Ka Makaainana, Volume VI, Number 11, 14 September 1896 — Page 3

Page PDF (883.94 KB)

This text was transcribed by:  Marion Fluchere
This work is dedicated to:  Kenny & Kilohana

3

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 14, 1896

 

NA MOKUPUNI

---------------------

Mau Lono o na Apana Like Ole o kiea Paeana

---------------------

Koena Mai o kela Ki Pu no ka Hopu Opiuma

 

            Ma ka Poakolu nei, Sept 2, ua hopu hou ia mai la o Awong (ka lua hoi o na Pake i hopu like ia ai me Atai no ke puhi opiuma, a hookuuia mai no ka manawa), a ua hookolokoloia i ka Poaha ai, o ka Hope Makai Nui ma ka aoao o ke Aupuni, a o na loio A.P. Kapaehaole a me J.K. Kaupu, ma ka aoao o ka Pake.  Ma ka noii ana a na loio o ka aoao pale ua loaa he wahi puka liu mua, mamuli o ka like ole o na olelo ike.

            Aka, o ka hilinai o ka Hope Makai Nui malalo o kekahi kini opiuma, me ke koena lepo opiuma o loko, a i ka ninauia ana nae ia Atai, ka Pake hoii hoopai mua ia he $50, ua hoike mai la oia uana na mea a pan.

            Ua pale ae ka Hope Makai Nui me kona ike kanawai a pan i aoia ai, a pela no hoi na mea hanohano o ka aoao hoopiiia, e hooikaika ana laua i ka pono o ko laua haku.  Mahope iho o ka pau ana o na aoao elua, ua hoenohonoho mai la ka Lunakana wai J.H. Mahoe i na olelo ike mai mua mai a ka pau ana.  A o ka hope ua hoopuka mai la i kana olelo hocholo e hookuu ana i ka meaa i hoopiiia.

            Ma keia wahi, ke olelo aenei au i ke akamai o ka Pake, i ka lawe aua i na loio a elua.  Ina i waihoia J.K. Kaupu, i ua ua ku mai oia a kue ma ka aoao o ke Aupuni, oiai he hoolimalima mau ia oia e pale ma ka aoao o ke Aupuni.  Nolaila, o ko’u mahalo a nui i na loio hanohano a me ka lunakanawai hanohano no kona kaupaena pono ana i kana olelo hooholo kupono.

                                                                                    KIU IMI MEA HOU.

---------------------------------

Ka Aha Hookolokolo Mua Loa a ka Lunakanawai Apana Hou i ke

Kahua Ma’i Lepera

 

            O ka la 29 o Aogate, ola ka la i noho ai ka Aha Hookolokolo a J.H. Mahoe ma ka hale oihana o ke Kahua Ma’i Lepera, a o ka hihia mua loa i laweia mai, oia o Mrs. Luisa Kealoha Titcomb, no ka hewa haalele i ke Kahua Ma’i Lepera.  Ua ae oia i kona hewa, a ua hoopiiia oia he $1.00 a me $390 koina.  O ka lua o na hihia, oia o Mahana (k), i hoopiiia no ka wawahi hale.  Ua hoao o Chas. Nakipi e ku i loio no ka mea i hoopiiia, aka, ua keakeala mai oia e ka Luna Makai (K. newalii), oiai, wahi ana, aohe @aikini loio o keia poe.  Ua hoakaka pokole aku o Chas. Nakipi imua o ka Aha, oiai, i ka manawa e noho lunakauawai ana o Kukamana, ua aeia mai kela a me keia mea i hiki ke ku i loio, a e hoao ma na ano a pau e hiki ai ke paleia ae na kaumaha a ke kana wai e kau mai ana @@ loaa ia pono ia makou mai ka @e ana mai o na Lunakanawai.  Kiekie, a ma ia ano, ua noonoo ka Aha me ke akahele, aole hoi me ka pupuahulu, a ua hoike mai oia i kona manao, e hoopanee ana oia i ke koena o kana mau hihia, a e ni nau ana oia i kona mau haku ma ka oihana e pili ana no ka ae ana mai ia makou e loio kekahi no kekahi, ma na poe i hiki ke ku a pale imua o ka Aha Hookolokolo.

            O.J.H. Mahoe, he kanaka keonimana oia.  I ka manawa e noho ai ka Aha Hookolokolo, komo oia i kona kuka.  Aole pela o Kukaniana, he palaka ahinahina kona a me ka hainaka melemele i ka was o ka Aha Hookolokolo.  O kekahi mea a’u i ike, he uuku loa ka ianei mau koina.  Ma ka mea mau ia Kukamana, ina he haalele kahua ma’i lepera ka hihia, he eono dala ke koina, a e ka ianei, he ekolu dala a me umi keneta uku no ka mile hookahi.  O ka hana ana ia a ke kanaka maauao, aole hookaumaha wale i ua poe ma’i lepera, ua hana e like me ke kanawai.

            He mea pono no e loaa ia makou ka aeia mai e loio kekahi no kona hoa’loha, oiai, he poe hune makou e hiki ole ai ke loaa ka laikini loie, aka he nui no na poe naauao ma keia aina.  Eia no o J.A. Kamanu, J. Haole, J.T. Unea, W.K. Kalua, W.K. Makakoa, a he nui aku, aole hoi ma ke ano e hoopai wale ia na mea a pan i houpiiia imua o ka lunakanawai.  E aho no e nanaia keia mau mea me ke akahele, a maluua o na mea e ae a pau, o ke kaulike me ke paewaewa ole, o ia ke kahua o ke alanui hele o ko Mahoe noho lunakanawai ana.

            He nui ko’u mahalo i ke Aupuni Repubalika, i ka nana ana mai i keia kanaka Hawaii.

                                                Kou Oiaio,

                                                     J.S. KAWAILANA.

            Papaloa, Kalaupapa, Molokai, Sept. 4, 1896.

-------------------

 

Mau Ulia Make a me na Lono e ae ma’ Kohala.

 

            Ma Halawa, Kohala nei makai o Hapuu ma ka paia o Ha@ na kahakai, malaila, oa make loa hookahi kanaka, i piholo iloko o ke kai i kahi la i hala ae.  I iiio ka papale iloko o ke kai, a ia hoomaka ana aku e kii, wehe oia i kona mau pono aahu a hoemake aku e au i ka papale i puhiia ai e ka makani iloko o ke kai, a ma ia an ana aole i hoea hou mai.  Me ne la ua pau ia Mano ma, na hea haihaiolelo o Makauikeoe, ke keiki eueu o Waipio.

            Oiai kona hoa i hele pu aku ai e nana ana, aole i hoea hou mai kona hoa i hele hke aku ai i ka lawaia ma ie pali kahakai hula nua.  No ka papale mai ke kumu o kona poino ana, a lilo wale aku la no ke ola.  He nui no na ulia poino ma keia mea o ka papale.

            Ma Niuhi hoi, mai poino uo kekahi kaikamahine, i poiia no e ka ualu, i hele i ke kui opihi ma ia kahakai, ina ua pau pu laua ia makalua hookahi me keia kanaka.  E ole no kona makuakane ponoi, pakele ai kona ola, i na ua lilo hou no Minamina wale.

            Ma ka Hui o Halaula, ua make loa hookahi kanaka i hele i ke nao oopu i kahawai, o Aea kona inoa.  Oia no me kana wahine ka i hele.  He hookuina pohaku, malaila oia kahi i nao oopu ai.  Ua loaa no ka oopu, eia nae, ua wehewehe mai oia i kekahi mau pohaku, ma ia kumu paha i naele ai ka pohaku a opa pu ia oia, ma ke kua a ma ke alo a pili a hakihaki paha kekahi mau iwi.  I lohe ka wahine i ka olelo, “auwe!” ia hele ana mai ua make loa.  Eia ka mea kupanaha, aole i holo koke aku keiawahine e hai i kahi nui o kanaka, i hemo koke ae, ua noho no oia inalaila e uwe aino kana kane.

            A i ka wa i hoi mai ai kanaka hana mai ka hana mai, o ia ko lakou wa i kii ai e wehe me ka hana nui me na kolopa i hemo ai, oiai, malalo ponoi mai no o ka hale wili o Halaula kahi i make ai keia kanaka.  He kanaka hana no no ia hui mahiko, eia nae, aole i hele i ka hana, ua hele i ke nao oopu.  No ka oopu mai ke kumu i make loa ai keia kanaka, a haalele wale i keia ao i ka la i ka mea pumeh na, a hoi aku la i ka hiamoe kapu o  Niolopua e moe malie ai a hiki i ka la a ka Auela Gaberiela e puhi mai ai i kapa pu, no ka hookolokolo nui o ke ao nei, a i wa e ikeia aku ai ka nani o ke Akua Mana Loa, ka hookaawale se i na poe hewa a me ua poe pono; o na poe hewa, e iho no lakou i ka luahi o Gehena, o na poe pono, noho lakou ma kahi maikai loa i hookaawaleia no na poe pono.

            O kela wahine i hiu a wela ia ai mamua aku nei e kela eueu o ia aekai, ua hoohuiia ae la lana ma ka berita o ka mare e ka Rev. Makua Olivia ma Halawa, Kohala, oiai, na nuho no ola me kana kane mua me ke ano kapa kahi no.  O keia wahine nae he kane mua no kana, he keiki no ka aina pua o Kine.  Ma ko laua ano he mau Katolika, malaila i mareia ai e Olivia.  Nolaila, alua kane a keia wahine me ke oki ole i kela kane mua.  Aola anei keia he @@re lehulehu, a i ole, o ke kanawai anei ia o keia Aopuni hou e ku nei?  Ina o ia ke ano o kela mau aku, he makehewa ke oki aua u imua o ke kiure e honnui lilo ai i na loie, a me na koina o ka aha.

            Ina pela, n@@ae ee, eha oe ia’u, n@a@a@ana a hehe ne, aehe olalo ana he oki, he mare ae ea.  Ina e kaawale he mau makahiki, ua hiki ke mareia.  Nu hou maoli no keia ano hana.

            Ma ka mahina o Aug’ate, la 23, ua malamaia he heihei lio ma Waimea.  Ua puke no na lio o Waimea.  He elua lio o Kohala nei, no Puuhue Ranch a me Kahuwa Ranch.  Ko Puuhue ka i holoia mamuli o ke ano e o kona holoia ana e ka mea nana i kau, ua oili nae ia mahope o kona hoa i holoia ai.  O kekahi lio ua haule i ka hope waa, a ua koiia e holo hou me ka lio o Puuhue.

            Ua puka poowale no kela lio.  Ina e holo hou ia aole i akaka na ai me ka lio o Puuhue, ina na keia lio o Puuhue ke kahua.  Ko Kahuna Ranch lio i ka wa i makaukau ai no ka hole ana, me ke kau o ka mea nana e holo ana iluna, ia wa i hele mai ai no ka pahu heihei ua hoomaka aku la e ahai.  Ia wa i kahea mai ai ke keiki nana e kau ana, “ki ahaiia nei au e ka lio.”  Ia wa pokole ua paa aku i kekahi keiki paniola na Waimea i ka honuia.  Aole i holoia keia lio, ua kau e mai la kona weliia no na hana a keia lio.  He mau heihei iho no mahope ua ahai mai la ke keiki o Maui, o Henry Vida, i ka lanakila; he Liehei iho no, no Waimea no ia mau lio.  Ua hoi na mea a pau me ka maluhia, koe aku ka aluna ahiahi, oiai, ke huli hoi nei au no Kohala.  Ke iho mai nei ke ano liula o ke ahiahi, ua uleu ae la makon no nei kula loa e waihe nei.

                                                                        G.W. IHUANU.

                                                Mahukona, Kohala, Hawaii, Sepatemaba 3, 1896.

 

-----------------------

 

            Ma ka halawai ana o ka Ahahui Hooulu a Hoola Lahui ma ka la 19 o Augate, ua kohoia o Misi Agenesi Makinikaea i Puuku no ka manawa no ka Home Makauhine Kapiolani ma kahi o Misasa Emalia Makapolena, i hala no na aina e.

 

 

AHI

[PAIKII.]

Helu 89,                                                                                Alanui Nuuanu.

            PAIKII—Owau no nei, o ke oukou hoa kamaaina kahiko loa.  E kipa mai, he @emi loa na kii o na ano a pau ma ko’u hale paikii.

--------------

            NA LAKO HALE—Oluolu a makepono loa ke kuai ana o no Moe, Noho, Koki, Pahu-lole, Pahu-ume, Pahu-ku, Pahu-kupapau, Pela, Uluna, Moena a pela aku.  Ema loa.

--------------

F E loaa no kunukuai maikai kupone no ke Keleawe a me ke Kepau.

                                                                        hia 22-6ml

 

--------------

Hui Papa a Kukulu- Hale Oahu.

OAHU LUMBER & BUILDING CO.

Leleo, Alanui Moi, kokoke i’ke Kahua o ka Hui Alahso & Aina Oahu

 

----------

Poe Kalepa Laau, Hana Aelike a me Kukulu Hale

Pie Hookomo Mai a Hoolile aku i na

 

Puka Oiepelepe, Kui Pepa, Pena, Aila, Na Pono Kamana.

A pela aku, a pela aku.

Telepone 53.               Puho I@@a 222