Ka Makaainana, Volume VII, Number 5, 1 February 1897 — Page 3

Ka Makaainana.

 

HONOLULU,  OAHU,  POAKAHI,  FEBERUARI  1, 1897.          3

 

KO KA PO KOAKA.

 

Lamalama i ka Mae, Pela no

Paha ka Puana.

[Koena mai ka Helu 4]

  7--Alia nae, he mea pono ke nanaia ke ano o na olelo i pili ai i ka make o na enemi o Hoke, a o ia keia: "Ina e hele na enemi e ike ia Hoke, a ai i kaua mau mea i hoohiki ai, e make ana lakou."

  Elua no mahele o keia mau olelo, o ka hele ana e ike ia Hoke, he make ana ia, (1) o ka ai i na mea i hoohikiia, e make ana no. Nolaila, o ka make mua o ka enemi, aia ia ma ka ike ana i ke kino o Hoke, a ina aole e ike aku ana i ka kino o Hoke, alaila, aole o make ana; alaila, na hiki ke koho iho he kino kapu ko Hoke, ua hoohikiia paha (2) O ka ai ana i na mea i hoohikiia, e make ana no; aia a ai ole i kana mau mea ai, alaila, aole e make ana. O kekahi keia o na mahele ano e o ka moe a ka mea wehewehe e haohao nei.

  I ka nana iho i keia mau olelo hoohiki, me he olelo papa ipukai la, aole i makemakeia e ike ia Hoke, o ia ke kino o ua ipukai la, oia wale no kana i makemake ai nana wale no e ike, aole o hai aku. I mea e maopopo ai keia ipukai, e hooneeneeia ua huapalapala Hoke, e hoonee aku ia (o) ma ke alo o (k) a huipu me na hua elua i koe iho o ka Papa Ilihune, e loaa auanei ia oe e maa heluhelu he mea aka. A o na mea-ai o keia ipukai la, ua hoohikiia aole e ai mai'o hai, o ola auanei na hoa'loha o Hoke ke ike pono iho lakou ia Hoke e waiho ae ana oia okoa no a e ao. Nolaila, nanaia aku iloko o ka Papa Makilo, no ka mea, aia ilaila ka i'a i komo hewa ai a hewa ai ka waha o kahi aliiwahie a puana ae la; "ka'u pehehelu, ka'u pehehelu," aole hoi he ia ae e--ka'u opelu; no ka mea, ua haukeke iho la ka papa auwae o ke aliiwahine i ka hooeneeneia. Ina iho la o ia ke ano o keia moe ma ke kino o Hoke, aohe kolohe mai a koe aku o keia mahele i ka mea nana ka moe. Apiki no! O keia paha ka pono i ka wa o na kupuna.

  Aka, malia paha, he okoa no ka manao e pili ana i ka ike ana i ke kino o Hoke. Malia, o Hoke, o Hokeo paha ia. Ina he hokeo ka manao pili o Hoke, alaila, he mea pono ke huli a nana pono ia na mea o loko o ka hokeo.

  Nolaila, ma ka hoomaopopo aku, aohe mea i ike pono i na mea huna pohihihi iloko o ka hokeo. Ina paha e huaiia ae ana na mea huna o loko o ua hokeo la, e poino ana na hoa'loha a me na makamaka i hoohikiia no ka ike a no ka ai ana i na mea laa o ua hokeo la, oia hoi, na enemi o Hoke. A o na poe aole i hoohikiia no na meaai a no ke kino o Hoke, o lakou no ke ola ana, a o lakou no hoi na hoa'loha. Nolaila, o na poe i pili ia Hoke, ke kupunakane o ka mea nana ka moe, aohe o lakou olelo ana. Nolaila, he makau paha me ke aho ko loko o nei hokeo, a owai la auanei na i'a e kiheleia ana i ka makau a Manaiakalani? O ka mea nana aku ia?

  8--No "ka pii ana o Meleana ma iluna o kaupoku o ka hale," he hoike ia no ko laua pomaikai, a i ole, kulana paha  Ina nae, aole laua i hoi ilalo a hiki i ka wa i puoho ai o ka mea nana ka moe.

  9--No ko "laua himeni kike olelo ana," he hoike ia no ko laua kuka olelo ana, a i ole, paio ana paha. Ina no laua ka po, a no hai ke ao o ke kuka olelo me ka paio no ke aloha aina, he kuee ia.

  10--No ka maikai a maikai ole paha o ka laua himeni ana. Ina ua ku i ka nani ka leo mele a ka mea naua ka moe i lohe aku ai, he hoike ia o na lono hauoli me ka hoihoi nui; aka, ina he kohn ole a hoihoi ole ka lohe ana aku i ka himeni ana mai, he hoike ia no na lono hoonaukiuki, hoehaeha, a kaumaha o ka manao. Nolaila, e hoolono aku i na lono hauoli, na lono hoehaeha, na lono luuluu, a pela aku. Lono lanakila, he lono ia; Iono poino, he lono ia; lono pili aupu ni, he loni ia; lono o na kanaka kiekie, he lono ia; a pela aku.

  11--Ina e hookomokomoia na inoa o Kopaea me Meleana, e loaa ana mai waena mai o laua keia haina. "Me ko pale ana ae"  Alaila, he pale leo kauoha paha noka mea nana ka moe, ina he mea kahi maluna ona, ina no ka uku ole ia mai o kona luhi; a i ole, he pale paha i na olelo kauoha a ka ipolauae, a i ole, he pakike paha, a i ole, he kuee aloha aina.

  12--No "ke mele aloha aina." He mea pono ke imiia ka manao aloha aina. Hookahi no kahua o ia mea he aloha aina, oia no ka minamina i ka lilo ana o ka aina, a pela i hoea mai ai o "aloha aina." Aka, ina e kapaeia o (ha) o aloha, e koe iho no, (alo); hoi hope mai i kona heluhelu ana, loaa ka haina oia, hui aku me aina, loaa ka haina, ola aina, oia hoi, ola ka aina. A ina hoi e hoi hope ia mai o aina, e loaa ana o naia, oia hoi, o na'lia, ho pili aku ma ka akau o ola, loaa ka haina, ola na'iia, oia hoi, he ola ua na'iia; e wai? O ke au o ka manawa ka i ike ia mea a nana e hoike mai.

  13--No na inoa o Amoe me Amalia. Ina kapaeia na hua kumu (a) o Amoe me Amalia, e loaa ana ka haina, "moe malia." Moe malie la keia o ke ahi, o na hana paha me ka ike ole ia ? Malia paha, aia ia mau mea iloko o ka ipu hokeo o na mea huna i hoikeia ma ke kino o Hoke i makemake ole ia e ike, a ke ike no, he make ka hope. O ka pololei paha e olelo ae ai, he hoka ka hope, ina e kapaeia o [e] o Hoke, a hookomo i [a] ma ko [e] wahi  Aka hoi, ina ua pili keia "moe malie" i ka pau o na hana me ka pau o na luhi alaila, o ia paha  A ina na pili i ke Ala-Polikua-a-Kane, he mea ehaeha ia ke ku ilaila ka hoike a ka moe; alaila, owai la ka mea @e moe malie" aku ana iloko o ka maluhia? He ewe hanau anei no ka aina ? He ewe malihini anei, a he keonimana a lede kiekie paha no ka aina? O ke au o ka manawa ka i ike i na mea iloko ona.

  Na inoa eha: "Amalia" ke kai, "Amoe" ka ino, "Meleana" na manu, "Kopae" ana aku ia i--alaila, ola ka aina. Ina o ke auo iho la ia o keia mau inoa, a pela io ka mea kino e hoea mai ana, aole ia na kakou; na ko luna lokomaikai mai ia i hoike mai.

  He mea pono ke hoomaopo hou ia mau inoa, a o ia kela: "Amalia" ke kai, pau ka nunulu ana o na ale me ko lakou kupikipikio. "Amoe" ka ino, pau ka pa lauwili ana o na makani ino, o ia na olelo hakuepa me ka hoino; e "Meleana" na manu, o ia ka hanoli ana o ka lehulehu me ka hoopuka ana i na olelo mahalo. "Kopae" ana aku i-, o ia ka hiki ana o--i--no ke ola o ka aina Nolaila, ma ka hoomaopopo iho ua hoike mai keia mau inoa i ka hana a kekahi mea na'iaina e hele aku ai i na aina e paha.

  14--Ka huli ana o na alo o Meleana me Kopaea i ke kai. Heaha la ke ano o ia huli ana o na alo i ke kai?

  O ka haina hiki ke olelo ae, he alo huli hana i ke kai a pae aku i ka aina no ka aloha i ka aina, e hiki ai ke olelo ae, he na'iaina e au aku ana i ke kai loa. Owai ia! Owai hoi ia !! Na ke au o ka manawa ia e hai mai. O'ka hopena iho la keia o ka moe, a eia iho na mea i ikeie.

  [a] Ma ka mahele 3, a hoike no ka ianaki'a o na pio ina no ke alohaia.

  [e] Ma ka mahele 3, ua hoike ia ka poino ana o kekahi mea kiekie a hoa'loha paha o ka mea nana ka moe.

  [i] Ma ka mahele 4, ua hoikeia ka pomaikai o ka mea nana ka moe, a i ole, ke komo hou ana aku paha i ke ehu me he moi la ina e hoea hou mai ia kulana iluna o na pio, a ke ku i ka hoi hou me ke aloha o na la, oiai na niho paha.

  [o] Ma ka mahele 5, ua hoikeia na mea i li'aia, a me ka holoiia o na mea pono ole, a me ka pio o ke ola o kekahi ewe o ka aina, a i ole, iluna paha o kekahi kanaka inoa kiekie.

  [u] Ma ka mahele 6, ua hoikeia ka papa ana i ka ipukai a ke alii aole e ike wale ia, a ua hoike pu ia hoi me kekahi hokeo he makau kihele ko loko.

  [h] Ma ka mahele 8, ua hoikeia ka pomaikai a mo ke kulana o Meleana a me Kopaea.

  [k] Ma ka mahele 9, ua hoikeia ke kuka olelo me ka paio, a me ke kuee o ke aloha aina.

  [l] Ma ka mahele 10, ua hoikeia no na lono like ole.

  [m] Ma ka mahele 11, ua hoikeia ke pale leo kauoha, pakike, me ke kue aloha aina.

  [n] Ma ka mahele 12, ua hoikeia ke ola o ka aina, a me ka ma'iaina.

  [p] Ma ka mahele 13, ua hoikeia ka pau o na hana me ka luhi, a ua hoike hou ia ka make, ka pau o na manao kuee, ka hoike ana mai o na manao mahalo o ka lehulehu, ka na'iaina

  [w] Ma ka mahele 14, ua hoikeia ka huli ana o ke alo o ka ne'iaina i ke kai no ke ola o ka aina.

  Ina aole he moe hou aku nana e kue mai i keia mau hoike ae la, ma kekahi mau mahele maluna ae, alaila, e ku ana paha ka hoike no ke kali i kona hookoia. A ina he moe kekahi nana e kue mai i na hoike maluna ae, alaila, e loli ana a e nele ana.

                KILOKOLO DIMERATA.

 

E Kipa a e Ike Ae

  I hela hoa oiwi o kakou, ia S. M. Kamakau, ma ka halekuai waiona o Lovekeoe Ma, kihi o na alanui Nuuanu a me Marine. He heahea a he oluolu oia, a ua loihi kona kamaainaia ma la hale, malalo o kona mau haku mua elua, i pau. O ua waiona maikai wale no ke loaa malaila, a pela no hoi me na waina Kaleponi maikai loa. Oluolu na kumukuai, a pela no me na hookipa a kuka pu ana me ua hoa la malalo o kona mau haku hou.

 

DR. SLOGGETT

(KAUKA SOLOGETE).

Kauka Lapaau me Oki

Kokoke ma kahi noho o H. W. Schmidt,

Esq., Alanui Beritania, Manamana,

O kona makaukau loa, aia i na Mai

ka Maka, Pepeiao, Ihu a me ka Puu

MANAWA NOHO KEENA; Hora @ a 10

a. m.; 1 a 2 p. m.; 7 a 8 p. m.

Telepone Helu 701,

nov 16-3n@