Ka Makaainana, Volume VI, Number 12, 21 September 1896 — "HAEHAE KA MANU!" [ARTICLE]

"HAEHAE KA MANU!"

A make loa ke Ke A u Hou" ?a, oka heia oka ]a 12 i\e\ helu hope loa i h "'ike ;ie ai i kooa poo - heluhelu kakaikahi. Auwe no kn hoi. ! iv.aia 110 uae hoi i k/, walia ni ai ■o ua'o Kamaki. I ka lele paukiki loa uo paha hoi kahi i kinohi. _ Poiiao a po.ho lo«r na (lala a Pi Ki K>oni, i e Peresidena lvo!e a_me Ivuhina-Kupn, 1 kokua ai no ia hnaelo a Kamaki i hapaioaemeuē aē ai, a o k.i makou ia e"miuamiua ne uei. Nui

īio nae hoi ka ike pelo a me ka o ua noa la, a nona makou e inaliaio aku uei i ke kikf o ka hou i ka i:ni ana a loaa na wahi' .hunahuna 'ks o keia tnaii*ja huue. Ua ola no paha hoi! I poiuo uo i.ka hiip.pi ī kc iuo kaiapaw?i;e, n ua ha'pai ae nei hoi* uā puhauele la anā i amio iho ai i na dala o na hoolaha a laua i'nupepa iiHna e kolohe aku ai i ka khulehii, oiai, aohe oia i lawa i ke khlohe ' nnu mai i ka hou a ko mākoii lHe i iml ai. 0 ka hana pooo a>a lehiilehu aoao, o ka hookipa ole aku, o poho noauanei pi.e' elawe ana. 0 ke kui&u r }>oho ai, a >he kahua, aohe hope, he pili wale aku no mahope o hai E ole e kokuaia e eha poe i puni i ka peloia, loaa ai kf he |2() e hoonauka ai i ka hana, pela mai ka loheia. lua o ia wak* iho !a, t»o, mau no ka nele, a o fca moe mn lie no k« pono, a iuf h'e mra la o ka hopena aku no ia, 1° no me ke Ke Au Ho^—ka pona iwi hou a Kamaki i ho~hoihoi mekuehonowai ai i tia p n e hoohoi» aina a kakoo Aupmu Repuba lika l4 nsue o!c." A < Hon i mea ka e ao ai i kn hihui \ ka 03ea a i ke oiaio.

a e k'ie mV; lioi i Ka Makaa . r- 1 nan'a nai. bui uae, o ua i • 1 ho'i lao'» ka i poine e. A pe i I ana no hoi paha me nei nupej ■! ho'u a kamalii, o ko kaoun ana u s- ' ia lakou Ka uei <. j oaake ai. Oia, naiia, a i make iu | oakeu, uui ko oūkou. ika-ika; aky, \ ke "haehae" e ia nei l{ ku uiiuu, ke aleale mai nei ka wai, u "wa iho ua iwl o Hua i ka ly," i uiea hoouakeke aa kamahele. " •f. -i— L '■::■• ■ \ ■ ,/ : ■ . . • ; • l Ike pouo iho la n« ? paha hoi j o ua o Kanaaki i k:i punahele j aaa, ke iuo hoi a makou i hoo | manawa loihi ai me kahi pomai i kai olb i loaa moi. o ka makou | nae hoi ka i lilo aku. E a»ia [ aku ana no, paakiki no 1 ka pu- | lama, aia nae a ku i ka houia e ī ke a'n, wik ; wiki ka nuku i ks | olelo ae i ka poloie; o ka makou. : Pololei no hoi pahe, u» ike n ua j ana i kaaa mau haua kolohe | lehulehu. I ( Mahope koke iho o ko K>jpa ! kaawale ana mai la■rdaVou alru # ! ua olelo hele aku ka oia i ipa po- | koīeka o ko makou r,a;->u, pela k* j ■mea i hoikein mai ia makeu e } kekahi mea a makou ihilinai hi. 0 ka pokole anei ia o ko makou naau/o ka hoomanawauui aua 1 kana mau hana kolohe. mai na la hope mai o 1893 a hiki iho la j i ka la 19 o luiai, hiki oie ke : hoomanawanui hou a ku ka nuku i ka puupuu, ua oki e wlkiwiki ana i ka oielo mai— ! t4 ua hewa au." | Eia nae, ua lohi loa oia, I ka i wa i ninau pouo ia iku ai, o ka ole ka mea mua a me ka hoakaiii&i loio mai. I kinohi o kana hana kolohe ana i loaa ai ia kou, ua ao aku makou nia.kahi malu, he alo a he a;o, he hoa i ka hoa, me he ia i ke keiki, eia nae, aohe i hooloheia mai. Lehulehu nn Wa o ke ao ana pela a miu akoa ia ae imua o na iimahana, n he ole no ka pau a ka hilaliila iho He keiki hoi na ke kahv.uapule, eia nae, he keu a ke keiki kololie. Ua maopopo Jloa he lawehala oia, ina 'e mauao e hana pela, ao uoho aka ai no oia no Kawa. Hoopunipuni mai i kinohi, 1 ka wa i kii mai ai i na pono h »na o Ka Maka ainana, he mea kahi mahope ona e Jrnkoo ai, eia nae, piha na maUvma ekoIn, h© t>le kahi n:ea i loaa mai, aohe wahi hunihuna iki. A i ka hoolilo aua īa makou i puuku 110 Ka Lei Momi, kaman ai ke oia a pau ku makrJiiki 1 59,1 a hoololiia malulo o kn iuoa Makaaīnwna hm- ka aie ole- i kohi e pai ai. T:i olelo ka u;i iut> la no ko uaakou ha u» pono oU\ 3 ke eh la ka hnna ponv> ota o ma-

kou i hanu ;ī ?ij ? loa*i keni k e n i ma übo e i ok a pu) e ? 0;a a me ud limahaiia ho'uuankwanui ka ī ai. o "nakou nei Ia he o!e. A.ohe ho.ike. eae do ia'mea, aka, oi>s no. Aia ka oie, pela ka hoike ma kana uupepa ohakulai o ka hoo puka aua aenei, iloko o ke she ahe malie. Peia io no, aia ilaila. e pii ae ai k« Eia mai no hoi makou i ka huai pan, i loa-a ai-.he mea e ikeia m&i ai o koua a'uo eka lehulehu. Aohe e makou m&kemake e hoolanakilaia na poe haua kolohe maluna oka lahui, a e lilo hoi ua hoomaikeike mamua ae i mea hoomaikeike ao ka poinaikai o ka lehnlehn. Maopopo loa ia* makou i nei wa ke kumn e loaa hana ole uei i na oiwi ma na alanui Aupuoi, mamuli uo ia o ke kue ino loa o kela Luna Alauui hapa-haole i kona poe oiwi. Ua oi aku ka kona hilinai i na Pukiki mamua ae ona ewe o kona makuahine. ■Kup&ianaha noJ I kan oia ma ia kulana i na oiwi, i ka wa o ka Papa Alauui. Mai oi ioa aku ina he haole ka mea nana ia ano olelo, no ka mea, o lakou like uo ia o ke kuewa hele ana mai. Ole loa hoi keia, he oiwi ponoi no ka ai?»a Me ke aoia afeu no e haa-

wi ina oiwi i ka hana, ina ua hoohiki a hoohiki olepaha,aohe uaua ana, eia nae, aohe i hoo- ; loheiaaku ka leo oke Kuhina Kalaiaiaa-.E-ehona.iki o Kow'ela, ka* mea nona kela poo iwi kamahao, he loaa kahi haua mai iaia mai, a he hoolohe hoi.oia i ka leo kauoha iaia. Pela no hoi makai o ka Ilale Date, ke ohiia nei m oiwi, oiai, ua aaa i aa haole auamo pu, he hoopalaleha a he palaualelo, a loaa ole aku hoi eleu, ka mikiala a me ka hooko pouo ia oka hana e like la me ua oiwi.

A i k«ia oiwi nae hoi, aohe oua makemake i na kauaka maoli uo ka molowa» aie koua ike no nae eia he helnna nuiol kon ke uoho nei iloko o ka hune a me ka nele; a ua hoikeia maihoi ia makou, ua oi loa aku ka ko Row,ela" ma»cevnr.kf e hoohana i

na kanaka maoli, no īkaika no i ka ha»a. 0 kekahi paha keia o na i haule & uhi ma kahi *kupor,o o\\ eia nae 4 maalea loa oia ma ka pelo aua i ua kanaka maoh iaia'i t hooi(;aika-ai v hapni » kekahi •nau hana a poiuo no maiuull o , kana laweUwe aua Wahi a ua :>iiKiU lehulehu i !osa mai ia nif>k >u i ka Poa< U > nei kumn i kulaiak a> o

ia 1a, ua nii;; f'le ia m»Wou ke pboe *-ku of fc«* rr,fii>p.-po ele, koe whie i)£ pa!i:i be la hoo Lnaiiao ia no kfi . iuake.»ria c< Pf residena; Gc li'a iioko. o 1881. inaaiuU o kela poka powi .'iloha ole a Gito I Wi ai inia. M»i kapakapa a naa o ia, aohe makou i ike, koe waie no ua kukal&ia e ke Kuhīna Kalai« c iina mamuli o ke kauoha a ka Ahaolelo. Ua hoikeiii», naai nae hoi ia makou he la ku'lai? ka keia . hoohōloia ma ko ano hoomalielie i na hni ekolo, ka Makala, ka Healani, a fne ka Leilani. Aohe ka h« ae o oa oui [di.i? elua e heihei'wuapa i Sep&tem8ba 2 a i Noven]&ba 16, a aohe hoi ae o ka hui hope e heihei waapa i Ia«usri 17, nolaila, ia ai keia Ii± maaiuli o oa hooikaika aoa a Lupamakapinaua Alika Lopikaua i ke kau Aha oieio i hp.la. Eia nae, i ka ohna palemo ' )>oi. he la kf)nu ]atm k&. ! O nn pnlui ia a ia i ohua i-manao -fti» o na heihei I - - | waapa. Ma na aina i hoo&aa- | waleia ai he la kanu i»au, be la j kuiaia uo na hauaiaouo na knia. | a o ke kanu i na kumuiaau ma i ua wahi i hooua&kaukauiH ka

j hana oia ls. Ua manao paba ia j ohua e hoohalike hou ni&i ia | kakou r» keia au uae ka hupo o i na kupuna o kakou o.ke kuhii hewa aua i na moku he mau { kumulaau i hooulu a hooneeia | iloko o ke kai. Hemu, hele pela, i ua hala ia &u.