Ka Makaainana, Volume VI, Number 12, 21 September 1896 — Page 1

Page PDF (891.85 KB)

This text was transcribed by:  Rob Escuadro
This work is dedicated to:  Ko'u keiki hanauna Kona Daniels o Barrett Heights, Virginia

Ka Makaainana.

 

BUKE VI - Ano Hou                             Honolulu, Oahu, Sepatemaba 21, 1896.                              HELU 12

 

la Kulaia Hou o ke Aupuni.

     E like me ka ke Kuhina Kalaiaina kuahaua pili oihana, pela no'i malamaia ae ai ke kulaia ana i ka Poaono nei.  He keu a ke kamolamola a ano pamalo, me he la aohe no he la kulaia.  Aohe i hihipea ae na moku me na hae, koe wale no na hae Aupuni a me na hae o na Kanikela.

     Ua eeu no o kai o na uwapo i na poe nana heihei waapa, ma na uwapo Waila me Pakipika ka oi loa aku, a ma na hale waapa no hoi.  Mawaho ae o ia, ua kohu La Pula ke ano.  Ua pani no kekahi mau hale kalepa ia kakahiaka, a i ke awakea ae hoi ka hapanui.  O ko makou halepai, ua hana no a puka ke nupepa Kuokoa namu ia auwina la, ka nupepa hookahi i hoopukaia ma ia la.

     I ka makou hele makaikai ana ia auwina la, o na wahine oiwi no ka oi loa aku ma na uwapo, mai na wahine a na poe anee haole a i na wahine a na poe anee alii, pau pu no me na keiki o na aoao a elua.  ma na hale waapa Makala me Healani na wahine haole, a pela aku, kahi i nana ai i na lealea o ka la.  Ma ka aoao Waikiki o ka uwapo Pakipika ka bana kahi i puhi ai a e hue lanahu ana no hoi ka mokumahu Azeteca, a ma ia wahi no hoi na wahine kahi i nohonoho ai.  Lehulehu no na poe kane opio o na lahui like ole makai o laila.  Mea ia mai i ka ulolohi ka o na heihei, a oiai hoi, aohe keia he la kulaia i hoihoiia e ka lehulehu, aohe a makou hoike no na heihei i malamaia, oiai, aohe no hoi makou i hele aku e alualu no ia mau mea.  Aia paha a aihemu aku mai na nupepa namu mai.

 

Poiia e ka Nalu.

     Ma ka auina la Sabati, la 6 nei, ua holo aku o Kapena Thompson o luna o ka moku kiana S. C. Alani, a me ka malamamoku a me ke kamana maluna o kekahi waapa, no ka moku poino e mouo nei mawaho ae o Laeahi, oiai, o keia Kapena ka mea lawelawe i ka hana no Alani & Lopikana.  I kko lakou hoea ana mawaho pono ae o kahi o Wile Kaimana, ona o ka Hale Oiwi, ma Waikiki, ua poiia iho la lakou e ka nalu a lana ana lakou iloko o ke kai i olelo o Wile Kaimana me elua mau kanaka maoli e holo aku e hoopakele ia lakou, pakele nui ai, ina la paha na pau nui i ke amuia e na kini o ke kai o Kalehuawehe.

 

Noho Loihi ma ka Noho Moi.

     Eia na poe makaainana Pelekana ma o kakou nei ke liuliu nei e hoomanao i ka Poalima, la 25 iho, malalo o kelawelawe ana a ka ahahui o na Keiki o Sana Keoki, me kekahi aha hulahula uku iwaho o ka Paka Kuokoa, Pawaa, oia hoi ka la oi aku o ko ka Moi Vitoria noho loihi ana ma ka nohoalii o Beritania Nui.  Oiai hoi, ua kukunokonu loa na hoolala ana a ko nei poe, ua hiki ole paha ke kuemi aku, no ka mea, ua hoopuka ae ke Alii nona ka hanohano i kekahi kuahaua i kona laui ma o kona Kuhina Kalaiaina la, pela mai ne ka lono i loaa mai ma o na nupepa la, e haawi ana i na hoomaikai ana i ka lahui no ka pipili paa o ko lakou aloha iaia, ua makemake nae hoi oia ko hooloihiia mai kona ola e waihoia aku na hoomanao ana a lune o keia makahikiae, ka piha pono ana hoi o na makahiki o kona noho alii ana i ke kaoaono.  Nui no kona hilinai i ke Akua e hooloihi mai i kona oli a hiki ia wa.  O ka oi loa aku no hoi paha ia, ke piha pono ia mau makahiki iaia.  E nui ana no ka hauoli o kona lahuikanaka a puai ke ao nei.

 

Holo Hooluolu no Hawaii.

     Ua ahai aku ke Kinau o ka Poalua nei ia Peresidena Kole, no ka holo hoomaha ana no ke kahi mau pule ma kahi noho o Ebene Lo, ma Puuwaawaa Kohala, Hawaii.  Me ke akahele a me ka malie oia i holo aku nei, aohe na pu aloha i kiia nona, a aohe no hoi i welo ae ka hae, no ka mea, he hele pili oihana ole paha nei.  Ianei iho nei o Ebena Lo, a ua ukali aku nei no.  Ua lawe aku nei no i kana pu no ke ki holoholona ana paha, a na kekahi makai i lawe iluna, a he pila gita kekahi.  Ua iho ae ekolu Kuhina i ka uwapo, koe o Kupa, a ua nonoke nui i kama ilio (pili oibana paha) me na Kuhina Damona me Samita.  Mawaho ae o ia, ua hala aku oia me he makaainana la.

      Ma ka Mariposa i hoea mai ai kekahi hui hana keaka haiolelo a ua hoikeike ae no ia po mahope iho o kona ku ana mai.  Pihakui loa o loko o ka hale hana keaka paikau koa o Hainoeipo, o ka oi loa paha i ikeia maloko o ia hale.

     he wahi hoopuoho ahi ko kahi noho o F. B. Makesetoka, Hope Luna Dute, i ka auwina la o nehinei mawaho o Kulaokahua, alanui Lunalilo.  Ua pio koke me ka poino ole, he auia wale no, a me ke kani ole no hoi o ke oaoa uwila.

    

Hookohi ae he Ohakulai.

     Oiai hoi, aole i loihi na la, o ka make no ia o ka huaelo, a ua oili hou ae ma kona wahi he wahi ohakulai.  I hooliloia ae no hoi paha i nupepa Kula Sabati, ponopono loa, aole eia ke piikoi nei e lilo i mea ao pili kalaiaina no ka lahui.  Ua anaia a ikeia ka mama, no ka mea, aohe kamalii i lawa.

     Me ka hana nui i laulauia ai a hookohi ae la, i ka hemo ana o ka inaina a ukali aku ke kuakoko a hemo ka iewe, eia ka he pu ohakulai ke kama, o Kapu ka makua, a o S. mahelona ke pale keiki (he wahi kaaka keia i hoohiki a he lima lawelawe hoi no Kuhina Kupa).  No ka helu mua wale no ka kona pale ana a pau ae la, a oili hoi ka lua iho, he pale keiki (D.K.) Hookano.  E akahele nae hoi ka hookano, o pomo i ka pu.

     Hamumu iho nei na ohumu ana a kamalii, a olelo nui iho la e make ana KA MAKAAINANA nei ia lakou.  Pela paha, hoaoia; aole i lawa.  E noke wale no, aole e manuheu:  a e hoao wale no e palepelo i ko makou mau luna a e hoouna manawalea aku hoi i ko makou poe lawe, ke manaolana nei no makou aole e apoia mai ana, no ka mea, e like no me ko makou koloheia ana mai, pela no lakou e hanaia aku ai e nei kolohe.

     Ina o na helu elua i oili ae, i ka Poakahi i hala ka mua a i ka Poaono nei ka lua, na hoike no ke ano o ia nupepa, ua ole loa no.  He keu a ke kapulu a me ka ekaeka e kua ai ka hoopailua E noke wale no aohe e loaa mai KA MAKAAINANA nei.  O na dala e liio ana ilaila, ua like ia me ke kiola wale.

     Lokomaikaiia mai nae hoi na nupepa manawalea wale i ko makou poe paahana a pau o ko makou halepai a koe kekahi poe, a noonooia iho la he wahi manao nonohaa paha.  Ka i no paha e hoolawa like a pau, oiai, ua hoomaka ae e haawi wale eia nae, hana kaulike ole e no.  E like no me ia wahi ano hana, pela no e hanaia aku ai ke lehulehu, aohe e hala ana oia no kakou a ike iho.

     Ua hookohuia o Lutanela Koine o ke Komopani E o na pualikoa Aupuni i kapena ma ko Kapana Gude wahi i kipakuia, a e hoomaka ana ia hookohu mai ka la 1 o nei malama.  Mamuli o keia hookiekieia ana ae o ai aliikoa, na pii ae la o Kakiana Evenesona a i ke kulana lutanela ao ia puali.

 

Uniki ia Kula Hulahula.

     Mauka o Kapalama i ka po Poaono, la 12 nei, i uniki ai he kula hula Europa malalo o ke ao ana a Antone Bright.  Ua lohe mai makou, mamua o ka hula ana, ua paulia na puka, a aohe hoi he aeia o na poe hele aku e nana a makaikai aku hoi i ka lakou hula ana.  Ia manawa no i noi aku ai kekahi lede i kekahi keonimana e hula laua i ka hula "waltz," ko, ua paneia aku la aohe oia i makaukau ia ano hula.  A ma ia olelo ana, ua pii koke ae la ke kai o ua lede la a hopu aku la i kekahi kukui aniani e kau ana me ka paia o ka hale a paki iho la ilalo o ka papahele a okaoka.  Mai kekahi mau lede mai ko makou lohe ana a ma ka laua nana aku, ua ku ka na hana i ka hoihoi ole, no ka mea, he inu rama a me ka honihoni ka na hana i hanaia, aole hoi o ka hula e like me ka mea i oleloia. 

     O ia iho la ka paha ke ano o ke ao ana a kela kumu?  Keu no paha kela wahi Pukiki, ua ike no paha aole ike i ka hula, ao wale iho no e ao ai i na kamalii.  O hoi e hiamoe!

 

Maha mai na Ehaeah.

     Ma kona wahi noho ma Lihue, Kauai, i ka La Pule, Augate 23, i make ai o A.M. Sprouli (Saporoula), mahope o ka hoomailo loihi ana a ka ma'i, i ke 39 o na makahiki.  Ua hanauia oia ma Carickferfus, Irelani, a ua hiki mua mai oia ianei iloko o 1881, ma ka aoao o kekahi hui hana hao o Enelani.  Ma ke Kulanui o ka Moiwahine, Belefasa, Irelani, kona hoonaauaoia ana, a ua lilo mai iaia na kulana a pau i hamama iaia, a e hoonee ana hoi iaia iho imua a loaa ke kulana C. E. (mea ana-aina) iaia iloko o 1876, a ua loaa hoi iaia ka medala gula o ka papa ekahi mai na huina mai o na kula ma ia wahi, oiai, oia ka oi mai lko mai o ka hoikeia ana o na kulenui ekolu o Galawe, coka a me Belefesa i huiia.  Iaia no e hele kula ana, ua hoopakele oia i na ola o elima poe luioa mai ke piholo ana i kekahi ahiahi o ke kau anu, i palahuli hoi ko lakou waapa ma kahi kokoke i kona home, ma ka lawe ana aku i ka lono i ke kahua o na kiai aekai he mau mile ka mamao.

     Eia ke u nei nona he wahine a me elua keiki a he kaikuaana, oia o Misita W. C. Sproullo kei kulanakauhale a e malama halekuai nei mauka iho o ko Hanale hale inu kpe, alanui Papu, a Ewa ae o w. G. Iwini Ma.  Lehulehu no hoi na hoa 'loha e paiauma nei nona He hoa'loha oiaio oia no ka lahui Hawaii, a ua kue loa hoi i na hana ekaeka i hanaia mai maluna o na oiwi o ka aina nei.  Ma o makou nei @ e haawi aku nei kona kaikuaana.  ka mahalo a me na hoomaikai ana i na Hawaii a pau i hoike aku i ke aloha a me ka oluolu oiai oia e waiho ma'i ana.