Ka Makaainana, Volume VI, Number 17, 26 October 1896 — Page 6

Page PDF (887.43 KB)

This text was transcribed by:  Melissa Eskaran
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 26, 1896.

 

IOSEPINE

KA

EMEPERESE PUUWAI OLU

O FARANI

MOKUNA IV

HOOKUUIA MAI KA HALEPAAE

 

[Mai ka Helu 16.]

            No ia mea, ua manao na poe kino aole oia e aa ana e ki aku ia lakou me kona mau wahi koa kakaikahi, nolaila, nee mai la lakou a komo maloko o iwakaluakumalima paha anana mai kahi mai o na koa o Napoliona e ku ana.  Ia manawa na ko ao Napoliona i mahae ae ai iloko o na mahele ol@a, a iloko o na leo kupinai o na pukuniahi, ua loheia ka leo Napoliona no ka manawa mua loa ma na alanui o Parisa e haawi ana i na kauoha o ke aloha ole, e hooihia ka hoepna awahia o ka make maluna o kela poe hoohaunaele.  Mai ka wahi aku e ua pukuniahi ana i hoonoho ai i kela po i oili aku ai kana mau anoano walemia o pulumi ana i ua alanuia a e uhi ana hoi ia lakou me na kino make a me na poe i aneane e make.  Aohe mea hana ola e hiki ke ku imua o kela hoouka kaua.  Kunewa ae la na puali o ka enemi i o a ia nei, a o ke koena o lakou huli hou aku la i hope ma ke ala a lakou i hele mai ai, a hookuu aku la i ko lakou mau wawae e ahai ia lakou e like me ka hiki, me ka haalele ana hoi i ko lakou poe make a me ka aneane make e ahu mokaki ana i ke alanui.  I keia wa i kauoha hou ae ai o Napoliona e ki me ka awiwiloa I na pu me na oiwi pauda wale no, aole poka.  A pela i hoopaiakuliia ae ai ke kulanakauhale holookoa me na leo pinapinai o na pu a Napoliona, mai na elemakule a me na pu kaupoohiwi, a no keia kani alapine o ua pu, me he mea la ua ulu ae la na eheu o kela poe e aehee la i ka ua mea o ka mama i ka holo – o ka holo, o ka lele, a pela aku.  A iloko o na minute pokole loa aole i ike hou ia kekahi i kanaka e holoholo ana m@ alanui e ahu ana o na poe make.  Ku malie iho ia kahi kanaka Kosika me ka p@puu ana o kona mau lima me ke pihoihoi ole, me he mea la aohe mea i hanaia.  A oiai nae, ua hoop@eh@ia na poe kioi mai ua wahi ae e kokoke ana i ke ha@ ka Aha-kuka, aia no he mau paio liilii @ wahi e ae o ke kulanakauhale ma ia la a hiki i ke ahiahi; a i ka po ana iho nae, ua kinai pio loa ia ka enemi, a me he la ua panikuia ka waha o ka lakou mau po.

            I keia wa, ua piha o Parisa me ka inoa o Napoliona.  Ua aana aku kekahi poe iaia me he hoola la, e hoomalu ana i ka hale o ka Aha, a ua nana kau hoi kekahi poe iaia me he diabolo la e hoolilo ana i na alanui i mau muliwai koko.  I kekahi ahiahi, ia Iosepine ma ka hale o kekahi o kona mau hoa’loha, e noho ana ma ka puka-aniani e hoohialaai ana i ke ala o ka vaioleta, na hoohoioa ae. “Ei ae o Napoliona.”  Aole i ike mua o Iosepine iaia, akak, ua lohe ia i ka mea nona ke kaulana a me ka inoa e kau ana ma ka lehelehe o na mea a pau.

            I ko Iosepine lohe ana i ka inoa o Napoliona, ua haalulu kona kino.  I kona komo ana mai, ua kau aku la na maka o na mea a pau maluna ona.  Hoolauna aku la ia iaia iho ia Iosepine a noho iho la e luana kamailio.  Iloko o ka laua mau kukai olelo ana, ua pane mai la o Iosepine.

            “Ma ko’u manao, he hana ku maoli no i ka manaonao kau i h maluna o ke kulanakauhale i hookahe ai o i ke koko ma kona mau alanui.  He oihana weliweli kau.”

            “Pela no, aka, ina oe e hoomaopopo ana, ua like no ka oihana koa me he wahi mikini la; ina e makemake ke Aupuni e hooholo, o ka hoolohe wale no kona.  Aole no hoi o ia wale.  Ua makemake au e ao aku i na poe o Parisa nei i kekahi wahi haawina.  O ka’u sila keia i kukulu ai maluna o Farani.”

            Me ke ano kaoo maoli no o Napoliona i pane mai ai na Iosepine, e hooia ana no i kona manao paa me ka nana ole i ka manao o kekahi poe.  Nolaila, aole i hiki ia Iosepine ke pane hou mai ma ke ano e nema ana i ke Generala opio.  Ma ka nana ana aku i na hiohiona o ke aiiwahine, aole wahi hoihoi iloko oina no Napoliona.

            “O keia mau kiki paani ana,” wahi a Napoliona i hoomau aku a, “o ia na olapa mua ana o ka malamalama o kou nani.”

            “Ina ma ia kumukuai e loaa ai ko’u nani,” wahi a Iosepine, “ua oi aku ko’u makamake e helu pu ia oe me na poe pio.”

Aole i pau.

 

            He kumukula ao olelo Hawaii i na haole ka luna hooponopono o ke Kuokoa i nei wa ma ka hale Ahahui Opiopio haole, no hookahi po o ka pule.

            Mamua ae o ko ka Peresidena huli hoi ana mai nei, ua hele aku oia e nana pono nona iho i na apana aina hookuon@ i manaoia e mahelehele ma Awini, Kohala, Hawaii.  Ua manao oia he mea pono loa no ke okiokiia a hoolilo aku.

 

NA KIKE OLELO ANA

 

Ana Mea Elua Iloko o ke Kino Hookahi.

[Mai ka Helu 14.]

N – Heaha kou manao, ma ke kumu hea hoi e hoea hou mai ai ka hoohuiaina?

H – Eia ke kumu e hoea hou mai ai ka hoohuiaina, o ka ikeia ua emi ka heluna lahui, ma ia mea e koiia mai ai ka hoohuiaina, a i ole ia, ka hoomaluia mai paha e kahi mana okoa, a o keia mau ano ae la elua, o ka hoohuiaina a me ka hoomalu a kiaiia mai e kahi aupuni, he hana ia a’u e manao nei, aole e nele ko kakou koiia mai.

N – He manao no anei kou e ae ana ka lahui e koho e like me kau o hoike mai nei?

H – He kanalua au ke hooia aku ia oe ma ia mea, aka, mamuli o ko’u lohe i ke kamailioia e na kanaka, he puka mau ma ko lakou waha na olelo no Beritania, a ua koho au, aia ko lakou manao maluna o Beritania, aole maluna o kahi aupuni e ae.  A me he la ina paha e waiho akea ia ae ana kekahi ninau, “nawai e hoo@alu ia Hawaii?” ua ma nao au, e hikiwawe loa ana ka pane a na kanaka, na Beritania e hoomalu.

N – A pehea hoi, ina e koiia mai kakou e koho i Aupuni Moi me Kauilani, aole anei hoi ia he kupono?

H – He manao ko’u he hilinai no ka lahui iaia no kahi wa kau ma kona ano he Hooilina, a no nei wa paha, aia no ka hapa nui o ka hilinai maluna o kona makuahine Moi a ma ka nana aku, ua ulu no kekahi manao iloko o ka lahui ma ke ano i Aupuni Moi, i hoomaluia e Beritania, oia ka’u koho e hoike aku ia ia oe.

N – Heaha na kumu au i hilinai ai pela?

H – He mau kumu koho wale no ka’u e hoike aku ana ia oe me ko’u hooia ole aku.  A o ia keia: 1-Ko Amerika ulolohi loa ma kona hooko ana; 2-Ko Amerika kokua ana i ka manao hookahuli aupuni o na haole kupa e noho ana iloko o Hawaii, a ua lilo ia i mea kaea loa ia e ka lahui.

N – Pehea kou manao, ina o ka lahui ma kou aoao, a o ke dala aku aia ko’u aoao, manao no anei oe e kupaa ana ka lahui?

H – Aole paha au e hooia aku i keia ninau au, aka, ke manao nei au, o ke dala paha ke pau ana, a o ka manao paa ke oi ana mamua o ke dala oia ka’u hoomaopopo aku.

N – Pehea oe i maopopo ae e oi aku ana ka manao paa ma mua o ke dala?

H – Aole i pohihihi ia mea no ka mea, iloko o ka nui maoli a kua e ike nei i keia wa no na kanaka, aole loa oe a me a’u i ike i na kanaka e paukiki aku ana i ka hoohiki, a me ke ake aku i ka hana no ka hoohiki aku.  He mea ehaeha no’u ka hoike ana aku i ka moolelo o kekahi ohana i hoomanawanui me ke kupaa no keia mea hookai wale iho no he aloha i ka aina me ka Moi, a’u e olelo ae ai no na poe e olelo mai ana, “i hoohiki aku lakou no kahi papaa palaoa,” he kumu pale nawaliwali loa ia ma ko lakou aoao i hiki ole loa ke lihi launa aku me ka moolelo o keia ohana, a malia paha, pela aku no paha ma kau wahi aku.  Me keia ano iho la au i manao ai o ke dala ke pau ana, a o kela manao paa, aole ia e pau.  No ke au i hala aku he mea eiaio ua puni wale lakou, aka, i ka wa a lakou i ike iho nei ua hana hewa ia lakou a me ko lakou Moi, o ia mai nei, ka wa i oi loa mai nei o ko lakou kupaa, a na manao no au, ina aohe kekahi Hawaii e kakoo aku i keia Aupuni, manao au aole loa e ku keia Aupuni iloko o keia la.

N – I kou manao ana, nawai rula mai ana ia Hawaii?

H – Aole e hiki ia’u ke pane aku me ka oiaio loa ia oe, aka, mamuli o ke kamailio o na kanaka no Beritania, ua manao au, na Beritania ana e rula ia Hawaii ma ke ano he Aupuni Moi me Liliuokalani i hoomaluia e Beritania Nui.  Nolaila la, ke kono aku nei au, e ala’e, e eu e koi aku i ko kakou kuleana no ka pahu balota imua o ka Repubalika Hawaii.

 

C. B. DWIGHT

 

[KALE KUAIKA.

 

            Mea Hana Pohaku Kaekae Alanui, na He Kupapau a me na Kia Hoomanao Mabala.

 

            E loaa no oia ma kona wahi noho ma Koiuiu, Honolulu nei.  Telepona Helu 833-   17@

 

HOOLAH HOOKAPU

            Ke hoolahaia aku nei ma keia ua hookapu a papa loa ia ka lawai ana ma ke kai o na aina o ke Kahua Hanai Holoholona Puuuhue Pouhue Ranchi, a pela no hoi ke kiki pu ana mauka o ke kula.  O na poe a pau e kue ana, o hoopiiia no ma ke kanawai.

PALMER P. WOODS.

Luna Nui

Puuhue, Kohala, Hawaii, Okatoba 7, ‘96

okt. 12 – 2ml.

 

HALEKUAI LAHUI KALAHIKI.

            Helu 405, Alanui Moi, ma Waikiki aku e Alanui Nuuanu, ma ka aoao mauka ke keena mua o ka “Hawaii” Holomua.

            Ma ia halekuai o na oiwi e loaa ai no anoi a me na paihi o na ano hou loa, e laa

                        Na Kalakoa, Na Keokeo,

                        Na Makalena, Na Kinamu,

                        Na Huluhulu, N. Lihilihi,

            Na Kamaa o na Kane, Wahine me Keiki, a pela aku.

            Oluolu no ke kuai ana.  Aohe hewa ke kipa mai e ikemaka, a aohe no hoi he kuni kunuia no ka hoikeike ana i na mea kuai.

M. PALAU, Luna Nui

@