Ka Makaainana, Volume VI, Number 6, 10 August 1896 — Page 6

Page PDF (911.50 KB)

6 . HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 10, 1896.

 

AKAKU NO KA PO MAI.

 

Heaha la ko ke Ao Nei e Huaiia ae ai e ke Kilokilo?

 

                I ka wanaao o ka la 9 o Iune, ua loaa iho la ia'u keia akaku. Ke ike nei au aia no au iluna o ko'u lio lokia kahi i kau ai, a ke hele nei au maluna o ua lio nei o'u ma ke alanui pololei e iho ai i Mahukona, o ia no hoi ke alanui pololei mai Kohala-loko mai. Ia'u e iho nei a hiki i kahi i kapaia o Kaainana, ike aku nei ko'u lio lokia kahi i kau ai, a ke hele nei au maluna o ua lio nei o'u ma ke alanui pololei e iho ai i Mahukona, o ia no hoi ke alanui pololei mai Kohala-loko mai. Ia'u e iho nei a hiki i kahi i kanaia o Kaainana, ike aku nei ko'u uhane i keia mea i ka waiho mai, he mea huinakolu, he laau paha a he hao paha, ua pena ulaula ia nae hoi. A e moe ana he mau laau ua ano like me ka waiho ana o ka laau paepae o ke alahao, ma ke alanui kahiko loa, he alanui i heleia e na alii i ka wa kahiko. Ma ia alanui kahi i waiho ai ua poe kua nei, a eia ka manao iloko o'u; e hanaia ana ka paha he mea huki ukana mai Mahukona mai a hiki ia wahi.
                Ia wa i ike aku ai ko'u uhane i keia pahuhae loihi, a ia wa i pii ae ai kekahi hae nui launa ole mai, he ekolu hae, hookahi no nae ano, oiai he hae malihini loa keia ia'u, ua ano like nae na kahakabana waihooluu me ko ka hae Hawaii. Akahi no au a ike i keia ano hae. O ko ka hae Hawaii aia ma ka loa, a o keia hoi aia ma ka laula, a me he ano mau huapalapala la ka i loko o na kahakahana keokeo, a aole nae au i maopopo. I keia wa i pii ae ai a kiekie a pau pono ka loa o ka pahuhae, ia wa haupu ae la o loko o ko'u uhane o ka hae paha keia o ke Aupuni Repubalika, a ia wa lohe aku la au i ka hipa hipa huro mai o na kanaka, he ekolu hipa hipa huro ana mai. O ka leo wale no ka'u e lohe nei, aole i ikeia aku na kanaka. Aole ikeia aku o Mahukona ma ia wahi. O kahi i ku ai o keia pahuhae, maluna no o ka halekuai o Mahukona, pela ke koho wale aku a ko'u uhane.
                Mahope iho o keia, ua lohe hou aku la no ko'u uhane he leo himeni, no kamalii nae ia leo a'u e lohe nei. Aole no o'u ike aku i ua kamalii nei. He elua wale no lalani a'u i lohe aku ai, a eia malalo iho nei na lalani o ua himeni nei:
                "E hoomanawanui, e hauoli, Ei ae ka iubile a hiki mai."
                Ia wa makau iho la ko'u uhane, o loaa mai au i na poe kakauinoa kuni hoailona manamanalima-nui, a ia wa, kapae ae la au i ko'u lio he alanui okoa. Ia iho ana aku a'u a hiki, he ahua ma ia wahi, ike pono aku la au ia Mahukona me ka hoomau no nae o ka welo ana o ua mau hae nei.
                Eia ka mea haohao mau i ko'u uhane, e ku mai ana no ka mokuahi Kinau, aole nae he mau hae ma kona mau kia, a e pua ana no ka wuahi, he keokeo nae hoi, a aohe maalo kanaka mai oluna. E ku ana no au malaila me ko'u lio, e nana pono aku ana no au i kai o Mahukona, ia wa i kapaeia ae ai ke poo o ko'u lio i kahi e, ia wa aluli ae la ko'u lio i kahi e, ia wa aluli ae la ko'u uhane, aia hoi ike aku la au he mea lele ano like me ka mahina. Ma ka hoomaopopo a ko'u uhane, aia hoi ike aku la au he mea lele ano like me ka mahina. Ma ka hoomaopopo a ko'u uhane, aia no iluna ka la, i keia wa a'u i ike ai i keia mea lelel ano like me ka mahina, ua ano poeleele; e kau ana na hoku i ka'u nana aku, a o ua mea lele nei ano like me ka mahina, aia maluna pono ae o Kukuipahu a me Puakea. Ia wa i maka'u ai ko'u uhane, a o ko'u wa no ia i ala loa ae ai ia kakahiaka.
G.W. KAUHANE.
Kohala, Hawaii, Iulai 23, '96.

 

Na Wehewehe a me na Wahahee a ke Kilokilo.

                No ke kau ana i ka lio, he hoike ia no kekahi wahi pomaikai, ina ma ka hana a mea e ae paha, ke maikai ka lio i kau ai, aka, ina he wiwi ka lio, pela no e hookui mai ai ka nele a me ka pomaikai ole, a poino paha.
                KAAINANA. Ina he aina io keia ua kapaia ma Kohala, alaila, he mea pono ke imiia kona haina ma ia inoa.
                1.--Kaainana, eia paha ke ano o keia inoa, he ai malu paha, me he la na hai ka umeke ai a me ka ipukai, a komo maluia e kekahi mea e ai ; a kana ai ana, e ai ana oia me ka hopohopo, (i ka ai i ka nana, i ka ai i ka halo, i ka ai i ke kiei; a pela aku a hiki i ka maona ana, ku ae no ke kalohe hele ana). Nolaila, ua ku i ke pahaohao ka hoike o keia inoa. A me he la ia oe e hele ana, pehea aku la kauhale? I kauhale hoi e noho la, pehea ia hoi oe e hele nei, ke hele nei paha oe ma ke kipa kauhale? Koe aku la ia wahi la! Apiki ka moe!!
                2.-- KAAINANA. Ua pili paha keia inoa i ka wa o kekahi anaina like e ai ana, a iwaena o keia anaina e ai like nei, ke nana nei kekahi mea me ka loi i ke ano o ka ai ana, e laa ka nana ana i ka waha, ka miki ana i ka poi, a pela aku. A ina no loko mai o keia nana ana i loaa mai ai kela inoa o Kaainana, alaila, o ia paha. A ina o ke ano ae la keia he loiloi a he nema- paha, alaila, owai la ka mea i loiloi a nema aku, a i ole, hoohilahila aku paha? Na ka mea no nana ka moe e ike ia mea, ina he mea kana i ike nona, a no kahi mea e aku paha. Aka hoi, ina na ka ilio keia nana, alaila, o ia paha. O ka haule mai o kahi iwi mai ka manao mai o na poe e ai ana, manao ae la ka ilio i kona pono, he nui ia iaia, a mau no ko ka ilio pipili. Nolaila, o ka ilio i maa mau i ka wa ai, aole e nele kona pipili ma kahi o ke pakau kau no ke kiai ana i na mea kiloiia mai, a ke nele kona hanaia pela, me he la e hele aku ana ia e imi hou aku i kona pono ma kahi e aku, alaila, he hookeekee ke ano lua ihola keia o ke ano he hookeekee, alaila, o ka mea no nana ka moe ka ike ia me. No ka mea o ka mea a mau mea paha i haawi mau ia i kahi ipukai ina ono loa, a mahope hooneleia, haawiia kela ipukai ina ono loa ia hai, aole e nele ana ka hookeekee. Pela io no anei hoi ea? Owai la ia au i ike a, ea? Apiki hou no nei wahi o ka moe.
                Ma keia wahi la, i ku ai ka ninau me ka haina, "Na wai kau nana? Na ka ilio."
                "Ka ike ana i ka laau a hao huinakolu paha i pena ulaula ia."
                Aole no he moali moakaka o keia mahele, koe wale iho no ka imi ana aku i ke ano o ka "huinakolu'' a me ke "pena ulaula,'' ina he haina ko laua, a oiai, aia keia hao huinakolu i pena ulaula ia ma. Kaainana kahi i waihe ai, kahi hoi i hoakakaia ae nei mamua; "I ka ai i ka nana; i ka ai i ka halo; i ka ai i ke kiei.''
                Nolaila, he mea pono ke maheleia ka hopunaolelo "huinakolu'' i na mamalaolelo ekolu; 1,-hui, 2,-na, 3,-kolu, a kolu paha.
                (Hui), pili i ka hookui ana o kekahi me kekahi, a i ole, i ka halawai ana o na mea elua, a pela aku. (Na), pili i ka eha uwe, a i ole ia, i ka helu nui, mai na mea elua a oi aku, a pela aku. (Kolu), pili i na mea ekolu i hui pu no kahi mea, a i ole ia, ua pili paha i kekahi mea wili e eli ana iloko o kahi mea a komo aku iloko, e like me wlli ko-lu, kui-ko-lu, a wili puaa paha.
                Nolaila, ua loaa ka haina pe nei: I ka hui ana o na mea elua, ua wili aku la ke kui ko-lu i ka papahao, a na ae la ka

papahao i ke na ana a ke ne. Apiki hou no la!
[Aole i pau.]

 

                Ua pau aohe o makou Puuku i keia wa, oiai, ua lawe ae la no oia i ka hoeuli i nei wa.
                He keu keia o na la a ka ikiiki nui wale , ua hele a kokoke e lilo ka honua i hao a he keleawe ae koe o ka lani.
                E hookanaka oe, e kela makamaka me kau mau olelo pelapela i ke ahiahi Poakolu nei ma kahi kokoke i Alanui Kawa. Me kou kino nui, ke aa nei makou e noi aku ia oe, e hele hou oe i ke kula.
                Mamuli o ka hana naaupo ana a kekahi makamaka,ua hoea ae o Keoni Kupihea, kela opio hehepa, ma kekahi o na home o kona ohana, me kekahi mamalu e onou hele ana ia hale aku ia hale aku, me ka mapopo ole o ka ona nona ia waiwai, a wahi ana, ua hoounaia mai e kahi mea. Ua ku kela keiki i ka pilikia i ka nana aku.

 

Ahamele Kokua Halepule.

                E weheia aku ana he Ahamele me na moolello Baibala e ko Kamoiliili mau kileo uhene kohu Vaiolina, ma ka
Po Poaono, Augate 22, hora 7:30 Ahiahi.
                Maloko o ka halepule "IMIOLA," o Kamoiliili, a o na pomaikai a pau e loaa ana, no ka hoomaemae ana ia halelaa o ke Akua.
                He holo wale no kaa hapaumi ke kuai i ka balota.
                E loaa na Balota ma ka lima o na luna kuai, ma ke keena o ka Puuku o keia pepa, a ma ka lima o ka luna nui o na kaa hapaumi.

                Uku komo, na noho wae     $1.00

                Na noho ma hope me aoao     .50
iul 20 4t

 

Hoolaha Manao Hooko Moraki a Kuai a ka Mea Paa Moraki.

                Mamuli o ka mana o kekahi Palapala Moraki i hanaia e KEALOHA MAUI k,. a me KAAI w., kana wahine, ia S.W. Ukumea no ka Hui Aina o Holualoa 1 & 2, i hanaia ma ka la 28 o Iune, M.H. 1889, i hopeia ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu, ma ka Buke 118, aoao 296, ke hoolahaia aku nei ma keia ke makemake nei ka Mea Paa Poraki e hooko i ua moraki la, no ka uhakiia ana o ke kumu aelike, oia hoi, ka uku ole ia o ka ukupanee a me ke kumupaa ma ka wa e ukuia ai.
                Ke hoolahaia aku nei, mahope iho o ka hala ana o na pule ekolu mai keia la aku, e hoolahaia aku ana ka aina i paa ma keia moraki ana no ke kuai, a e kuaiia aku no ma ke kuai kudala akea ma ke Keena Kudala o Jas. F. Morgan, ma Alanui Moiwahine, Honolulu, ke hiki aku i ka POAKOLU, AUGATE 26, 1896, ma ka hora 12 awakea o ua la la.
S.W. UKUMEA,
Mea Paa Moraki.
Hanaia Iulai, 30, 1896.
                No na mea i koe, e ninau ia Jas. K. Kaulia, Loio no ka Mea Paa Moraki.

 

                O ka Aina e hooliloia aku ana ma ke kuai, he Hookahi [1] Kuleana Mahele iloko o ka Aina Hui o Holualoa 1& 2 i mahele ole ia, ikeia ma ka inoa o Kealoha, Maui, ma ka Palapala Kuai i hanaia e W.R. Castle a me kana wahine i ka Hui Kuai Aina o Holualoa 1 & 2, i hanaia ma ka la 31 o Dekemaba, 1887, a i kakau kope ia ma ka Buke 108, ma na aoao 451 a 453, Kuleana Helu 7713, ma ka inoa o Vitolia Kamamalu, Ahupuaa o Holualoa 1 & 2, ma Kona Akau, Hawaii.
aug. 3-3pl.

 

Olelo Hoolaha a ka Mea Paa Moraki no ka Makemake e Hooko a e Kuai aku.

                I kulike ai me na olelo o kekahi moraki i hanaia e MAHIAI KAHOOHULI a me KELUPAINA, kana wahine mare, ia Malie Kahai, ma ka la 19 o Ianuari, 1894, i kakau kope ia ma ka Buke 160, aoao 49 a me 50, a i hooliloia e C.W. Booth. Kahu malalo o ka Palapala Hooilina o Malie Kahai, ia C.F. Hart ma ka la 28 o Ianuari, 1896, i kakau kope ia ma ka Buke 160, aoao 51, ke hoikeia aku nei ka lohe ma keia, ua makemake ka mea e paa nei i ka moraki e hooko aku i na ole ia ana o ka ukupanee a me ke kumupaa i ka wa no ka hookaa ana. Ke haawi pu ia aku nei ka lohe ona keia, mahope iho o ka pau ana o na pule ekolu mai keia la aku, e hoolahaia aku ka waiwai i paa malalo o ua moraki nei no ke kuai kudala akea ia ana mamua pono iho o ka Hale Hookolokolo ma Kapaau, ma Kohala Akau, Hawaii, ma ka POAKAHI, Augate 3, 1896, ma ka hora 12 o ke awakea o na la 'la.
C.F. HART,
Mea Paa Moraki.
                No na mea i koe e pili ana i keia moraki, e ninau ia H.L.HOLSTEIN [Linekona], Loio.
                Hanaia Kohala, Iulai 1, 1896.

 

                O na aina i paa ma ua moraki la, eia iho ia:
                Apana 1. O kela apana a pau i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 7377, i hookoia no Kukeanue, e waiho la ma Niulii, Kohala, Hawaii, nona ka nui o na eka he 2, 92 anana, 18 kapuai, i hooliloia i ka mea moraki ma ka palapala kuai o ka la 5 o Mei, 1884, a kakau kope ia ma ka Buke 146, aoao 112.
                Apana 2. O kela apana i hoikeia ma ka Palapala Sila Nui 7378, i hookoia no Panoahu, e waiho la ma Niulii, Kohala i oleloia, nona ka nui he 2 eka, 266 anana, i hooliloia i ka mea moraki e Kuhikoloa, ma ka palapala o ka la 21 o Mei, 1884, a kakau kope ia ma ka Buke 146, ma na aoao 73 a me 74.

 

                Ua hoopaneeia ke Kudala ana i ka waiwai i hoikeia maluna a i ka la 15 o Augate, 1896.
H.L. HOLSTEIN,
Loio no C.F. Hart.
Iulai 21, 1896.