Ka Makaainana, Volume VI, Number 20, 16 November 1896 — MAU OLELO AO LALAU. [ARTICLE]

MAU OLELO AO LALAU.

Ke ao a hoopuukahua mai nei hoi Ke Aloha \ina i ke kumuhana noi e koho balota akea knkou no ke kulana noho'na nrptini aku a ka hapanui oka lahui e makeiwake ai a Ka Maka— jlwxtsa nei e hōeueu nel> me ka ōlelo ae— u mai hoolohe i ke ao lalau a kekahi poe." Owai la naia poe? I fco makou hoomaopepo iho, o Ka Makaainana nw WBle no, i kokua mua ia i kinohi 6Ke Aloha Aiaa, ā ano hōi, ke nali nei i kena kui iho. Heaha la ka mea huna iho ? 0 ka hoike a huai pau ae no ka pono. Aohe a makou mea e hopo a e makau iho ai no ia kumuhana. Ua hoike :nai ka makamaka i kona olohaka, me he la ka hoi nona wale iho no ka lahni Hawaii, aohe no kahi ae, aua paa la hoi malalo o kēkahi morakiia iaia; aole oia wale, aka, oia wale no ka i ike i ka hilinai, aol« o kahi ae, Hoike okoa ka lelau ō ke hoa, tnamuli paha hoi o ko kauialii loaa ana i ka ma'i poonni. īna ua makau ka makaenaka 0 lilo ke noi ana aku i keia Aupuni he mea no ka khui e ike aku ai, aohe no he iaiau a koe mai. oka ike hea aku hoi koe 4 * * eia ke hookaa auhau nei 1 feeia Aupaui, ke hopu, hoopii a hookolokoloia nei e kona mau mau kanawai, a me na ano lehulehu eae no a kakou a pau e hana nei. Eia nae boi, aole o īa ano ike anā, he mau ike ana ia me ko kakou makemake - a hoihoi hoi-me ka manwo maikai. Uaike aku ka : u me ko koe mai oo o ko kakuu uaanao me kakou, oiai, he mea ia i hiki ole ka lawe a kailiia mai ia kakou aku a hiki ī ka wa hope lpa no Pela ao.me ke hoa, mai kiki ole iaia ke ku a hoemau i koaa hooDukaia aku iua aole i hookoia ke o ke Aupuni eku Ma ia haaa no, via ike ke hoa i nei Aupuui e like la no hoi me ko makou ike aua, eia uae, o ka luauao iloko, ua lilo ole aku ia.

Ua h&pohopo ke o ae ol© ia mai ke uoi e ke Aupuui, oia aa olelo e like ia me keia iho: "E miiu&o Hua auel ,ka iahai, he haua luki ia ke ia luai, iua o ko lakou uoi oiake ia a kakou a hoao aku ai e haua, e waiwai aaa auei ia luau pala- *« v •» v t t pala hoopn a kakou e hoou.ua aku ai ia iakou nei e naua ia mai ko kakou pouo? t p kn, uiakou malaila, ao!e !oa lakou uei e ae «sal ana ia mea. n Aia wale uo auei a uiaopopo luua e aeia uiai aua, alaila* o ka \\a ia e hoohaua aku ai? \ iua uo h©i ua manao mak&maka kole e aeia UJAi aui, o ke kuiuu auei hoi U

e harm ole ai o ka lahui? laa pela ka maa&o ana, aohe no he lalau ak'd akoe mai. U kala no i wale ai makou e like mt ko ke hoa manao, eia aae, aole makou i lawe inai ia manao koho a hooīilo iho i wahi e hookahua »i ao ka hoao ole ttkn e noi ao uei haua. Ua kalele ma kou i ka holomua o keia kumuhaaa, oia hoi, he mea maWehewa loa hoi ka hilinai atiB maluna o ka manao koho aka, aia wale uo mamuli o ko s M f. i kakou haaa like mai me ka manao lokahi. Heaha ka waiwai o ka oloio koho waie iho no aoie e aeia ;nai aaa me k« loaa maopopo ole mai o ka ae a hooleia paha ina aole e hoao ae ana i nei hana? Oka mea nui ioa i ko makou maaao ana» o ia ka ioaa naai o ka ae a hooleia paha. . Ke aeia, alaila, aohe olelo ana, oiai, o ko kakou olu loa hoi ia, ake hiki mai hoi i ka wa e hooko ai, hana aku; aka, i hoole ia mai hni, e pono e loaa maopopo mai ia hoole uua ia kakou mamua «e hoi o ke Vohokoho a olelo wale iho no aohe I«kou nei ma ae e ae aua. Pehea e mao popo ai ia kak m aohe lakou ae e ae mai ana ina k&kou e hooiohe i kela ao lalau a ka makamaka a noho palaka wale iho no me ka eueu ole aku? Me he la ka hoi ua komoia' ae ke hoa i kahi eleio a ua loaa i ka ponalo. Xe koho wale no nei la. Maiia ua manao ka makamaka ina kakou e noho wale no me ka hana ole, e loaa wale mai aua no ka pono; a ina hoi e hamama ana ka waha i ka makaui» e maonaaua. k pela no hoi paha ina e noho wale īho nō me leo Wakou hana ol*, e loaa wale mai ana no, a i ole ia } e pule sku paha me ke akaka ole o ka me& e pule ai, e helelei mai *na ua pomaikai. O ka oi aku keia o ka palaualelo haaleb loa a makou i ike m«a ole ai i kona lua. Ka i no hoi e lokahi like kakeu ma ka huki 8 auaoio ana i neihana nu? T ama no hoi e hooleia mai ana, aohe kakou e hewa, ua hoohoaia; aka uae hoi, maluna

ae o na mea a pau, mea pono e lo«a liiaopOpo mai Ve]& heole ana ! kaho wale ia e kakou i oei wa. I aha ai hoi ? I ]oaa ai hoi paha he kahua no kakou e iiai hoo akt3 ai A. o keia ae la no ke knmu nui o ko mskou ikalka anai nei kumuhnna, a ina iahoi kakou e ka «i a e liaule ai paha hoi Hala ae 1& hei ctei &o UUu aua a ke ho«i» ua ao hou ae uo h* eiea pouo ole ka ke k*h*aia halawai luakaaiuAua! uo ka hoike aua i ko k&kou ui&uap lua ke ak«?a Ue ku« loa kakau i ka hoo huiaiua. iis*ha Uoj ka, U«wt a

ia ? Ia makou 1», aol* loa ia he hana hewa iki, aka, he mea n@ ia e hoikeia ai oko ka lahui hoihoi ole loa no ia kumuhana polopolona. Wahi no aua nīakamaka la, "mai hoao kakou i na keehina mua o ia-hana/'- aia ka a hoike mna mai o Kuhina Poka. Aohe no he haakei a koe īaai. Ina kakou e hana ole ana, alaila, nawai auauei e hana? Hoike hou no k* naanao palaualelo haalele loa rae ka hilinai kuhihewa aku īka makani no ka uiia mai, a "e noho no kakou me ke kaii aku ik* ano o kaua hana, a ina io hoi he makemake kona e malama i ka halawai makaainana a k«. lahui, hoike koke ae oia maloko o na nupepa o keia kulanakauhale, i kakau inoaia e ia." Aohe no he lalau aku a koe mni, E kali wale no, aohe • uiia mai ana; n e noho malie hoi a hoeueu ole ia mai no, Ina pene! kakou e hana ai, he hoopalaka a hoopalaleha qo na mea a pau e noonoo n e hapaiia ana ao ko kakou pooo, na ahona e moewaa loa ko kakou kue a paio ana. A ina hoi he pioha aina jo ko ka makamaka e like la hoi me ke b ana a kona inoa, a makou hoi i npu ai pela io no kona hiona, o kona' wa neia; aka, ua haohao nae hoi ma-

"k"bd 1 neia ano e oua, me he la ka hoi no hai aku ka pono a Ka Makaainana nei e nai aku nei, 0 ka pono no ke hoa, no m*koti nei no ia, a uo kakou makftrfnana no hoi ia a pau loa. K« manaoiana nej nae hoi inakoū, ma fca. hoopau ana i nei kufealumanaOj ua lawana hoakaka ana ma ko makou nei aoao e hoolohe ole ia «i n kela mau ao iaiau aha aka makamaka. Ina kakou e lokahi e uoi kakou no ' " "" "'". ■ - '-' ' !■ ' ka pono koho balota, o ka makou wale nd~e nai kakou. A ina no hoi e hooholnĪH aua e kahea a e halawai makaainana, i mea e hoikeia ae hoi o ko kakou kue a mau loh aku i ka ninau hoohuiaina, e hele «e no kakou me ke kuihe a hopohopo ole, oiai, aole loa »jiakou i ike he wahi hewa ikf kahi o ka hoomaikeike aua aku imua o kela malihim i hiki mei i o k&kou nei i ke ano io maoli o ko kakou maaao, e like !a hoi me n* wa lehulehu a kakou i hoo* maikeik* ai mamua.