Ka Makaainana, Volume VII, Number 5, 1 February 1897 — Page 7

Page PDF (945.88 KB)

This text was transcribed by:  Marti Steele
This work is dedicated to:  Rudy Tatupu Steele

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 1, 1897

 

NA AINA MAMAO.

 

Mau Lono Huikau mai kela a me keia Wahi Like Ole.

Aha-Uwau Pelekane me Maleka.

 

            E pili ana hoi i ka ninau no ka aha-uwau laulaha mawaena o Amerika Huipuia a me Bertania Nui, ua hana a kukai like ae o Kuhina Nui Olone a me Emebasedoa Sa Iuliana Paunefota ma Wasintona i ka palapala hope loa o ke kuikahi i manaoia a aia iloko o na lima o Haku Saulebure kahi i kakali ai no koua apono mai.  Aohe hopohopo ana no ka aponoia.

            Ianuari 11 i kukaiia ai na hoapono ana no ke kuikahi aha-uwao mawaena o Beritania Nui a me Amarika Hipuia, mawaena o na loea kalaiaina elua o ia mau aupuni.  Ua oleloia ae i ka la 15, ma ke kohekoheia ana aku iwaena o na Senetoa, ua hopohopoia aole nei kuikahi e hooholoia ana e ka Aha Senate, no ka mea, he 16 poe Senatoa ma ka aoao apono e hooholo koke ie, he 7 kue ma ua kumu laulaha, he 7 i hoike manao ole, he 9 i kue no na palena pili aina, he 9 no ke kue i na poo hooponopono aupuni me kekahi mau kumu e ae, a he 39 no ke akea a laula loa o ka mana o ka aha-uwao.  He 60 koho ka lawa pono loa e apono ai i ke kuikahi.  e loaa ole ana ia heluna ia Kuhina Nui Olone iloko o ka Aha Senate.

            Mau Lono Hou no ka Make o Maceo.

            Ua olelo ae kekahi palapala mai Havana, ma ke ala ae o Ki Komohana, Ianauari 15:  Ke maopopo loa ae nei i kela a me keia la ua hoowalewale maoli ia no o Auatonio Maceo a loko o kekahi wahi i hoohaluaia a halawai ai oia me kona hopena.  Ano like no na hoike o na aoao Kuba a me Sepania e pili ana no nei mea a hiki i kahi o ka hoopuiwaia ana o ko Maceo poe e kekahi puali Sepania, a ia wa ka o Maceo i alakai aku ai i kona poe e kue i kela poe a ki poka ia ai oia.  Ua paakiki nae hoi na kipi, ma keia wahi ka, ua ike maopopo aku no ko Maceo poe ia Kauka Zetuka, ko Maceo kauka pilikino, iwaena oia o ua poe koa kuahiwi o ka aoao Sepania, a me he mea la ua hoohaiua maoli no lakou i na kipi, a o keia a me kahi mau kumu e ae ka lakou i olelo ai he mau hooia ia ua kumakaiaia o Maceo e ke kauka.  He wahi ano oiaio no hoi ua lilo aku ko Maceo kino i na Sepania mahope iho, nakiikiiia aku la i ka huelo o kekahi lio a hookuuiae kaualako aku no kahi nui o na koa Sepania i noho ai.  Eia nae, ua loaa hou he aho i na kipi a hou aku la imua o na Sepania a lilo mai ia lakou ke kino o ko lakou alakai, a ua laweia aku a kahi kaawale e pakele ai mai na hana hoomanaonao.  Ua kanuia ke kino mahope iho e like me ke ano mau o na koa ma kekahi wahi i ike wale ia no e kakahi poe kakaikahi o ko Maceo poe hoa'loha kiekie a pumehana loa.

            Manao e Kuai aku ia Cuba.

            Ua waiho ae o Lunamakaainana Spencer o Misisipi imua o ka Hale i Ianuari 15, he bila kanawai e hoomana ana i ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia e haawi aku i ke Aupuni o Sepania i kekahi huina dala aole e oi mamua aku o $200,000,000 no ke kuai ana mai i ka Mokupuni o Kuba, a e hookaawaleia hoi ka huina o $10,000, a o kekahi mahele paha hoi o ia huina a manaoia ana ua kupono, no ka uku ana i na lilo no na kukai a kukakuka ana no ia mea.

Haule o Sana Kalera.

            He lono ka i loaa ae ma Nu Ioka, Ianauari 15, e hoike ana ua lilo pio ke kulanakauhale o Sana Kalera ia Generala Gomeze me ka hikiwawe loa i ka la 9 aku, a ke nee la no Havana me 18,000 kanaka.  O na poino ma ke kaua ma ko na Sepania aoao he 900 i make a i eha, me kekahi heluna nui o na lako kaua a me na lako ai.  He 1,500 ka nui o na make a me na eha ma ko na Kuba aoao, ua like ia me 600 ka oi ae i ko na Sepania poino.

            Nee na Kipi Imua no Havana.

            Mai na poe ahaiolelo mai i palemo mai ko na Sepania aoao ma ka okana o Matanazasa i loheia ae ai aohe hopohopo ana aia io no o Generala Gomeze ke nee la imua no Havana me ka ulolohi, aka, me ka maopopo loa, a aia ka kona poe hele mamua ke hooneoneo la i ka aina ma ko lakou ala.  ke pihoihoi la ka hoi ko Havana poe, a o na poe no hoi e hiki ana, ke haalele nui ia ia laila a ua haalele e aku no hoi kahi poe.

            Ua hoike ae no hoi kekahi palapala hope loa mai Havana ua haalele aku o Generala Weila ia laila me kekahi pualikaua nui a oolea e huli ia Gomeze.

Paa Pio ia Kupa Amerika.

            Ua oleloia aia ka o Hale Delegado, he mea kakau no kekahi nupepa o Nu Ioka, ke waiho-a make la maloko o kekahi halepaahao o Kuba.  No Burukelina, Nu Ioka, oia a ua kuhi na Sepania iaia ua like no ka oia me Ricado Delegado, he aliikoa kipi.  He palapala hooia ka ko Hale Delegado kaikuahine i waihoaku me Kuhina Nui Olene no kona kulana kupa Amerika.

Kuahaua Alii e Hoomaemae ia Cuba.

            Ma kekahi halawai koke ana mai nei o ka Aha Kuhina ma Maderida, o ka Moiwahine Kahu Aupuni ke hoomalu ana, ua hooholoia e haawiia he mau hooponopono a hoomaemae ana ia Kuba, a e hoopukaia ae ana he kuahaua alii no ia mea.  E kaha loa aku ana ka keia a oi aku i na mana i haawi mua ia e ka Ahaolelo, a na ka Ahaolelo hoi ia e hooholo ae i kanawai huikala uo ke kuahaua.  Wahi a ke oleloia, a kukalaia ae ana ka keia kuahaua ma kekahi la kulaia hou ae o ka Moi opio, i Mei 17 ae, o ia kona la i hea inoa ia ai a i bapetizoia ai.  Eia nae, ua manaoio na nupepa o Maderida i ua la mua o Feberuari nei e hoopukaia ae ai, me ke kakali ole aku no na hopena o na hana hooili kaua.

            E looa ae ana no ka hoi na hoomaemae ana ia Poto Rico ma ke ala e hooi loa ae ai i kona hooponopono kuloko ana.

No ka Mana Hooko ia Kuleana.

            He palapala no ka Oihana Kuhina Nui o Amerika Huipuia ka i paiia ae ma ke ano he palapala hoike ana i kekahi mau kumu alakai lehulehu e kakoo ana i ka pololei o ko Kuhina Nui Olone manao kue ma ka mea e pili ana i ka ikeia aku o na aupuni kuwaho e ae, oia hoi, he apana hana kaokoa loa ia na ka Mana Hooko, a ma ia hana aohe kuleana o ka Mana Kau Kanawai.

Hoopaiia na Paele Zulu.

            Ua hoikeia ae ma Ladana, i Ianuari 4, ua loaa ae na lono mai Balanataea (Blantyre), he kaona misionari ma Aferika Hema Beritania, e hoike ana ua hoauhee aku ka pualikoa Beritania i hoounaia ai i ka malama i hala e kue aku i na poe Agonisi Zulu malalo o Alii Kikusi, i komo aku ma Niasalani Hema-Komohana a puhi ahi ae i ke kahua misionari Beritania me ka luku ana aku no hoi i na poe o kekahi mau wahi lehulehu.  Nui a koi koi ka poino i loaa i na poe Agonisi mahope o kekahi mau ulele hakaka pokole ana.  he elima poe Beritania i eha.

Mao Ole ka Ma'i Luku Akulau.

            No kahi wa i hala ae i holapu ai kekahi ma'u ahulau ia Bomabe, Inia, me ka panai pu iho no hoi kahi o ka wi i ua mea-ai ole e ola ai ka noho ana.  Ke pii mau la ka luku ana a ka ma'i, a ua like me 200 iloko o 1,000 ka heluna nui o na make.  Pau na halekuai i ke paniia, a ke auhee la ka lehulehu.  A o na kino iho hoi o na poe i make, ua na manu ai-pilau ia e hamu la.  He mau tausani o na poe i holo auhee aku i ka makau i ka ma'i ke make la i ka poloii a ka loaa wahi ai ole.  Kakaikahi loa o na poe Europa i loaa i ka ma'i, me he la aole no ia ma'i luku no lakou.  (He kolera no ka keia ma'i o ke ano ino loa, oia hoi, he hi eleele a me ka upepehu.  O ka make no ka hopena ke loaa.)

Keakea i ka Ma'i Luku Ahulau.

            Aia o Rusia ke lawelaweia i na keehina oolea loa ma ka hema o ia emepaea e kipaku loa aku i ka ma'i luku ahulau mai ke komo ana aku i kona mau palena mai Inia.  Pela no hoi me Farani a me Italia e kue ana ia Enelani a me Inia mamuli no o keia kumu like ae la a me ka ma'i kolera.  Ma Farani ua hoopaaia na ohua a pau loa mai Pilimouta, Enelani, no elima la e nana ai.

E Ala Kipi Hou ana na Paele.

            No Bekuanalani ka lono i loaa ae i Kapetaona, Ianuari 8, o ke ano kupilikii loa.  Ua pau nui aku ka lunakanawai a me na haole noho aku ma Kuremana i ka hoi a kahi e pakele ai, a aia he 700 o na paele o ia wahi ke hele powa la i na wahi hanai holoholona, e aihue ana i na bipi a me ka hooko aku i na ano hana hoopilikia a hoopoino waiwai e ae.

Wahi Ulia Kukihewa Inoino.

            I ke Za o Rusia i ani peahi mamamaua-lima aku ai i kekahi mea malama malapua e hana ana maloko o kekahi paka, a i ka ike ana aku o keia kanaka, ua holo aku oia i o ke Za la.  Ua ike mai nae he koa kiai, a kuhihewa he mea keia e holo ana e powa i ke Za, ua kiia mai i ka pu a make loa.  Nui loa ko ke Za kaumaha no nei mea, a he keu nae a kahi ulia kuhihewa a pakalaki inoino loa.

Na Hunahuna Laulaha.

            E ano ala kipi ae ana paha ka poai o na haole ili-keokeo ma Urugue.

            Ma Ladana, Enelani, Ianuari 15, i make ai o Sa Travers Twiss, i ke 88 o na makahiki.  Ua ike a ua hilinaiia oia kekahi mea loea loa ma na kanawai o na aupuni.

            Aia o Tomo Lo (Tom Lowe) 26 makahiki, ke paa mai la ma Tekasa malalo o ka hoopiiia no ka hoolilo i kekahi waiwai i paa i ka morakiia.  Ua mihi ae oia he umikumamaono ana mau wahine i mare ai iloko o ewalu makahiki i hala ae.  Ke ola nei no ka lakou a pau, e like me ka maopopo iaia, me ke oki ole ia.

            Ma kekahi halawai ana mai nei o na poe ake i ke kuu akea ia o ke sileva ma Linekona, Nebarasaka, o Baraiana a me kahi poe e ae ka i haiolelo.  Ua waiho ae o Lunamakaainana Kelina (Greene) i ko Baraiana inoa, iwaena o ua leo huro paiakuli, i moho peresidena no ke poai ka koo ikaika i ka hoohana like ia o ka waiwai o ke gula a me ke sileva iloko o 1900 ae.