Ka Makaainana, Volume VI, Number 20, 16 November 1896 — Page 5

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, NOVEMABA 16, 1896      5

 

ia? Ia makou la, aole loa he hana hewa iki, aka, he mea no ia e hoikeia ai o ko ka lahui hoihoi ole loa no ia kumuhana hoihoi ole loa no ia kumuhana polopolona. Wahi no a ua makamaka la, "mai hoao kakou i na keehina mua o ia hana," aia ka a hoike mua mai o Kuhina Poka. Ina kakou e hana ole ana, alaila, nawai auanei e hana? Hoike hou no ka manao palaualelo haalele loa me ka hilinai kuhihewa aku i ka makani no ka uiia mai, a "e noho no kakou me ke kali aku i ke ano o kana hana, a ina io hoi he makemake kona e malama i ka halawai makaainana a ka lahui, hoike koke ae oia maloko o na nupepa o keia kulanakauhale, i kakau inoaia eia." Aohe no he lalau aku a koe mai. E kali wale no, aohe e uiia mai ana; a e noho malie hoi a hoeueu ole ia mai no.

            Ina penei kakou e hana ai, he hoopalaka a hoopalaleha no na mea a pau e noonoo a e hapaiia ana no ko kakou pono, ua ahona e moewaa loa ko kakou kue a paio ana. A ina hoi he aloha aina io ko ka makamaka e like la hoi me ke o ana a kona inoa, a makou hoi i upu ai pela io no kona hiona, o kona wa neia; aka, ua haohao nae hoi makou i neia ano e ona, me he mea la ka hoi no hai aku ka pono a Ka Makainana nei e nai aku nei. O ka pono no ke hoa, no makou nei no ia, a no kakou makaainana no hoi ia a pau loa. Ke manaolana nei nae hoi makou, ma ka hoopau ana i nei kukulumanao, ua lawa na hoakaka ana ma ko makou nei aoao e hoolohe ole ia ai o kela mau ao lalau ana a ka makamaka. Ina kakou e lokahi a noi kakou no ka pono koho balota, o ka makou wale no—e nai kakou. A ina no hoi e hooholoia ana e kahea a e weheia ona halawai makaainana, i mea e hoikeia ae hoi o ko kakou kue a mau loa aku i ka ninau hoohuiaina, e hele ae no kakou me ke kuihe a hopohopo ole, oiai, aole loa makou i ike he wahi hewa iki kahi o ka hoomaikeike ana aku imua o kela malihini i hiki mai i o kakou nei i ke ano io maoli o ko kakou manao, e like la hoi me na wa lehulehu a kakou i hoomaikeike ai mamua.

 

            Auwina la o nehinei i hopuia ai o Pipi, ko makou luna lawe nupepa o lalo o Moanalua, no ke kuai bia me ka laikini ole malalo o ia wahi a ua hemo ae malalo o ka belaia. O ka hua keia o kona ku hoike ana no ka hihia o kekahi mea okoa imua o keia kau kiure e noho nei a pakele ai ia mea. Ua hoomanao ka Makaikiu D. Kaapa a paa oia, malalo o ke kiu ana ka a Solomona Kahakalau.

 

"HAEHAE KA MANU"

 

            Pololei no Ka Makaainana nei i hoomahui aku ai no ka Kuhina Poka huakai i o kakou nei, oia hoi, ua hele mai nei oia ma ke ano loio no ka imi ana i ka pono o kekahi hui uweaolelo moana mai Iapana a Hawaii nei, a mai Auseteralia a Hawaii nei. Mawaho ae hoi o nei, he haha hoohuiaina kahi.

            A pela ana no paha hoi mai Amerika Huipuia a Hawaii nei. Ua hoao oia e uhiuhi i ka mea nana oia i hookauwa mai, aka, ua ike maopopo ia no, oia no o Polena. Ma nei hoomahui iki ana aku a Ka Makaainana nei, ua kakooia mai makou e ke Kuokoa namu.

            O kahi mea haohao nae hoi mahope mai nei o na hoohuai a "haehae" ana aku a na wahaolelo o ka aoao kue, ua hookahi mai nei ke kue o na nupepa namu a pau i nei kumuhana a ua Kuhina Poka la, oia hoi, no ka holoihi aku i ka manawa o ko Polena pono kaokoa i haawiia ai e ke kau Ahaolelo Kuikawa.

            Ma ko ke Kuokoa namu manao, ina he mea kahi kupono e haawi wale ia no ka hoowaiwai ana i kekahi mea hookahi, ua oi aku ka pono e loaa ia pomaikai ia Hawaii nei, a e kudalaia hoi ua pono kaokoa la i ka mea koho kiekie loa. Aia pu Ka Makaainana nei me ia manao hookahi.

            Ina he pomaikai kahi e loaa mai ana, ua oi aku ka pono ma ke kuai kudala akea i ka mea koho kiekie loa, a o na dala e loaa mai ana, e kokua ana ia i ka Waihona. A ma ia hoi, aole kakou hookaumahaia mai ana me kekahi aie dala hou aku, a aohe no hoi paha he waiwai o ka hoohuihui ana ae i na aie lahui likeole a pau malalo o hookahi aie nui hewahewa loa.

            A ma ka manao hoi o na nupepa namu e ae, ua lawa loa kakou me na pono kaokoa i haawi wale ia, e laa me ia i ka Hui Alahao Hawaii, ka Hui Kukui Uwila Hawaii, a pela aku. Pela io no. E pono no e pakaukau aku ke Aupuni, a o na pomaikai e loaa mai ana, no ka Waihona ia.

            Eia nae, ua oleloia o ke kumu hoi o ko ka ohua palemo alaula kue ana, aia he hiwa paa ma kahi aoao mai o ka pa, o ia o A. S. Hakawela, ka mea i haawi wale mua ia ai o ua pono kaokoa la, a no ka lilo ole hoi ma kana kalewa ana i Amerika Huipuia, ua pau ka wa o ua pono la i haawiia ai. A pela ana hoi me ko Polena, ua kokoke loa ka wa e pau ai.

            I kue loa paha hoi ia ohua no ka loaa ole ana o kela pono kaokoa a Kimo Kekela i noi hoomano ai me ka hooikaika, nona iho a no ka luna nui o ka Halepai Kekake o keia wa, a me kahi poe lehulehu e ae, no ka hooholo ana i na kaa alahao uwila ma na alanui o kakou nei. O Kimo no la hoi ka mea oi loa o na kuleana iloko o ua halepai la e hoopuka nei i ua ohua la. He wahi hiwa paa no paha hoi nei.

            Mamuli o keia kueia, ua kahea ae ke Aupuni i kekahi halawai kukakuka me na poe o ka Ahakuka Malu Ahaolelo, a me na poe haole kalepa alakai o kakou nei, a i kakahiaka Poaono nei, hora 10, ka akoakoa ana maloko o ke keena kalaunu o Halealii Iolani. Ua hoike aku ia poe a pau i ko lakou kue loa i ka hooloihiia aku o ko Polena manawa. Ma ia halawai o Loio Poka, a ua lilo hoi kana mau hoomaikeike ana i mea hoolohe ole ia aku.

            Ua oi loa ae keia kueia mamua ae o ka mea i koho wale ia a hiki i ko Loio Poka haalele honua ana, i ukaliia aku e Loio Kakina, ka mea nana i hooikaika mua no Polena, no ka pa pono loa o na olelo kue. A ua ukali pu aku no hoi o Kale Kuke a me Wile Kakela, a ua lilo hoi na hoao ana mai a Peresidena Kole no ka hoopanee o ka halawai a kahi la o keia pule i mea hoolohe a hoihoi ole ia aku, aka, mahope iho o kekahi mau olelo noonoo akahele mai ia Keoni Pilipi aku, ua hoopaneeia no ka wa maopopo ole.

            Aole loa o Poka i kamailio iki ae no ko Polena uweaolelo, eia nae, ua manoia no o kela poe a pau i akoakoa aku na Polena no nei. Ua ae aku oia aohe manaolana no ka loaa mai o kekahi uku kokua mai ia Iapana mai, aia wale no a he hui o na poe Kepani ke lawelwe ana ia hana. Eia nae, o kana wale no i makemake ai o ko Hawaii nei ae aku a paa iaia, a ua kokua ikaika loa oia ma nei hana e Kakina, ka loio o ko Polena hui ma nei aoao.

            Eia nae, ua pipika lakou la i ka aoao kue aku i nei kumuhana, malalo o ka W. G. Iwini alakai ana, i kokuaia e F. M. Sawanaze a me na poe alakai e ae. Ma ka manao o ka hapanui, aohe nana ana nawai la e hoomoe i kekahi uweaolelo, ina paha na na poe dala o Amerika, Enelani, a wahi ae paha. O ka ema nui wale no, o ka loaa koke mai. A pela no hoi me ko makou manao.

            Poino nui no i na poe o ka poai hookahi, a ua hiki paha hoi ia kakou ke lawe ae i keia hana a he hoike no ko ke Aupuni hoowahawaha maopopo ia e ko lakou poe iho. Aohe hopena i loaa ma kela halawai ana, koe wale no ka ike lea ia ae o ka oi loa aku o ka wini o kekahi poe mamua ae o ka lolo noonoo iloko o ka puniu. He keu no paha hoi a ka wini a mahaoi io.

            A e ike a hoomaopopo ae no hoi kakou no Kakina, ka mea i kaena no kona aloha i kona aina oiwi nei, ua makemake oia e haawi wale ia aku no nei pono kaokoa no ko hai pomaikai, aole loa hoi no ko Hawaii nei, i mea hoi e hooi loa aku ai i ka waiwai o kekahi mea i waiwai mua ma o kakou nei, a e hoolilo la hoi me na aina e i ka waiwai i loaa iaia maanei. He keu no paha a ka apiki.

            O keia nae hoi ka Kakina e kokua aku nei, a ke lilo kela pono kaokoa, aole loa i maopopo iki ka wa e loaa mai ai ia Hawaii nei. Nui io no kona aloha. A no kona aloha no hoi paha i holo ai oia i Wasinetona, oiai ke kau Ahaolelo o 1892 e noho ana, mahope mai paha o Iulai o ia makahiki, a ohumu aku la me keia Kuhina Poka paha a me kahi poe kalaiaina Repubalika e ae o laila e hookahulihia i ke Aupuni Moi a e hoohui aku ia Hawaii nei. Mai ia wa mai, ua ike kakou ua kahulihia ke Aupuni Moi kumu o na oiwi, aka, ua puhili nae hoi ka manao hoohuiaina a hiki wale mai no i nei wa. Aohe no e loaa iki ana aia a ae aku ka lahui. Nolaila, ma ke koho balota kakou e maopopo ai, ke aeia mai nae hoi.

            Nonoke ka hoi ke Kuokoa-a-Poepoe no kela palapala a ka Puali Puhiohe Lahui a makou i unuhi ai a hoopuka aku ma ka helu i hala, a ua koho ka makamaka aole na kela poe i kakau inoa ai i haku a i kakau iho i ua palapala la. He mea hewa ka paha hoi ia no lakou? Malia no hoi ua hoolimalima lakou i kekahi mea ike nana e hana.

            Haohao nae hoi makou i kahi a ua makamaka la i olelo iho ai ua hoino aku kela poe oiwi aloha aina ia Misita Poka a me ke Aupuni o Amerika Huipuia a me ka hoowahawaha pu ka. Kupaianaha no. He mea hoino ka ka hou pono ia aku i ke alo, aole hoi i heleia ae a ma ke kua, alaila, hou aku. O kekahi hoi, aole anei i oiaio na mea i hoikeia aku?

            Pololei no kela nou pono ana aku i ka makua o kela kuikahi hoohuiaina i manao ai e "alapoho" aku ia Hawaii nei me

[E nana ma ka aoao ewalu.]