Ka Makaainana, Volume VII, Number 4, 25 January 1897 — Page 3

Page PDF (903.42 KB)

This text was transcribed by:  Ululani Victor
This work is dedicated to:  S

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 25, 1897    3

 

KO KA PO HOAKA.

 

Lamalama i ka Moe, Pela no Paha ka Puana.

            Ma ka auwina la o ka la 28 o Okatoba, 1896, ua loaa iho la kekahi moeuhane ia'u, a penei no ia:  Ike aku la au i kuu aina hanau a me kuu hale, kahi o'u i oili mai ai i keia ao, a ike pu aku la au he elua mau laina paahao aloha aina ma ke kua o ua hale la o'u me elua alanui, he hookahi o keia mau alanui e pii pololei ana i ke kuahiwi ma ka aoao hikina, a pela no i ka lua o ke alanui e pii pono ana no i ka hikina.  A maluna o keia mau alanui keia poe aloha aina me ko lakou mau aahu onionio.  A ia wa no au i hiki aku ai i ka hale a komo aku la iloko, a ilaila au i halawai ai me ko Amalia uhane a me ko Amoe, Meleana, Kopaea  Ia makou e nana ana i na paahao aloha aina e pii ana i ka mauna, hiki mai la he lono ia makou e hoike ana ua make na enemi o Hoke k.  O keia Hoke k., he kupunakane no ia no'u, a ua kauoha oia, "ina e hele kekahi o na enemi e ike iaia, a ai paha i na mea ana i hoohiki ai, e pau ana lakou i ka make."  A pela io iho la i make ai na enemi  O keia iho la ka lono i loaa mai ia makou.  Mahope iho, ua pii aku la o Meleana a me Kopaea iluna o kaupoku o ka hale a himeni ae la laua i kekahi himeni aloha aina ma na himeni kike.  Pane aku nei ko Amalia uhane, "E himeni mai olua i himeni okoa ae."  Hoole mai nei laua la a hoomau aku la no laua la i ke mele ana me ka huli like ana o ko laua mau alo i ke kai.  Mahope iho o ka pau ana o ka laua mele ana, ua nana aku la makou i na laina paahao aloha aina, a ike aku la no au ia lakou e kai like ana no lakou me na lamalama kukui e a ana me ka hoomau no ma ko lakou alahele.  A puiwa ae la au, eia ka he moeuhane.  He ekolu manawa i loaa ai o keia haawina ia'u me ka loli ole ae.  J. K. C.

 

Na Hooheno a me na Wehewehe.

            He 14 ka nui o na mahele o keia moe, aole nae i hoea i ka hopena o na hana a ka moe.  1, ka aina hanau, aole i haiia mai ka inoa, nolaila, e kapaeia

            2--Na laina paahao e kamoe ana no ke alahele kuahiwi.  O ka hele ana o na laina paahao aloha aina no ke alahele kuahiwi, he hoike ana mai ia i ka hana i lawelawe mua ia ai, a pela hoi lakou i lilo ai he mau paahao e ikeia la ma ka moe.  A i hooiaioia e na kukui lamalama ma ko lakou mau lima, oia hoi, ka olelo ana ae me ke ahi ma ko lakou mau lima i hana aku ai lakou no ke aloha i ka aina; a pela hoi i kau mai ai kela kapa onionio karaima maluna o lakou e ikeia la ma ka moe.  Nolaila, ua ikeia lakou he poe paahao lakou e ikeia aku ana ma ka moe; malia he poe lanakila lakou ma ka nana ana aku o keia mua iho.

            3--O ke kukui lamalama hoi e a la ma ko lakou mau lima, malia paha o ka hoailona ia o ko lakou alohaia.  Ina nae o ke ahi ia a ke aloha, alaila, na ka uhane iho ia.  A ina o na kukui lamalama a lakou e paa la a he hoike ia no ka maemae o ko lakou mau lima ma o ko lakou huikalaia, alaila, o ia paha.  A he hoike no hoi ke kukui lamalama no kekahi nu hou, nu hou hele, nu hou maikai a poino paha no kekahi hoa'loha a makamaka paha o ka mea nana ka moe, a i ole, o kekahi mea kiekie iloko o ka aina, ke ku nae ma ia ano keia kukui lamalama a na paahao aloha aina e paa la, a i ku no i ke ano o ia mea he ahi, o ia ae la no.  Aka, o ka nu hou, he mea pono ke nanaia, a ke hooloheia, e like me ka ike a na maka a me ka lohe a na pepeiao.  A ina no hoi o ke Kukui-a i keawakea keia nu hou, aohe no he hewa ke nana aku.

            4--No ke komo ana o ka mea nana ka moe iloko o ka hale, a halawai pu me Amalia, Meleana, Amoe a me Kopaea.

            Ua hoike ka moe o ka hale no keia i hanau ai ka mea nana ka moe, a o kona aina hanau no hoi keia, a ua kaawale mai oia no kekahi wa loihi, akahi no oia a hoea ike hou i kona one hanau.

            Ina he hoike keia moe no ka hoi hou mai o kona mau pono ponoi iaia, a i ole, he hana paha i manaoia e loaa mai ana i ka mea nana ka moe ma ke ano he hana i lawelawe mua ia e ia a e hoi hou mai ana, he pomaikai ia no ka mea nana ka moe.  A ina e like me ka mea i oleloia, "Hoi hou i ke ehu me he moi la," he mea kamahao ia.  Ina o ka hopena hou ia e hoea ma ana maluna o na pio kalaiaina.

            E hoomanaoia, ua like no ka hale me he wahine la, a ua loihi na la akahi no a hui hou.  Ina nae e ku ma ia ano keia komo ana iloko o ka hale, he keu a ka apiki ina pela io.  Aole paha?

            5--He mea pono hoi ke nanaia na hua welau o na inoa o Amalia, Meleana, Amoe a me Kopaea, i mea e loaa ai kekahi haina ku kaawale.  A o ia keia, e lawe ia (lia) o Amalia a me (ana) o Meleana, a me (oe) o Amoe, a me (ea) o Kopaea, a ua loaa ka haina, o ia ae keia: "Lia ana oe ea"  Ina iho la keia o ka haina a keia mau inoa i hai mai ai, alaila, heaha la mea nui i li'aia e ka mea nana ka moe?  He uhu maalo anei i ka maka, he lio kainepu anei?  Koe aku ia a na kekahi mahele okoa aku, e hai mai ina he oiaio keia mau hoopunipuni ana ae a kekahi mahele o ka moe.  Aka hoi, ina he li'a ana keia no kekahi pomaikai no ka mea nana ka moe, aole hoi ana.  A ina he li'a ana keia no ka huikalaia o na pio aloha aina, na ke Aupuni ia.  A ina ua li'aia kahi mea pono ole, o ke au o ka manawa ka i ike ia mau mea.  A ina ua li'aia ka pono kumu a na kupuna i na'i ai, no luna mai ia.

            He mea pono no hoi ke nana hou ia kekahi haina e ae iloko o na inoa, a o ia keia:  Amalia ke kai, Amoe ka ino, e Meleana na manu me ka hauoli, alaila, hooloiia, Kopa-ia.  Ina o ka haina hou keia a ka moe, ma o na inoa la, alaila, ua pili ka hana i ka hoomaemaeia o na pio aloha aina, a i ole, i ka aina paha.  Aka, o keia inoa "Pio Aloha Aina," he mea nui ia a koikoi i ka noonoo ana, aole nae au i manao ua pili ia i na pio aloha aina e noho nei, aka, ma kekahi ano okoa ae no.  A o ia keia; ua 'pio ke ola, ka lamaku o kekahi ewe o ka aina," ina ma ia ano e hoea mai ai.  A ina no hoi ma ia ano na paahao aloha aina me na lamalama kukui e a ana i hoike mai ai, oiai, he alahele kuahiwi ke ano o ka lakou huakai no kahi kanaka ole, a o ia ala kanaka ole ka mea nana e hoike mai ke koikoi ma luna o kekahi ewe o ka aina: ke ku ilaila, a i ole, iluna paha o kekehi kanaka inoa kiekie.

            6--"Ia makou e nana ana i na pio aloha aina e pii la i ka mauna, hiki mai la he lono ua make na enemi o Hoke k"

            He lono make no na enemi o Hoke ka hoike a keia mahele.  Ina o keia mau olelo ae la a he nane ia, alaila, he lono make ko ka po, he lono ola paha ko ke ao no na hoa'loha o Hoke k, a ke aui, he lono ehaeha no na hoa'loha.

            Aole i pau.

 

E Kipa a e Ike Ae

            I kela hoa oiwi o kakou, ia S. M. Kamakau, ma ka halekuai waiona o Lovekeoe Ma, kihi o na alanui Nuuanu a me Marine.  He heahea a he oluolu oia, a ua loihi kona kamaainaia ma ia hale, malalo o kona mau haku mua elua, i pau.  O na waiona maikai wale no ke loaa malaila, a pela no hoi me na waina Kaleponi maikai loa.  Oluolu na kumukuai, a pela no me na hookipa a kuka pu ana me ua hoa la malalo o kona mau haku hou.        *

 

            He mau wahi kulu pakaua ko ke kakahiaka Poaha nei i hoohelelei iho ai.  Ua ma-u no !

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Aole au e uku i kekahi aie i hanaia ma kuu inoa me kuu apono ole.

            J. N. KANAULU.

            Honolulu, Jan. 4th, 1897.

 

Hoolaha Manao Hooko a Kuai a ka Mea Paa Moraki.

            I kulike ai hoi me na hoakaka ana o kekahi Moraki i hanaia e KONALE MARKHAM, he wahine kanemake, ia O. P. Emerson, i Augate 6, 1892, a i kulike ai no hoi me na hoakaka o kela pakui hou iho i ka Moraki i oleloia i hanaia e KONALE MARKHAM i oleloia ia Emerson i oleloia, i Okatoba 18, 1892, a ua kopeia hoi ka Moraki kumu ma ke Keena Kakau Kope, Oahu, iloko o ka Buke 139, ma na aoao 174-5, a o kela pakui hou iloko o ka Buke 138, ma na aoao 302-3, a o ia Moraki a me ka pakui hou ua hooliloia e Emerson i oleloia ia J. A. Magoon, ke hoolahaia aku nei ma keia ua manao ka mea i lilo ai o ka Moraki i oleloia e hooko aku no ka uhakiia o ke kumu aelike, oia hoi, no ka uku ole ia o ke kumupaa, ka ukupanee a me na auhau i ka wa i kauohaia ai no ka hookaa ana.

            Ke hoolahaia aku nei no hoi, mahope iho o ka pau ana o na pule ekolu mai keia la aku, e hoolahaia aku no ka waiwai i hoopaaia ma ua Moraki la no ke kuai a e hooliloia aku no ma ke kuai kudala akea ma na keena kudala o Jas. F. Morgan, Honolulu, ma ka Poalua, Ianuari 26, 1897, ma ka hora 12 awakea o ia la.

            No na mea e ae i koe, e ninau ia

            J. A. MAGOON,

Mea i Lilo ai o ka Moraki i oleloia.

Hanaia Honolulu, Dekemaba 21, 1896.

            Penei iho ka waiwai e hooliloia aku ana:

            O kela apana aina a pau loa e waiho la ma Kalihi, Oahu, a i hoakakaia maloko o ka Palapala Sila Nui 679, Kuleana 1200, no Halekii, nona hoi ka ili o Elua a me 7-100 Eka;

            A pela iho no hoi me kela apana aina a pau loa e waiho la ma Kalihi i olelo mua ia, i hoakakaia maloko o ka Palapala Sila Nui 1255, Kuleana 1205, nona hoi ka ili o 55-100 o ka Eka.

            Kuike ke kumu, ma ke dala gula o Amerika Huipuia.

            I ka mea kuai mai na lilo palapala.

dek 21--4-2mnw.

 

Hoolaha Manao Hooko a Kuai a ka Mea Paa Moraki.

            I kulike ai hoi me na hoakaka ana o kekahi Moraki i hanaia e GEORGE WOND a me HATTIE K. WOND, kana wahine, ia Emma M. Nakuina, i Sepatemaba 30, 1891, i kopeia ma ke keena o ka Luna Kakau Kope, Oahu, iloko o ka Buke 129, ma na aoao 450 a me 451, a ua hooliloia hoi ua Moraki la e Emma M. Nakuina i oleloia, ia Miss Agnes McIntyre, ke hoolahaia aku nei ma keia ua manao ka mea i lilo ai o ka Moraki i oleloia e hooko aku no ka uhakiia o ke kumu aelike, oia hoi, no ka uku ole ia o ke kumupaa, ka ukupanee a me na auhau i ka wa i kauohaia ai no ka hookaa ana.

            Ke hoolahaia aku nei no hoi, mahope iho o ka pau ana o na pule ekolu mai keia la aku, e hoolahaia aku no ka waiwai i hoopaaia ma ua Moraki la no ke kuai a e hooliloia aku no ma ke kuai kudala akea ma na keena kudala e W. S. Luce, Honolulu, ma ka Poakolu, la 27 o Ianuari, 1897, ma ka hora 12 awakea o ia la.

            MISS AGNES McINTYRE,

            Mea i Lilo ai o ka Moraki.

            No na mea hou aku i koe, e ninau ia J. A. Magoon, Loio no Miss Agnes McIntyre.

Hanaia Honolulu, Dekemaba 21, 18 6.

            Penei iho ka waiwai e hooliloia aku ana:

            O kela mau apana aina a pau loa e waiho la ma Kaili Place, Kalihi, Honolulu, a i hoakaka maopopo loa ia o na Apana Helu 11 me 12 maluna o kekahi kii-aina a palapala-aina paha, i kopeia ma ka Buke 120, ma na aoao 391 a me 392, maloko o ke Keena Kope o na Palapala Hoolilo, o ka huina ili nui o na wahi i oleloia he 12,915 kapuai-kuea, oi aku a emi mai paha.

            Kulike ke kumu, ma ke dala gula o Amerika Huipuia.

            I ka mea kuai mai na lilo palapala.

dek 21---4-2mnw