Ka Makaainana, Volume VI, Number 11, 14 September 1896 — Page 2

Page PDF (932.54 KB)

This text was transcribed by:  Lianne Hee
This work is dedicated to:  Maxine Leinaala Porter Hee

Ka Makaainana.

HONOLULU , OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 14, 1896

(Mai ka aoao elima mai)

hoomau ana aku i na hoopunipuai ano ole?  E a nae, o ka hana mau no ia ia lakou a me ia poai.

     Ke ao mai nei ke Kuokoa i ko ka lahui lawe ae i ka apu @hahu hoohiki, i komo ai hoi i ke Aupuni o ka Lani; a ke ola no hoi e hoohiki, aohe e loaa na pono a me na pomaikai o ko lakou Aupuni lilelile a o “ka oi aku hoi o ka maikai a Hawaii nei i @ke ai.”  Laha ai no hoi ka hoohiki ana, hookuu akei ae no hoi i ka lahui oiwi e like me ia mamua.  Heaha no hoi ka waiwai o ka hoohiki ana?  Ua paa no hoi o Kole, Alapaki, Kupa, Kamika, a pela aku a lehulehu wale i ka hoohiki mamua, aka, i ka la keia o ke kipi ana, pau ia hoohiki ana a lakou i kiolaia.  Oia, ho hou mai ua maunu ekaeka hou!

     He palapala mai kekahi mea mai me Amerika a i kekahi mea maanei ka i hoopukaia ae e ka ohua palemo alaula e like me ke ano o ke kekaulimaia ana mai, e hoike mai ana no ka manao o kela pauku e pili ana ia Hawaii nei iloko o ke kahua alakai hana o ka poai Repubalika.  O ka manao ka o ia mahele, ina e kohoia ana o Makinele i peresidena, maopopo loa ko Hawaii nei hoohuiia aku.  Ula, ahu no hoi ka pilu.  E loaa ana no ia.

     Aohe ano e aku a koe mai o ka olelo hooholo a kela kiure koronero i hooholo ai no kela ki pu o uka o Pauoa, ua manaoino e no ka e Kaapuni i kela Pukiki mamua ae o kona ki ana i kana pu.  Pehea la e hiki ai iaia ke manaoino e mamua ina ua aluia aku oia?  E hana hoi paha oia i kahi mea nona e pakele ai, o ka mea pono ia ma kona aoao, eia nae, ua ki oia me ka “apono ole ia aku.”  Nawai la e apono aku?

     O kona ki ana me ka pu, o ka makou ia i epono ole, a hewa no ke Aupuni i ka hoolako i kona poe kauwa lawelawe me na pu, e like no me ka makou e olelo pinepine mau nei i ka pono ole o ia ano hana.  Eia nae, i keia poe noonoo ne la, ua ko ka hewa pepehikauaka ma ke degere ekahi iaia.  Pehea ana la ka manao o kekahi kiure Hawaii no ia mea i hanaia?

     O na kahu malama waiwai i keia wa no ka Waiwai o ke Aliiwahine Pauahi eia keia:  Charles R. Bishop, Samuel M. Damon, Charles M. Hyde, Charles M. Cooke, Joseph O. Carter, Sandford B. Dole a me Henry Holmes.  O na inoa hope elua, na kahoia laua mamuli o kekahi noi i wai hoia imua o ka Aha Kiekie a mamuli hoi o kekahi  palapala haawi waiwai hou e pili ana no na Kula Kamehameha kane me wahine a me ka hale waihona poahu o na mea kahiko.

Ulele Mokomoko Kinipopo.

     Ua ulele io ae no na hui Honolulu me Regimana Ekahj i ka auwina la Poaoao nei, o ka inoa mua no ka i komo mua, aka, o ka hopena i loaa, ua haalele ino ia ka inoa mua me 6 ai-puni e ka inoa hope me 15 ai-puni.

     Penei iho ka hoike o na ai i loaa ana na komo ana:

                                                1     2     3     4     5     6     7     8     9

Honolulu                                  0     1     0     0     5     0     0     0     0  -  6

Regimana Ekahi                      0     4     2     0     3     3     1     2     4  -  15

     Lehulehu no na poe makaikai a ua hauoli no hoi paha.  Elua ma @ mea i nou popo no ka Regimana Ekahi, o Keoki W@d@ nae hoi i ke komo eha ana.

     I keia Poaono iho e ulele ai na hui Regimana Ekahi me Hoku.  Ke eo i ka inoa mua, alaila, pai a pai no ke kulana helu ekahi me ka inoa hope, aka, ke eo hoi i ka inoa hope, akaka loa nona ka oi a me ke kulana kelakela o keia kau.  Pehea ana la kela hapa paele?  Mahaloia mai hoi kona pokii ma ka pahu elua, i ka eleu ka i ka Poaononei.

     Hora 7 o kakahiaka Poaha nei i ku mai ai ka mokumanu Alatamoa iloko o 10 ½ la holo mai Petalana, Oregona, a ua lawe pu mai me 350 tona ukana, aohe ohua.  Awakea o kahi la ae i holo loa aku ai no Iokohama me 17 ohua Kepani me na leta kakaikahi.

     Pomaikai kekahi ohana Pukiki o uka o Pauoa i ka ike koke ia ana o ka ula o ke ahi iloko o ko lakou hale e kekahi Pukiki okoa, oiai, na pauhia ko loko poe i ka hiamoe i ka wanaao Poakahi, Augate 31, ina la aohe opala lawe, pau i puu lehu.  Ua hoalaia aku a kinaiia ke ahi me ka poino nui ole.  Aohe i paoho ke oene uwila.

     I nei la ka e oili mai ai he nupepa moolelo hou malalo o ka inoa Ka Lei Momi, a malalo no ka hoi o na lawelawe ana a W. H. Kapu.  Eia ma ka halepai o Ka Leo e hoonohoia nei Ina pela io, alaila, o ko makou ake e loaa ole aku na kokua ana a ka lehulehu, no ka mea, e like no me ko makou koloheia ana mai, pela no hoi paha e koloheia aku ai o hai.

     Ma ka halawai ana o ka Papa Ola i ka auwina la Poakolu iho la, na hoopau loa ia ka rula e papa ana i ka lawaiaia o loko nei o ke awa o Kou.  Lohe loa ia i ka Poaha ae a liuliu na pae la waia, o na Pake no nae hoi ka oi aku, a kapalili ana no na i’a iluna o na pakaukau o ka makeke hou, e kapaia nei o Kuaokala Momona ka na amaama a nui no ka hoi ko ka lehulehu kuai.  I ka mau no paha o ke ola.

     E kulaia ana ke Aupuni i ka Poaono ae, la 19, pela ke kuahana a ke Kuhina Kalaiaina, a e pa ila ana na ipuka o na keena oihana Aupuni a puni ka Paeaina.  He la kulaia hou keia a ka Aholelei kauoha ai, a ua kapaia he La Heihei Waapa.  E malama ia ana he 14 ka nui o na heihei, o ka mea ia i maopopo i nei wa, e laa na heihei moku, heihei waapa, heihei kapu hoolana, heihei waa, heihei au, a me heihei laa.  Ua noi keia mau heihei a pau i na poe e makemake ana e laulima pu ne.

KELA A ME KEIA.

     E nana ae i na hoolaha hou ma nei helu.

     Aohe Ka Leo o ka Lahui i oili ae.  No ka nele no paha i ka mea e hiki ai ke hooholomua aku.

     Ua pio loa na nupepa Ka Oiaio puka la a me puka pule, pela mai nei ko makou lohe i nei kakahiaka.

     He mau heihei kaa hehihehi wawae ko waho o Kapiolani Paka i ka auwina la Poaono nei, he ehiku ka nui.

     O ke Dorica i ka la apopo mai Kina me Iapana, ka Miowera mai ka Akau mai i ka Poakolu ino, a o ka Mariposa mai ka Hema mai i ka Poaha aku.

     E holo aku ana ka ka mokukaua Adamu no Lahaina i ka Poaono iho no ka hoomaamaa kiki pu nunui.  Poakahi a Poalua ae no paha e huli hoi mai ai.

     Kakahiaka o nehinei, hora 9, i paikau hookahakaha a hoikeike ae ai na makai ma ke alo iho o Kalakaua Hale, malalo o na lawelawe ana a ke Kapena Poo.

     Eia no ke kiapa ili ke paa nei ma Keauau, aohe i hemo ae, aka, o na pono a me na ukana o luna ia e lawe liilii ia mai nei e na mokukuna o Alani & Lopikana.

     Kakahiaka nui Poaha nei i ku mai ai ka mokumahu Rio de Ianeiro iloko o 6 la me 12 hora mai Kapalakiko mai.  Ia auwina la iho no i holo loa aku ai no Iapana me Kina.

     Mai ka mahiko o Kealia, Kauai, i loaa mai ai i ka Waihona Hoahu Mea Kahiko Bihopa, ma ka Mikahala mai o kela La Pule aku nei, ke kii o Waianuenue, he akua lawaia kahiko.

     Ua aeia o W. J. Feary a me J. Puni e wehe i hale inu kope ma Kalaupapa, Molokai, me ka uku kuhau a laikioi ole, pela ka mea a hooholoia e ka Papa Ola ma ia halawai o ka auwina la Poakolu iho la. 

     Aneane i ka hora 5 o kekahi aka nui poniponi o nehinei, he 17 paha minute i koe a kani ae, ua hoonaue ae he elua olai i ke kulanakauhale nei, o ka mua ka i ikaika ole, a o ka hope iho ke ano oolea ae.

     Ua hookohuia o J. W. Moanauli i Lunakanawai Apana no Hamakua, Hawaii, ma kahi o E. Thomas, i pau ka manawa No Koloa, Kauai, o Charles Blake o Kawaihau, a ua hakahaka noi ia wahi.

     Ua palukoa ia aku moku Auseteralia i ka auwina la Poakolu ino la.  O na hiona mau no ka i ikeia makai o ka uwapo Osianika i kona la i hole aku ai, aohe nae hoi ka hana i na ano pamalo loa nae hoi:

     Kapalili loa ke Kuokoa no ka holo ana aku nei o Konela Keoki Mekapolena a me kona ohana ma ka Auseteralia o ka Poakolu nei, a hui aku paha me kela poe roialisa ma Kapalakiko puipui loa lakou.

     Ma ka Auseteralia mai o ka la 5 nei i huli hoi mai ai o Misasa Mele Paka a me Misi Kaaka, kekahi o na kaikaimahine a Keo Kaaka.  E wehe ana ke kula Kuokoa a ka inoa hope i keia la iwaho o Kuuia, ma kahi o ka Pepee.

     He hale me elua apana aina no ke kuai, aia ma Kalia, Waikiki.  E nana ae i ka hoolaha.

     Ua hookohuia o Keoki Holo i luna hopuhopu i na holoholona hele hewa ma na alanui o ke kulanakauhale nei.  Maikai ia, he keiki hoopono a hoopololei hana.

     Piha kui ke Kulanui o Sana Lui me na haumana i keia kau, he 513 ka huioa, a aohe kowa i koe mai na haumana noho paa a hele la.  Ua lawa loa ia kula no nei kau, a aohe hiki ke lawe hou aku i kahi haumana hou ae.

     Mahope iho nei o ka hoomaha ana o ka bana Aupuni no elua pule, e hoomaka hou ana ka hana i keia la.  I pokole ka ka hoomaha o na keiki i nei makahiki no ka loihi loa i kela makahiki, no ka mea, aohe a lakou hana oiai ke kolera e holapu ana i o kakou nei.

     Huhu loa kekahi poe makua e hoouna nei i na keiki i ke kula hoomakaukau a lala o Punahou, ma alanui Beritania a ma ke poo o alanui Rikeke, no ka nui loa o na haumana Pake i nei kau, he 23 ka ka nui.  Aohe o lakou makemake e noho pu ka lakou mau keiki me na keiki Pake.

     Poalua, la 1 nei, laweia mai ai ka lohe i o makou nei na kolohe o W. H. Kapu i na dala o na hoo@ha o ke Ke Au Hou, oia hoi, ua lawe oia i na bila a ua kikoo aku a ohi mai i na dala me ke amioia iho nana.  No ke kumu mai o keia hana, aole ia me makou, aka, aia no ia mawaena o ka mea i hawahawa na lima a me Kamaki.  Ua ao mua aku makou ia Kamaki, aka, hilinai i kona kamaaina maanei, lawe ai i ua ino la a makou i hoomanawanui loihi ai a ku mai la nae hoi i ka o’e.  Aohe o Kapu noho hana pu hou me Kamaki i nei wa.

AO MELE ME PIANO.

     Ua makaukau o MISS ELLA DAYTON e lawe i mau haumana no ke ao ana i ka ike he uhelu mele a me ka hookani piano ma kona wahi ma Kunawai, Alanui Liliha, a i ole ia, e hele aku no oia i na kauhale.                         Sept. 14  1ml.

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONO PONO WAIWAI.

     Mamuli o ka hookohu pono ia ana mai o ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahoopono-

pono no ka Waiwai o Lahaina, o Honolulu, Oahu, i make, ma ke kauoha a ka Mea Hanohano A. Perry, Luna Kanawai elua o ka Aha Kaapuni, Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi, ke ho lahai aku nei ma kela i na poe a pau he mau koi ka lakou i ua waiwai la, e waiho mai me na palapala i aponoia, ina he mau koi kekahi ino no na paa ia mau koi i ka morakiia maluna o na waiwai paa, ma kona keena, Helu 609, Alanui Moi, Honolulu, Oahu, iloko o eono malama mai keia la aku, a i ole ia, e hoole loa ia no ia mau koi.  O na poe a pau i ale i ua waiwai la, ke hoikeia aku nei e uku ae ia mau ale i ka mea nona ka inoa malalo iho.                                    A. V. GEAR

Lunahooponopono me ka Palapala Kauoha i hoopili a o ka Waiwai o Lahaina.

            Hana a Honolulu, Sept. 9, 1896

                        sep 14-5 pl.

 

MORIKAWA,

Ka Oi ma Kana Hana.

Ua nee ae nei kona hale hana mai

     Alanui Betela a i ka Halelio o

        Akana, Alanui Konia, mauka

            o Alanui Hotele.

Amara a @ Haoa Kaa me la.  Kapili

            Kapaai H@ Le

Oluolu loa ka uku o ka hana, i hiki ole i na poe e ae ka lihi lauua aku.

                                    @ 8 - @