Ka Makaainana, Volume VI, Number 16, 19 October 1896 — "HAEHAE KA MANU!" [ARTICLE]

"HAEHAE KA MANU!"

| Oiai, aole. o Lauakanawai | Bosa i waiho aku i koaa kulana, | he naea maopopo ua nui ka manawa no ka noouoo a kukakuka ana aku owai la ka naea e pam aku aua iaia. No aei wa hoi, aohe i maopopo j-, — _-- r j He hookahi n&« loio haole o j Hilo, Hawaii, ke hoinkaika loa j uei oia no ia kuUua, aoua ka I inoa o Gteo. F. Littlft (Keoki i Uuku). Oko Hawaii , ka uupepa © hooikaika la nona I iDa ka hool&ha aua ae i na pālaj pala hoomaikai o ua auo iikeole i oaai ua poe uisi i ike ele ia maa- ! o©i, e pai aua i koua ann j kau loie a auo e ae, 1 auo like j me ko n* hoolaha Hoo ? pailua ia ano bnna. Aiu no, nae hoi uia ke uoke la ; no ka me ka hiiahila a kaukau j lita ole iho, e hoike usai ana ua ! n\ii lom kona onō no ia kulaua. |He U3ahhiui oia, a kona uiea ! no ia e knpono ole ai, a ok& • nen.ka aku uo paha koua hopeua.

Ua oisio!a &ohs no ka oiik i uaAkaukaii, a &la tna a& haua kaUitioa koaa oi aku o ka oia» k&ukau» uo ka aiea, u& herx& oia be aiau palapala ilio ma Kohala,aohe k*kauia iho « ko laila po® koikoi. mai »* oiwi 4 ua W*h* «•* * ko ®u*k*u bmoti k\*

ka oia i ka maopopo .«na «-ohe ke he makemfike a he ae o E G. Hikikoki o lawe ia kulaua, a ua nui loa Loi kena ake e maopopo io ina paha no ka manawa waie io no o Akonī Rosa. Ma ke kanawai he eono makahiki ke kau e noho ai o kekahi mea ke hookohūia i luuakauawai kaapuni, aole nne ia kan e hoakakaia naa ka palepala hookohu. 0 ko Akoni Rcsa hookohn i heluheluia ai imua ō ka Aha Kaapimi ma Kohala i ka Poaiima, ia 9 nei, aohe olelo ana no ka manawa, oiai, ua hoakaka maopopo loa ia ia ma ke kanawai © like ir.e ia maluiia ae. Nnlaila, aia no me ia i nei wa ka waiho aku a me ka waiho ole aku. Ua lohe mai ua« makou ua makemaka loa na ka:iaka tuaoli o na Kohala e hana i palapala hoopii « kakoo ana iaia. īna pel», he kokua ana ia i keia hookohu a ke Aupuni a me ka ho ike aaa mai i ko lakou hilinai i ka luaakanawai ho«. Eia he mea makehewa wule no ia. Aohe o Kuhina Kupa i holo aku e like me ka makou hoakaka ma ka helu i hala, ake, i ka la 24 iho ka, mahina aku o ka mokumahu M>owers, no ka hoohaja ana heekohi malama ma Koluenehia BV-ritania a me Amer?ka Huipuia. E like no nae hoi me na hoakaka ma ia heln, pela no makou e hoomau aku nei, oia hai, aoīe "p»ha oia e poina ana i ka ohi mau akn i kona uku. Ma ka halawai man o ka Papa Hoona&uao t k& Poakol« iho la, ua hoike ae o Kuhina Hoonaauao Kupa he n:ea pooo ole loa ke hookahuaia ka uku ana i kekahi kumukula, mamuh o kekahi kumu i hiki ole ai iaia ke pale a®! a keakeaia ai kona hoi anano ke kahua b ksna hana ma Kauai no hopkahi malama holookou. Ua hoakaka ke kumu i ! . r .;. t kona pilikia i ka Pspa ma kekahi palapaia, eia uae, aohei komo hia he wahi aweawea o kft aloha iloko o ke Kuhina HoonaAua© no ua kumukula la i ake e oht i kona uku no hookahi o ka hooko ole ana i kana a na poe hoōkaa auhau e nku nei iaia. Pfthea ana la ke Kuhina nona iho? Ke manaolana nei mnkou e hoohalike aku ana oia iaia iho e iike k me kan« i kno a i apono ele ai no kela kitmuktt!fl, a e he?oko aku ana hoi oia ia meuao atxo like no na luaa oihana e hold hoomaha a hooluolu ana i ko na aiua e. Ma ka meheu 6 ia, e papa ae ana p«ha ho? oiā i ka ukuia o ka uku o ko Kuhina o ko ua Aina E. Ina oia e hana ae ana pela, he mea maopopo loa e aiai u« hokti o ka

īau! a kuuou hoomaikai aku imua ona U& paa io paha ka puka lin o kel* lua hookio wai hoa o Puowa'na, avhe i lohe hou ia mai 110 koaa liu. He ruea pono nae hoi i Anpuni e hoomaopopo a hana aku a paa pono loa mamua ae o kahi ulia © popilikia ai r»a ola a me na waiwai o na poe noho kokoke ma ia wahi a ma ke ala paha hoi o ka poinOj ke poino io hoi, i loaa ole ai hōi he haawina weliweli ia kakou e īike la me ko keknhi mau wahi o ko na aina e a kakou i lohe wale ai. 0 na poe Pukiki uolio kokoke oia ia wahi ka i hooenaopopo i keia popilikia a n«. palapala aku kahi poe o lakou i ke Aupuni. Ua loheia ua paa© ae ka ke Aupuui ua hiki no ke haawiia aku he uku pakeu a oi ae no na poino e loaa ana i ua waiwai. He aao kohu hui panihakahaka. ka koi nei hana a ke AupMaiT Malia e weheia ae asia i oihapa panihakahaka Aupuni. A pehea ana la ina o na ola ke poino aua? 1 ka nana aku, aohe panai ola no ka mea, anhe no paha hoi i hooma «popoia na ola o na poe e ooho ana rna i& wahi. Ina paha he kahi o ko lakou auna kakoo inaia wahi,a iole ia, ekokoke aua uialaiīa, uee kofee ka lani a me ka houua no ko lakou hoe»maopopoia. Ua oleloia mai uo aohe no i maikai loa ke ano o ka hanaia ana o kela lua hookio wai, oia hoi, he puna & mo k<? one eleple wale uo ka mea hoopipili i hoonohoia ai o na pohakn. Ina no ka e liele ana kamalii e paani malalo aku a hoomaka e ohiuhiu liiiii i ke one, he mea mao popo loa ka e hoea mai ana he wa e poino a e hiolo ei o ka mea i hanaia me ka nui o ka HIo o ko ka Ikhulehu da!a a me ka hoomaopopo ole ia i oi o ko lakou pono. Apiki no! He inau la i hala ae, wahi a ka lono, ua hooliloia ae he huina 0 na boaa Āupuni Hawaii o eono pa-keneta ukupauee no 101. Oiai, ua hanaia keia hoolilo ana mai ko Pi Ki Keoni keena pie piele dala, he mea maopopo !oa 1 ke koho aku ua poho kona inanaolana ma kan* hnakai imi dala o ka hele ann aku nef. lua kakou. e hoomaopopo ae, he uuku loa kahi oi i haawih ae, ho honkahi no pa keneia m»v iuua a<? o ka waiwai io ma ke a!o t a o ke kumu kn, i ke!a mahina ae uo e ukuia ai ka nkn* panee hapa-makahiU o ekhln p*. keueta 4 ke loaa hoi Kuhiua Damona e nkn ae ai Ke poho uo hoi paba ko Pi ki Keoui manaolana no k:\ honhuihni ue i ko kakon lahni «

malalo o hookahi ukupane?—4. pa keneta—e uku ai, aole uo i paha hoi he mes e p«u si o kor*a ; j pi epiole» ak" i na bona Hawaii 0 ka pehu ae o na poo o na ioea itni dala a oae na pookoi lawelawe ahaolelo, he mea kamahao ia i ka nana a hoomaopopo aku. Malia nae paha »u* oi ae ka waiwai o na bona Aupuni Hawaii i ko lakou nei oia ae manao ana mamua ae o na « Amerika Huipuia. Eīa nae, J#a i>i aku po paha ko Keoyi ike i ko lakou la. Ma ka helu i hala i hoaiai aku ai makou no ke poho ana o ia hale nihana kalepa nui oNu loka i Augate e 'hoike ana hoi ia i ka pmkaika o kedalā ma Amerika Huipuia, eia nae, hoohoa aku nei no o ua o Keoni ilaila. Ua hiki ole i ka loio o ka hui» Lunakanawai Rus?la, * wahi ao o kena hoike ae, ke hoolilo aku he $1,000,000 o na bona Aupuoī o Amenka Huipuie no $750,000, a ina ka i lilo a Loaa ia ihau dala, pau ka pilikia a paleia ae hoi ka wao ke au huiihia o ia haie kalepa kahiko. Eia nae, i», Keoni ame na poe hoolohe īa Senetoa Eli-luawai ilokoo ka Aha Senate Hawaii, ua maaaoio lakou, a i ole ia, ua hookamaemae wale no ka manaoio ana ua hiki loa ke loaa he man miiiona lehulehu ma ona bona 4pa kenet?T o ke Aupiuai Hawaii. Eku nui ana no lakou i ka hoka a ike iho no hōi kakou. ■ Kupaianaha no ke ano o ka waeia ana o na poe' kiure o keia kau ae o Nnyeinaba. īna e haka pono ia iho ana ma ka papaihoa ' o na poe-kiure Hawaii a aiakou i hoopuka akn ai ma ka helu i 1 hai«, e ikeia iho ananohe kekah! i kaawale kahiko mai Honoluln aku nei no na mokupon! e ae, a he poe kekahi aohe e kala i make ai. Heaha no la ka toe« #ana ponō ole a Wae pono «e no hoi, Aia paba Vtia hewa maluna o ka luuakanawai oke «an a me k© kakauolelo o ka Oihana Hookolokolo.

1 • —r- j ■ Ua kainailii* ae Ke Aloha ' I Aiua puka la o ka Poakoln nei i ■ j kokahi wea e pili ana h E A. ' j "WiliAiu»,_ oia koi f uo kekah! n'.ea ' | ka aua i hana mai ai e piH ana ' | i ka hoolewa o Wona otia a Inna- ! ! hooponopowo i *T kahi la I I ai ao, »8 wikiwiki e> mihi. No ! f k* kamaiho ?>o p»ha eoi kahi j m? k& imi k m«a oU i ka mea I 01610, aka, ka eMo i pa ! ' 4 ks«kan hsle ia aki-». Obi hr-i. o I ' wakon ka hioahoonaalĀ o kf j* IComite Waiwai e pili ana i na ' hoolilo maanei o ka hoolewa o na hoa ha»»a pn !a f eia nae, aohe * makon \ ike i na ! a '

i!o zku eel ue 'jke ia lakou ]a ioa i lUii launa c]e uiai., He lfo ia i pa m&i ia ma&ou uo ka'iuoino Uu o ke alanui o lalo o Mo&oalua e iho la i H&lawa, ma Koleana, ua hele ka na aoao anilu pa« pu m e ke kolu a na hiki ole hoi i ua ksa elua ke kaalo se ma ia wahi, Peheā hoi , keia hoopalekaia o ia wahi ? A.ia eo-anei ka hoomaopopoia 5 loaa he poino, & i ele ia, a oa kahi paha o lakon n'ei ma ae e hoopa leo mua ae ? E pono ika luna Alanui e eueu ae a e hoomaopopokoke aku i nei wahi ao ka pon© o ka lehulehu.