi ia. Mahelk 3—Na pee me aa ko 7 i 6 kn an? Luawiiho o ka Haiepnahno, he mau ouli iuo iu ina e hoea Luai aup ma ke ano o ke kaua me k« hakakii, a i oie, he upu paha no ia hana e hauaia. Mahele 4~«Ka pau aaa o ka Ht,lepaabiiO i ke ahi a me koaa lii >io aua. He hoik'e ka pauahi no ka aakaka me ka liaunaele ulu ana iloko o ka halepaahno, a i oie, he ahi e koi mal ana e noho aku kekehi poe ha'iha'i kauawai iloko o ka halepaahao. Ka hiol> hua o ka Halepaahao, he hoike ia no ka hookuuia o kekahi poe lawehila me ka iiuikalaia o ko lakon pouo kivila, ke ku ma ia auo; a i ole, lie noho hou aku uo kekalii poo uo ka halepaahao, ; A ke aui ae keia uia.i Uoike, aiaik, he pau no ka mana o ka mea e kiai aua i ka Haieptiahao, Mahklk c—Ka pau aua o ka Haie Maua Hooko i ke ū'u, he h;ue ia ao ka ulu aua ae ka

Ul «.kv.,l.anf>aUne j iluko oka Ilale M«na Hooko, | m » piha mawaena o"» lnna . anpnni, « ' ol«. i" P oe aku paha in:ilalo »k« 0 A e lik<? me iea ikaika oka lon-.lnpa 6 ihi, oeia no. p.aba ka ika:ka o na hana e hoea mai ai, ama ia mea e lilo ai i hau* naele nui, a analia o boea mai lie ulwaoa iiat"iaele,-e ; i kekaUi puulikōa hoomalu. A he wahi a;n; hopohopo 110 na* no ka hioio o ka maiia o ke Aupuni e heie ufeu ai i ka mauliftwa ana. .■ , _ ■ Mahkle 6. Ka pau aoa ksr, Hale Aupuni Mililani i ke ahi. Ua like no na hoike me ko kela m&luaa ae, k-:o wale no na ululeu pioo iloko-o na keena oia hale, a mnh'a o mahae ae na poe oloko o in hale, a i ole, e huaiia ae ana nti kefi a lilo i i*hi lapalapa no ka meknahana, a i ole. he pukeia paha no ka Mana Hookolokolo e hele aku ai ika hiolo ana. Mahei-e 7—Ka pau ana o ka Halewai i ke ahi, he like no na me ko ksla maluna ae, sv me he la pela no keia. Heaha ]a ka pauahi'o holapu aku aua i ko ka Halewai poft? Mahea. la k« hio ana o ka Oihana Makai?' Eia pahakahi hapa i ke Aupuni,_ a eia pah« knhi hapa i s Manu'B? Na ke da!a ka hilinai, ana ke dala ole ka hiliuai Me. Ma ka nana aku he kan&lua ke kulana oke Aupuni. oka laki loa oke Aupuni', oke emi pu iho ona haua, alaila, ahona he Aupuni īa; aka, i emi ole e like me ka ikaika o ka a o ke ahi, he mea maopopo he hioh> ka hope.

Aka koi, iaa mai waho mai 'ka [ pulupalu e a ai ke ahi i ua kals ] Āapuui, ke iiaua okoa ia, 0 ka moouhaue, he h-joko;a i j ka wa pokole i kekahi wa, a J he wa loihi iki aka i kekahi j aluila, hookoia, a he : loihi loa aku 110 i kekahi wa, j alaila, hookoia. | X i kekahi m&aawa no hoi e ! kinai Biia na moe hope i u& mo<> ! mua, ina ua aui ua kokoia aua o na haua iluua o ku lahuikanaka a me ke AupuuL Ka ho.pe keia o ke kaavv a k* kaikamaLW o ua Pali Kiuiuihi o Alapalii, , * ' KIiOKILO Dimebata. Mamuli o ka- hooKohuia aua mai nei o S. K. Aki i Lauahoopouop©no Waiwai no ka waiwai o Pilipo Kakimilo V make* ke hoolaha uku uei oia iuiua o ke akea uo ua, * j>*u ma.u koi ka kkou uo U waiwai o ; ka tuea 1 ui&ke a ua aie paha iaia, e waiho kok« a« iloko 0 e , ou » ke keeaa loio o S. K. Kaue. E ae i kana olelo hoolaha. A peU uo hoi tae ka Keliihauanui(w), a pUi ana uo ka waiwai o M* o (*) i I

U» N»Io me k a Wh| oU^ Mahope o ke kaa »" a " W Kaweko^' Kalino, a ui» ku l a ltj 0 1896, ma Waiehu. bo mai la oia ī Aole au i īke (koua pukii) i wa hope loa, .:ai, ma ke Ki uw , lalai 18 i ku mai a i i nei i loaa m»i ai ia'u "tta h#U : m'a me ka Nolaila, ke uoho nei au Wek( kaumaha inulua liona. Uah% naauao kiekie ia oia inauai^ 0 ke au hulooiua o ua paka pono msi oi a Kulanni mai o Lahaiu&i aßs ma ku inakahiki 18CS paks )laB koua inau. boa he lehuleiiu aeia uo paha ka hapauui o koua W' ii Lioa ke oL nei i 'inauawa. 1 koua wa i puka m\ ai, ua maUEua oia i kh uihaai kuuuukula uaa Maka'ehii, Maui. a muhope o ka law«Uw. pokole aua ia haua,. ua bapai M oia i ka oihaoa hana.lima au. lmlo o Sanu*la Alek&uedwoiai Haik'i, Maui. No kahi m <aakfiliiki koua uoho aaaaa.: laiia, a loa a uoho ma W*;. ebn, a iiiaiaila i iiapai aiiu oihaua kiUepa ai i kahi maa&wt a oaa kahi hana eae uo kīi pouo ai kb ooho aua Ua hauaiiia oia ma Wm:,| . Alaui, ua Kapalapala (wj «W Kalino (k) a eia malaila h hapanui o ka oliaiu k&M* noho ai. He keiki kupn ma "Waieba" a ua kaiiiaai&ii oia © na uiea a pau, Ua uaia : oia i ka wahine ma M H 1870, aua mak* ia wahines» ! ka makahiki 1870, a ua iliw j hou ika wahiue, ana !>iuais« | be mau kaikamahiae i j oia He n&akee ««i w-. | ka pouo o koua maii pr>fci\ati malama pouo oia ia makon »" | he makua ponoi la i kana &£ | keiki. He hookipa h j i na mea a pau e kip* ūki: j oaa la» a na ka make i | iamauhaua raaik«ian* | kiQO lepo hope loa, ua ohoha |i ka Mea Hauohauo Jno.W. & 1 iaa a me ua inakamnka j aua ae i na ko*koi ooa Hp*. | ka pahu a rae ua | koua auaina hopi» loa &*!* I hoia aku aei aa I ko*n ! maikii i na poe i haawi t&\ j ha kokua aloha i ko*u f mua ame »akou hoi ka < a p«u. Na ke Aku* * j pomaikai ia oukeu a I laila» me ke f maiuua o'u a me ks o v 1 pau no ka m€»a 1 h.^a | Alolu!! I I ka mak&u: K : WfTj , <i mo ka w&i hoiho; ***** < Eieil*, aole olua * ike V-- * 1 ina helehekna o weUokalaui. E k* u* I ke KaahaahaU i *

K 'i IHii O NIUK'JKf hi, «oin (<uk<>u '© hu.i aiiH ifi Kulani E ka malu a ko .»»>. ke pani whi o I*°» 'ii*'luholu o Kaiiuli, a me k«. maknui kololio o Waikapw, ua heop'-h? mai o Ka-. r welaokalani m o-iikou &ia kak:ou hoi a paiv a uii hoi aku oiu ; ka PO'i o ka Man* Loa, Kaii ana i ka leo o kh pu a ka Anela, oial, "aole o kakou kulanakauhale e Tiiau..an:r kē'imi nei kakou ia mea rua ia h ope ak u.'' ■U a p au, ua n alo, ua nioe ika aioe len.u u h.ooile o Jno> W Kawelaokaiaoi. Aloha! Aiohaīl Ua IHii no i ka Poli o Wāilaahia, Me ka makani o Niua, Ka ua Hoehaili o Waiehu, Ē kipehi ana i ka ili, Ht i; : Iliilihia ika leo oke kai, Mo ka nalu hoi lua o Kawili, Ka iiiili nehe o Maluhia, E kipehi ana j ka ili. 2. - Ka noe a ka ua liilii, I ka luna o ka Makoa, Halii a ka uhiwai, I ke kula o Lihauanu 3; -Wai hu'i Uu-i o Ēi«ile, Ka makani Kilioopu, No ke kupa o ka ains, D Kawelaōkalani ua nalo. Owau iha; uo me ka luuUm, Jno.. Kalino. Waime«, Hawaii, lulai 23, '^6.