Ka Makaainana, Volume VII, Number 5, 1 February 1897 — Page 8

Page PDF (973.08 KB)

This text was transcribed by:  Melissa Eskaran
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, FEBERUARI 1, 1897

 

Hala a Nalo ia Makuahine.

            Kakahiaka Poalua iho ka, hora 8 paha, i kaalo aku ai ka aho o Misesa Anageline Kuhiau mai keia ao aku a no kela ao polohiwa ma o i ke 67 o na makahiki ma keia ola na.  Ua loihi no ka pili mau ana o ka ma’i maluna ona a akahi no a loaa kamaha mai keia noho na mea.  Iaia i pau loa ia na pua ponoi a ia haole kamaaina o kakou i hala mua, oia o John Graves Munn, oia hoi, o na ewe e o ana i kona inoa, oiai, he kaikamahine oia nana a he pokii hoi no Misesa Hale Kelekona i hala mua ma ke ala a ko ka honua nei hapanui i pau mua i ka hele ma ke alahele hookai o ka make, eia nae, he lehulehu na moopuna e ola nei.  Oia ka wahine kauemake a J. Kuhiau.

            Elua ana mau keiki e ola nei me kana kane mua, oia o Laurens Kamanawa Kekei a me Misasa Lui Titicoma e noho mai la i Kauai, a na laua hoi na moopuma.  A i lehulehu loa hoi i ka ohana a kona kaikuleana, oia o Kahikina Kelekona, Misi Kopaea Kelekona, Hanale Kelekona a me Wile Kelekona, a me ka lakou mau pua aku he nui a he lehulehu wale.

            Ua hoea mai kona hopena makai o Iwilei, ma kahi noho o ke kaikamahine hana oia i malama iho la, oia o Misi Kopaea Kelekona, a nana no hoi i huna iho la i na iwi o ia hulu makua.  Hora 2 ae o ka auwina la Poakolu i hoolewaia aku ai kona kino wailua a nalo me ka pa ilina ma ka huli ma Ewa o uka o Maemae, a hookahi ka waiho pu ana aku “e hoomaha iloko o ka maluhia” me kona poe i hala mua, malalo o na lawelawe haipule ana a ka Rev. H. H. Paleka, a me na hooponopono hoolewa ana a E. A. Wiliama.  Ke komo pu aku nei makou me na keiki, na moopuna a me ka ohou no iloko o keia haawe o ka luuluu a me ka paumako lihaliha.  Aloha no oia.

 

Koi Poho Uhaki Aelike Mare.

            O ka hopena i loaa ia John Gandall o Lihue, Kauai, no ka hoole ana i ka oiaio o ka lono hoopalau mawaena ona a me Misi Charlotte K. Boyd, ke kaikuahine hookahi i koe o Kimo Poe ma i mare kane ole, ua komo ae he hoopii imua o ka Aha Kaapuni i ka Poalima nei, no $10,000 koi poho no ka uhaki aelike mare.  He mau Hawaii no laua a elua, a ua waihoia ka hana ana o keia hihia a ke kau kiure o ka Aha Kaapuni iloko o Mei ae.  Pehea ana la, a welawela ana paha kai o ka moa?  Kanono no ka hoi ke koi a keia kaikamahine no ka hoehaehaia o kona manao, a e uhai aku ana no paha hoi ma ka meheu o kela hihia kaulana o W. Mahuka i hoopiiia ai e Misi Ea o Lahaina, a kanono ai no ke pai e hoi ai, ke hele la a hananee kikala.

 

Pakele mai Pau i ka Mane.

            Na Kanakanui ponoi no i ho ike mai ia makou ao kona pa@ ana mai paa i ka mano i ka Hoaha iho la, iaia e o hee ana @ kekai lawaia o Wale, mawaho aku o Kahakaaulana.  Ua o no ka hoi oia a ua paa kekahi hee, a no ka hemo ole mai, na leo iho oia mai luna iho o kona waa a ua hiki ka ka hoohonu o ia, wahi i kona papa-auwae, a ike aku nei no ka ia i ka hee mai i kekahi nalu o kekahi i’a nui, a kaalo ana malalo o kona waa.  Waiho ino aku oia i kela hee me ka paa no i ke kui, a alakei koke ae la iluna o kaalo ae ai ua mano la, no ka mea, ua elua paha kapuai o kona kualapa maluna ae o ka ilikai.

 

Haule a ka Oneki a Make Loa.

            Ua ku aku ka mokupea na Paemoku Hawaii i Kapalakiko i Ianuari 14, iloko o 59 la holo mai Nukakela, Auseteralia.  Oiai no hoi, he mau haneri mile no koe a hoea aku i ka aina, na haule iho la kekahi o kona mau luina, he ha@ Sekotia nona ka inoa o H. A. Cumming, mai ke kahi mai o na likini o mua, iaia e pu-a ana i na pea iloko o kekahi kikiao makani, mai kahi iho o 25 kapuai ke kiekie, a kau i ka oneki.  Ua pa kona poo ilalo a haki kona a-i, a helmau minute pokole ma ia hope iho, ua aila loa ae la kona aho, oiai oia e kaikaiia aku ana no kona wahi moe.  Iloko o ka opu o ka moana i @laia aku ai kona kino.  He kanaka opio oia o 23 wale no na makahiki.

 

            E like no me ke ano mau o na Pake, pela no i kakau ae ai na kukui lewalewa mawaho o ko lakou mau halekuai a me na halenoho i ka po nei.

            Ianuari 15 aku nei i hoolilo ae ai o Ailuene Buki i kona mau pono pai palapala a pau ia R. W. Wilikoki no $2,000, a ia la like no i morakiia ai e R. W. Wilikoki a me kana wahine, me kekahi waiwai paa i hoopaa pu ia, ia W. R. Kakela no kela huina like no me ia maluna ae.

            Ua paewa makou ma ka helu i hala iho la, ma ka hookomo hewa ana i na inoa o ka Hope Peresidena a me ka Peresidena Hanohano o ka Hui Aloha Aina o Hana.  No ka pohina loa paha hoi o na maka i ka hana nui loa i ka po.  Iua e hoololiia ae kulaua o ia mau inoa, alaila, e loaa no auanei ka mea pololei loa e like me ia i hoikeia mai ai.

            Ua loheia mai nei ma ka mokumahu Kulanakauhale o Pekina ua weheia ko Iapana Ahaolelo.  He bila kanawai ka ka ke Kuhina o ko na Aina.  E imua o keia kau no ona haawina dala e hookumu ai i oihana luna kiekie pili aupuni ma Hawaii nei.  Ke holo ia, alaila, e hookiekiei aae ana o Misita Simamura mai ke kulana Agena Kalai Aupuni me Kanikele-Kenerala a i ke kulana Kuhina Noho a Kanikela-Kenerala.

 

KELA A ME KEIA.

            O keia ka La Konohi.

            O ka Poao io nei ka la hanauo ka Moi Lunalilo i make.

            Ua halule iho nei o Kakina a ma ka mokumahu Alameda aku o ka Poaha iho.

            O kekahi mahele no o ka lahui Kepani ka hoomanao like i ka La Konohi e like ia me ko na Pake.

            Apopo e ku mai ai mokumahu Auseteralia mai Kapalakiko mai, a i ka Poakolu o kei pule ae e huli hou aku ai.

            O ka la wehe keia o ke kau kiure o ka Aha Kaapuni, Apana Ekahi, hora 10 a. m., o Lunakanawai Kaaka ke kahu.

            Ma ka mokumahu Dorica aku o keia La Pule ae e huli hoi aku ai o Koneila R. H. Makalena no kona aina o ka hele ana mai.

            Alua pule, akahi no a ikea hou ia Ka Hoonanea.  Ea, nui no paha hoi o ka hana.  He 32 nae ona mau aoao i nei hana ana.

            Hora 10:30 o nei kakahiaka i ku mai ai ka mokumahu Kepani Wakanoura Maru mai Iokohama, a apopo e holo loa aku ai no Seatele, Keomolewa.

            Apopo e pau pono ai na makahiki he 25 a hoomaka aku hoi ka 26 mai ko ka Bihopa o Honolulu nei hoolaaia ana ma kona kulana laa iloko o 1872.

            He hoolaha ka David M. Kupihea, ia ewe opio o kakou, e puka aku nei ma keia helu, e hoaiai ana no na hana i hiki iaia ke lawelawe a hooko aku.

            Mai no a hoopoino i ka nana a hoomaopopo ae i ka hoolaha o ka halekuai kamaa o ke Hui o na Poe Hana Kamaa.  E ikeia no ma kahi okoa ae o keia helu.

            Ma ka Home Mak@ahine Kapiolani, i ka Poalua ino la, Ianuari 26, ua hanau mai na ka wahine a L. J. Nahora Hipa, he keikikane.  Lehulehu no na Hipa.

            Ma ka mokumahu Kalaudine o ka Poalua iho la i ka aku ai o Keoki Gareiga no Kahului, Maui, a malaila oia e kau aku ai ma ka mokukuna Vaikiai (Vikiog) no Mokupuni Fantoa malalo o ka hoolimalimaia.

            He wahi hoopuoho pauahi ko kakahiaka Poaono nei no waho o Kewalo, he wahi pupupu hale no ka Pake ma ka mahi laiki makai loa aku o Kamaki K@ea.  Ua pau loa, eia nae, aohe no i nui loa ke poho.

            Poakahi i hala i hapa ae ai na hae o na luna o na aina e maanei a me ko ke Aupuni, no ka loaa ana mai nei o ka lono ua make ka Emeperesze Kanemake o Iapana, Asako, maloko o ka Halealii Imiperiala ma Tokio i Ianuari 11.

            He aha ike Makahiki Hou ka na Agena Kalepa o Kina e haawi ai i keia la mawaena o na hora 11 a. m. me 1 p. m., ma ka hale o ka Ahahui Pake Lokahi, e pili pu ana me ko makou keena oihana.  E uhene ae ana ka puali puhiohe o ke Aupuni malaila.

            Poakolu iho la ka la hanau o ka Emeperoa o Geremania, piha ke 38 o na makahiki, a ua malamaia he aha ike ma ke keena o ke Kanikela Imipariela ma Halekauwila mai ka hora 12 a 1 p. m.  Ilaila ae ka puali puhiohe o ke Aupuni kahi i hoolaulea ai.

            I kekahi o na la hope o Novemaba i hala i hooliloia ai kahi moho o Kaimo Kamika, me Waikiki iho e pili pu la me ka lua@ Halepapa, ma Kuaihelani, o kona mau hooilina o ia na kaikuahine ekolu, a ua lilo i ka Papa Kahu Waiwai o ia luakini no $6,500.

            Apopo k ala hoano o ko ka Haku hoike ana laia iho imua o na poe o na lahui e ae, a ma kekahi ano ae no hoi, o ia ka la o ka hoomaemaeia ana o Marie ka Virigine.  E hoomanaoia ana ka la me na @ haipule kupono e like no me ka mau ma ua luakini o Sana Anaru me Marieokamalu.

            Mamua ae o ka iwaenakonu o ka po nei i hoomaka ai ke kakoni mai o na mea pahupahu hanakuli a hoala hiamoe a na Pake.  O lakou no ka i hauoli i ka lakou, he mea kipaka aku ka i no diabolo a uhane ino e ae paha hoi o ka po.  Eia nae, ua hoonaulu meliio hele ae no kamalii i ka po nei.

            Awakea Poalua i haule maule ai o J. Wood, luani o na hapapaele paani kinipopo, ma ke alanui a ua laweia e kekahi mau makai no ka Halewai, kahi o na laau i haawiia mai ai a pohola oia.  Ua hoouna loa ia aku, oia no ka Halemai Moiwahine a ke pii ae nei kona @.  He paahana oia no ka Hale H@ H Honolulu.

 

David M. Kupihea.

            Ko’u Moto: “O ka lokahi ke alahele o ka lanakila mau a me ka pomaikai.”  E na makamaka a me na hoa’loha oiaio o Hawaii nei: E oluolu mai, ina o keia moto o kau kehakeha ae la maluna ke sila oiaio e kalele nei i kou puuwai i na manawa a pau o kou noho na oluolu ana, alaila, ke hawanawana mai nei kou alakai kiekie loa ia oe, “O ia, o ia ke alahele o ka pono a me ka pololei.”  Nolaila, e ike, e hoomaopopo a e hana aku oe i ka hana e hauoli ai hoi o Hawaii nei i na kau a pau, no ka mea, o ia wale no kou makuakane a me kou makuahine oiaio, kou hoa’loha oiaio loa a puni ke ao nei.  Nolaila, e na hoa’loha oiaio o Hawaii nei, o ka opio nona ka inoa e kau ae la maluna, ua makaukau oia e hooko a e waele aku i ke alahele o kou makemake i na wa a pau, oia ho’i, ua makaukau e hana i na Palapala Pili Kanawai a pau, na Bila Kikoo Dala Banako o na ano a pau, na Palapala Kauoha Waiwai i na aina e.  He loea ma ka malama ana, a me ka hooponopono ana i na hema@ a e na hauhili o na buke helu waiwai.  Ua makaukau e hoikeike aku i na loina a pau e hiki ai ke hooholomua i na oihana kalepa o na ano a pau.  No loina like ole e hooholomua ai me ka maalahi i na oihana hookuonoono a hoopukapuka dala, a me ke ano o ka hookele ana i na banako waiho dala, etc.  Ua makaukau e huli pono i na mea helu pohihihi, a me kekahi mau mea e ae e pili ana i ke Aua Aina, ua hiki e huli i na degere pololei a me ka nui o na eha, a me na palena pololei o na aina hoomaopopo ole ia.  Ua makaukau e haku,a e unuhi i na olelo enelani, Farani, Geremania a me Latina ma ka olelo Hawaii.  Ua hiki e wehewehw me ka moakaka i na hihia like ole e hiki ae e kaupaona like ia me na kanwai o ka aina nei a kuwaho paha.  He agena no kekahi o na hale oihana kalepa nui o Kaleponi.  Ua makaukau e hooko i na kauoha waiwai a pau a na hoa’loha a puni ka Paeaina.  No ka pomaikai o na poe mahi kope, kuliua, uwala, kalo, pia, etc, ua makaukau e hoolilo aku i na waiwai o ia ano e waiho mai ana no ke kuai.  He oluolu na kuka olelo ana a he oluolu loa ka uku.

            E loaa no au ma ka Halekuai Lahui Kalahiki i na wa a pau.  E hoouna mai i kau leta a i ole, e kipa mai no, a mai no a poina.