Ka Makaainana, Volume VI, Number 15, 12 October 1896 — Page 1

Page PDF (874.73 KB)

This text was transcribed by:  Holly
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

Buke VI---- Ano Hou            Honolulu, Oahu, Okatoba, 12, 1896.              Helu 15

 

HUAKAI AU MOANA

A ko ka Hon. J. K. Nawahi Kino Wailua no ka Aina Oiwi.

            Ma ka helu i hala, ua poina makou i kekahi mau mea i kupono ole e hoopoinaia, a o ka oi loa aku hoi, o ia no ka

            Hapa o ka Hae Aupuni

maluna o Halealii Iolani, ka Hale Mana hooko hoi o nei wa, i ka wa o ka huakai hoolewa i nee ai no kai o ka uwapo.  E mahaloia ke Aupuni no ia ike ana mai i ke kanaka a ka lahui i hilinai ai me ka paulele.

            A o kekahi hoi a makou i poina ai i ka hoike aku, he

            Leta Iloko o ka Pahu Kupapau

oia hoi, iloko o ka pahu mai Kapalakiko mai.  I ka weheia ana ma ko Hanale Wiliama hale hana, ua loaa iho keia palapala maluna pono iho, a ua kakauia o waho o ka wahi ma ka inoa o ia mea lawelawe kupapau.  O na manao o loko, aole i maopopo ia makou.

            Mmuli o ka lokomaikai o kekahi hoaaloha i holo pu aku ma kela huakai hu moana o ko J. K. Nawahi kino wailua no kona aina oiwi, i loea mai ai ia makou ka hoike piha o ia huakai a hiki wale i ka waiho ana ma kahi mau o ko ka honua nei “e hoomaha iloko o ka maluhia.” Penei iho ia hoike.

            Haalele ia Honolulu no Lahainna.

            Iloko hoi o na kupinai leo uwe e hoopaiakuli ana i ka lewa, oiai no hoi ka lehulehu e ku kakali ana i ka wa o ka mokumahu Hawaii e lana ana me kana ukana makamae, ke kino wailua o Joseph Nawahi e- Kalaniopuu, me kona oneki, he wa hoi ia o ko lehulehu e hoikeke a ia na mea a pau, no ka hele ana aku e lulu lima me ka wahine kanemake, na keiki, ka hanau mua, ka pokii a me na hoa aukai pu e ukali ana i ka huakai aumo ana no ka Ua Kanilehua o Hilo Hanakahi.

            He wa keia o ka ehaeha, o na manao uluku hoi iloko o na mea a pau, e mawehe ana i na hipuu waimaka o kela me keia, o keia ka wa o na lulu lima hope, na muki papalina ana, e haawi ana i ke aloha “Good bye all,” a kani kapalulu ae la ke neooe o ua nene aukai nei, nana hoi e hii aku i ka ukana a ka lahui no ka Ua Kanilehua, e haawi iho i na hoohiwahiwa hope loa a huna iho i na iwi.  Aloha wale Oiai hoi ke moku e kaemi hope ana, he mau leo uwe aloha mai ko ka aina nei, i panai pu ia aku hoi e ko ka moku poe me na waimaka.

            Ke huli pono ae la ka ihu o ua Hawaii nei i ke awa, a niau aku la i ke kai uli, hala hope ae la ka halekukui, kaalo ana ka poe eepa, a nalo ae la o Kalia, ke nee mai la i Waikiki me Kaimana Hila, au ana hoi o Makapuu, a au aku la i ka moana kai uli.

            O na poe ma keia huakai hoolewa moana, oia na Missa E. A. Nawahi, Aana Kekoa, Lizzie A. Like, Mary Alapai, Rosalia Freeman, Lily Auld, Mary Ann Lee, Aheona Haumea me ke kaikamahine, Kealoha Ahia me ke keiki, Kaawili Kailiuli, Misita a me Misasa Kalau@, a me na Misi E. K. Nawahi, Amelia Kekulu, Mary Keaounekaoi, Anni Kapahu a me Esther Alapai, na Misita Joe Clarke, Elona Alapai a me Uuku.

            Ku Aku i Lahaina, Hora 2 A.M.

            He malie maikai ka moana a ku wale i Lahaina, i ka Malu Ulu o Lele ma ka hora 2 a m. me ka hookani, ole ia o ke oeoe, a i ke ao ana ae, ua huki hapa ia ae la ka hae Hawaii, e hoike aku ana i na kini makamaka o Lele, eia ke kino wailua o Iosepa Nawahi-o-Kalaniopuu ma ka onekii o ka nene aukai Hawaii.  O keia wa i ikeia aku ai na waapa i ka holo ana mai, a maluna o kekahi o i mau waapa i kau mai ai o William White, ke komite, me ko Lahaina mau hoa’loha i holo mai e hui pu me ka wahine kanemake, a hoi hou i kula e hoike i na poe aloha aina oiaio, e holo mai e ike iho i ke kino lepo o ko lakou alakai e waiho puaanuanu ana ma ka oneki o Hawaii, iloko o na uluwehi a me na aala kupaoa o na ano pua like ole a ko Honolulu nei poe aku no hoi.

            He manawa ole, ua piha kui na waapa a motio pololei mai la no ka moku.  I ke kokoke ana mai, ua hele wale a lupea ko lakou mau hiona pakahi e na hiohiona kaumaha, lualuu i ke aloha a e iho makawalu mai ana hoi na waimaka, a he wa ia o ke aloha e hana ana ia loko, welenia ka manao.  Ua pii mai lakou iluna o ka oneki o ka moku me na poke pua o kela a me keia ano, a haawi ae la i na leo kuwo, hele a manuunuu i ke aloha welenia no ka pukonakona o Hawaii, ka mea hookahi i oili ae mai ka lepo o Hawaii a hoike aku’i kona lahui o ka oiwi hookabi, i kona kupaa manao paa i ke a@o@@ ou kona aina, a i ao aku hoi ma ka mea hookahi luli ole imua o kona mau hoakanaka i paa ma ka halepaahao, hooweliweliia, a aole nae luli, he oia mau oia a hoi wale aku la i ka honua.  Ua loihi keia hui ana a hiki i ka hora 9:30 a. m. ia kakahiaka i haalele aku ai makou ia Lahaina iloko o na lululima hope ana me na waimaka.  Ua hiki aku i ka eono paha piha waapa ka nui o na kini makamaka o Lahaina i kipa mai e ike, me na i’a hou, i’a miko, na niu haohao a me oo, ua ai a ua lawa i ka lokomaikai o ko Lahaina.

            Haalele ia Lahaina no Mahukona.

            Malie maikai ka moana, mai Lahaina aku a kaalo aku la ma Alenuihaha kela monaa ana Joseph Kahooluhi Nawahi-o-Kalaniopuu la i au mai ai mai Hilo maluna o na waapa huelo-bati, oiai hoi na ale huhu o ua Alenuihaha nei e paialea ana me ke kupikipikio, he mea ole nae ia iaia, oiai no e noho hookele ia ana eia ponoi, ma ke kuhikuhi a ke panana a hoea pololei ai i Hana Maui.  Maikai wale no ka moana a ku i Mahukona i ka hora 4 p. m. o ia la, a mai laila aku ka lohe ma ka uwea telepone i ko Hilo, i ka Ua Kanilehua, eia mai ke kino wailua o Joseph Kahooluhi Nawahi-o-Kalaniopuu ma ka oneki o Hawaii, he ukana luuluu nau e hiipoi iho ai a huna iho i na iwi o kau milimili iloko ou.

            Auwe! Luuluu wale Hilo Hanakahi, Maewa wale hoi na lehua liilii i Hopoe, Hoowali ae la hoi ka wahine Hopoe i ke kai,

Ua nele, ua hale aku la ka pua,

Ka milimili a oukou o na la i hala,

A-lo-ha! A-lo-ha!!

Luuluu wale i ka waimaka a ke aloha.

      Haalele ia Mahukona no Hilo.

      Hora 11 me 30 minute o ia po, haalele ia Mahukona no HIlo maamaama aku i Laupahoehoe. Aloha wale ia wahi ana i luaka ia ai.  Haalele ia laila, a au aku la ia kai loa.  Hora 8 o ia kakahiaka i ku aku ai i Hilo, nana aku ia uka ua hele a lihau i na kanaka e holo ae ana no Waiakea, ia wa no hoi i ikeia aku ai na waa kaulua he 4 ka nui e nee mai ana iloko o ke kai i hoouluwehiwehiia me na lau nahele, a o ko ke kupapau ua hoohiwahiwaia me na uhi kanikau eleele hainaha o luna iho me na ku no hoi, na kohu anini ke nana aku.

 

      Na Komite no ke Kukakuka Ana

      Mamua mai hoi o na waa kaulua na waapa, a i ekahi o ia mau waapa i kau mai ai ke Komite, ka Rev. S. L. Desha me Henry West, no ke kuka ana me ka wahine kahemake no na mea e hana ai no ke kupapau, a ia hoike mai ke Komite i ka mea i hooholoike e ka halawai makainana a me ke Komite, e waihoia ma ka luakini o Haili a hiki i ka wa e hoolewaia ai, ua ae mai ka wahine kanemake, me ka olelo ana mai.  “E hana ke Komite e like me ka lakou i manao ai,”

      Hoi Ialoa no ke Aina,

a hookauia ke kupapau maluna o kona waa kaulua i hoomakaukauia me eono poe hoe waa, a o na ukali, o Joseph Kalana, mai Honolulu aku nei, Kalilikane, Kaeha F. Kapuahi, a me Milikaa, no Hilo iho no.  Ma ka waa kaulua elua iho, na Misasa E. A. Nawahi, Aana Kekou, Ane Like, na Mesa Albert Nawahi me Alexander Nawahi, na Misi Emmeline K. Nawahi me Amelia Kekulu, a me Misita Henry West me ka Rev. S. L. Desha na hoahele mai ma na kaulua hope me Kapena Wier o ka Hawaii, na waapa mai mahope.  Ua nee malie aku na waa me ka malie loa, oiai hoi na ae one.

      Ua hele a Ulumahiehie i Kanena na wahi a pau, ka uwapo, na ohuku pohaku, na kaa o kela a me keia ano like ole, e olo ana ka pioe o na leo uwe ma o a maa nei a pae aku la i kula, a ua like me he wahi opala la i ka lima o na kanaka.

      Nee Kaoo no ka Luakini o Haili.

      Kau aku la ka pahu kupapau iluna o ke kaa i hookaawaleia e huki lima ia ana e na poe he 80 a oi aku paha a emi mai paha, a o ka nee aku la no ia o ka huakai, e ukaliia ana e na kaa wagonete o ka wahine kanemake, na keiki, na pilikoko, a me na hoa aukai, na hoa’loha mai o Hilo, a ua oi aku paha i ke tausani na poe ma keia huakai e nee nei me na leo uwe palauma o ka lehulehu a hiki wale i ka halepule.

      Ua hookuuia ke anaina e ike i ka wahine kanemake a hookuuia ke anaina me ka maluhia a koe iho la na komite no ka wehe ana ae hoi i ka pahu huinaha, koe hoi ka pahu o loko., ua hoonoho pu ia iho hoi na leue hoonohonoho i na pua o Misasa Lily Auld me Misi Mary keaomakani, i kokuaia e Misasa Rosalia freeman.  Ua waihoia ke kino kupapau mai ia la a po a hiki i ke Sabati me ka hoowehiwehi mau ia no  mau ia no hoi me na pua aala kupono olua one oiwi nei  me ke ku kiai ia no hoi a hiki i ke Sabati ae, hora 3 p. m. oia auwina ia i hoolewaia ai

      Hoopiooia na Noonoo no ka Ua.

      Ma ke ahiahi Pa@@@ iho he mau hunekna i kaha koiko

[E nana ma ka aohe ewalu.]