Ka Makaainana, Volume VII, Number 5, 1 February 1897 — KO KA PO HOAKA. Lamalama i ka Mae, Pela no Paha ka Puana. [ARTICLE]

KO KA PO HOAKA.

Lamalama i ka Mae, Pela no Paha ka Puana.

[Koena auii ka Helu-1J 1 7— AHa M6, he moa pono ke ! uanaia ke auo o olelo i pili yi j 1 ka make o na enemi o i Hofee, a O ia keia; ' īna. e j hele »a eiiemi e ika ia Hoke, a | ai i kaaa t»au mea.i hoohiki ai, ! e make ana lakou.'' Klua uo mahele o keia mau olelo, o ks hele ai»a e ike ia Hoke, lie make ana ia, (1) o ka ai i na oaea i hoohikiia, e inake ana no. Nolaila, o.k» tnake mua 0 ua enemi , f-i,s ia ma ka ike Hoa i ke kiu.e o H :ke, a ina aole © ike aku ■ ana i ko kino o lioke, .alaii», aole e U3ftke ana; alailn, u h hiki' ke koho ilio he «i ue kk pu ko Hoke. ua hooiiikiia pah« (2) 0 ka fti ana i na aun i hwohikiin, e eaake an« uo; aiu a ai ole i.kann' -;-ucia^ti '-pii.eaL. a i, ahiia, aole e enake ana. 0 kek&hi keia o na mahele Hno e ō ka 'i ka 'nea weheWehee uei. T ka. nana iho i keia m&u olelo hoohiki, me he olelo papa ipukai la, oole i e ike ia Hoke, r, ia ke kino w ua ipukai la, oja wale 'to ieana i make'iiiake ai nan,i wale 110 0 ike, aole o hai fi~ku. ī mea « maopopo ai'keia ipukai, e hoo na hnFspal f in>ila Moke, e hoonee aku ia (o) ke alo o (k) a me na hua eiua i koe iho o kfi Pnpa īiihune, e loaa aiianei ia oe e heluhelu he mea alea. A o na tne«-ai o keia ipeka! la, ua hoohikiia aole e ai mai'o hai, o ohr aUrttioi na hoa'loha \i Hoke ke ike pono iho lafeou ia Hoke e waiho ae aua oia okoa ho a e eo. Nolalla, nanaia aku iloko o ka Papa Makilo, no ka ovea, aia ilaila ka i'a i komo hewa'ai a hewa ai ka waha o kahi aliiwahine r . pnaaa ae la; S£ ka'u pehehelu, ka'a peheheju, ,, aole hoi he i ae e—-ka'u opeiu; uo kn niea, ua haukeke iho la ka jsapa auwne o ke aliiwahine i ka hooeneeneia, laa iho la o ia ke ano o keia moe mfi ke kiuo o Hoke, aohe kolohe mai & koe aku o keia mahele i ka mea nnna ka moe. uo! 0 keia pal»n ka pono 1 ka wa o na kupuna. Aka, malia paha, no ka inauao e piH < !I, a i ka ike ana i ke kino o Hoke. Malia, o Hoke, o p?ba ia. liih he iiokeo ka maw«v> pili o Iloke, alaila, he mea p'»no ke hūli a nana pono ia wa mea o loko o ka hokeo. . . Noiaila, ia« ka h >omaopopo aku, aohe mea i ike pono i ns mtu huua pohihihi iloko o kt

.loiieo. Iua paha e huai>a ana Da naea buaa o ioko o ua hokep Ia, e poiuo am* aa lioa,/loiia a ine ua makaLwaka i boolukii'i do ka iks a uo ka ai aua 1 . na- tnea laa o ua hokeo la, oia h6i, na enemi o Hoke. A o na poe aole i hoohikiia no aa raeaai a no ke kiuo o Hoke, o lakou uo ke ola ana, a o lakon no hni np. hotf'ioba. Nolaila, 6 na poe i pili ia Hoke, ke kupiunakane o ka raea nana ka moe, aohe o lakou ana. Nolaile, he makau paha me ke aho ko loko o nei hokeo., a owai Ia auanei n'a i'a e kiheleia ana i ka naakau a Manaiakalani ī 0 ka mea nana aku ia? 8—No "ka pii ana o Melfian:i j ma ilnna o kaupoku o ka hale," i he hoike ia no kplaua pomaikai, a i ole, kulaua paha Ina nae, aole laua i hoi ilalo a hiki i ka wa i puoho ai o ka enea nana ka moe. 9—No ko "laua himeni kike olelo ana," he hoike ia no ko laua kuka olelo au«, a i ole, paio aua paha, Ina no iaua ka po, a no hai ke ao o ke kuka olelo me ka paio no kē alohā aina, he kuee ia. 10—No ka maikai a maikai ulepahaoka laua hinaeni aoa. Ina ua ku i ka nani ka leo uaele a ka mea naua ka moei lohe a su ai, he hoike ia « na lono hanoli me ka hoihoi nui; aka, ina hē kolm ole a hoihoi ole ka lohe ana aku i ka himeoi ana mai, he hoikft ia no.na louo hoouaukiuki, hoehaeha, a kaueaaha o ka mauao. Nolaila, e hoolono akn i na lono hauoli, na lono hoeiui* eha, na lono luuluu, a peia Lono lanakila, he lono' ia; lono poino, he lono ia; lono pili aupu oi, he lono ia; lono o na kanaka kiekie, he lono ia; a pela aku. 11—Ina e hookoaiokooioia na inoa.o Kopaea ine Melefcna, e ioaa ans> oiai waena u|ai o laua keia haina, "Me ko' pale ana ae " Alaila, he pale leo kauoha paha noka inea nana ka inoe, ina he mea knhj maluna- ona* iiia no ka uku oJe ia mai o kona luUi; a i ole, he pale paha i na olelo kauoha a ka ipoiauae, a i ole, he pakike paha, a i ole, he kuee aloha ahia. 12—No "ke uiele e-loha aiua " lle uiea pouo 6te imi: i ka aiau'ao aloha aina. Hookahi no kahua o ia m.ea he aloha aina, ofi uo ka miuamina i kfl lilo ana o ka nina, a pela i hoea mai ai o f, aloha aina. M Aka ( ina e k«paeiao (ha) o aloha, © koe ih-> «o, (alo); ho\ hope inai i kona hehilielu ana,loaa ka haina Oa, hui aku ine nina, ka haina, ota aina, oia hoi, ola ka aina. A ina hoi e hoi hope ia mai o aina, e Inaa ana o naia, oia hoi,o t\a*iia,

lio piii e.k.u mr t ka akaa o ola, loaa ka haiaa, ola na'iia, oia hoi, be ola ua aa'iia; e wai ? 0 ke au o ka naanāwa ka i ike ia noea a iiana e_hoike mai. 13—No ua inoa o Amoe me Amalia. Ina ka|>aeia na hua kuinu- (a) o Amoe īpē AgQ&lifi } « loaa ana ka haiua, "raoe Moe malie la keia o ke *ah: , o na hana paha me ka ike oīe ia ? Maliapaha, aīa īa mau mea iloko o ka ipa hokeo o na mea huna i hoikeia ma ke kiuo o Hoke i makemake oīe ia © ike, a ke ike nō, he make ka hope: 0 ka pololei paha e olelo ae ai, he hoka ka hope, ina e kapaēia d [e] o Hoke, » hookomo i fa] ma ko ("ej wahi Aka hoi, ina ua pili keia "moe malie" i ka pau 0 ua bnna me ka pau o na luh i, al&iia, o ia paha A ioa ua pili 1 ke Alw-Piilikua-a-Kane, he mea ehaeha ia ke ku ilaila ka hoike a ka moe; alaila, owai la ka'mea e *inoe malie" aku ana iloko o ka maluhia ? He ewe hanau anei qo ka aina ? līe ewe malihini anei, a he keonimana a lede kiekie paha no ka aiiaa ? 0 ke 'au o ka manawa ka i ike i hā mea iloko ona. Na inoft eha: "Amalia" ke kai,"Amoe" kaino, e "Meleaua" na manu, "Kopae" ana aku ia i—alaila, ola ka iiina. īna o auo iho la ia o keia mau ino&, a pelii io ka mea kino e hoea mai ana, aole ia ua kakou; na ko luna lokomaikai mal ia i hoiLe mai. Ha mei? p«mo ke hoomaopopo hou ia mau inoa, a oia keia: "Amnlia" ke kai, pau ka nnnulu ana o na aīe me ko lakou kupikipikio. "Amoe" ka ino, pau ka pa lauwili ana o na makaui ino, o ia na olelo hakuepa me ka hoino; e '\Me]e>\na" ha manu, o ia ka hanoli ana o ka lehu!ehv me ka hoopuka ana i na olelo mahalo. "Kopae" ana aku i-, o ia ka hski anao—i—no.keola'o ka NoUila, D3A ka hof>maopopo iho, ua hoike m«i keia man inoa ? ka haua a kekahi mea ua'iaiua e hele aku ai i na aina e paha. 14—Ka huli ana o -i« o me Kopaea i ke kai. Heahn la ke niio o ia hu!i aua o na ak> i ke kai ? ' O ka haiu* hiki ke ne, he alo hnU hana t ke kai a pae akn i ka nina no k4 aloha ] ka nina, e hiki ai ke olelo ae, he aa'iMiua e nn akn ana i ke 'kni lo». Owai ia! Owai hoii&H Na au o b uianawa e h&i O'kn hopenH iho !a keh\ 0 ka moe, n eia iho ua raea 1 ikeie. [a] Ma ka maheie ka hoike no ka Unuki\*v o nn pio in>\ no k« alohnia [el Mh ka mahele 3, u* hv>ikt.

la ka ]>OHs > uaa o kekaLi aie& kiekie a hoa'loha paha o ka tne& □eaa ka moe. [i] M& ka Eoahele.4, ua hoikeia ka pomaikai o k& gsea uana ka.moe» a i ole, ke koaio hou aku paha i ke ehu me h« moi iua e_hoea hou oiai ia kulana iluua o na pio. a ke ku i ka hoi hou me ke aloha ona Ia # oiai aa ni'ho paha., [0] Ma k& uiahele 5, ua hoikuia aa mea i li ? sia, a me ka holoiia o .aa mea poao ole, a me ka pio o ke ola o kekahi ewe o ka aiua, a i ole, iluaa paha o kekahi kauaka iuoa kiekie. [u] Ma ka mahele S>ua hoikeia ka papa ana i ka ipukai a ke alii aole e ike wale ia, a ua hoike pu ia hoi me kekahi nokeo he makau kihele ko foko. [li] Maka mahele 8, ua hoikeia ka pomaikai a mo ke kulana b Meleana a me Kopaea, [k] Ma ka mahele 9, ua hoiknia ke kuka olelo me ka paio, a me ke kuee o.'ke aloha aiua. [1] Ma ka inahele 10, ua hoikeia jio na lono like ole. [hl] Ma ka mahele 11, ua hoikeia ke pale leo kauoha, pakike, me ke kue aloha aiua. [n] Ma ka mahele 12, ua hoikeia ke ola o ka aina, a me ka »»'iai&a. [p] Ma ka mahele' 13, ua hoikeia ka p&u ona haua me, ka iuhi, a ua hoike hou ia ka make, ka pau o na manao kuee, ka hoike ana naai o na manao mahalp o ka l*huiehu» ka na'iaina [w] Ma b uiahele 14, ua hoikeia ka huli aoa oke alo 0 ka ap ? :aina i ke kai no ke ola o ka aina. laa aole he moe hou aku naua e kae mai i keia mau hoike ae la, ma kekahi mau mahele maluna ae, alaila, eku ana pah& ka Hoike no ke kali 1 kona hookoi*. A ina he moe kekahi nana e kue mai i na hoike maluaa ae, alaila, e ioli ana a e nele aua, Kilokilo Dimkrata