Ka Makaainana, Volume VII, Number 6, 8 February 1897 — Page 1

Page PDF (927.67 KB)

This text was transcribed by:  Matthew Shim
This work is dedicated to:  For my Grandma--Marguerite (Maddie) Sarah Mempstead Aldridge Huya

Ka Makaainana.

 

BUKE VII----Ano Hou          Honolulu, Oahu, Feberuari 8, 1897.   HELU6

 

HUAKAI A KE ALII.

 

Hele Makaikai a Ike i ka Wailele o Niagra.

 

            Ma ka Helu 4 i hala i hoike aku ai makou no ka hele ana o ke Aliiaimoku a me na ukali o makaikai i ka Wailele o Niagara, i laweia mai e makou mai ke kahi nupepa namu mai. Ano hoi, ua loaa mai nei ia makou ka hoike a kona kanaka a hoa'loha hoi o makou nei, o ka loaa ana mai nei ma ka Auseteralia o ka Poalua iho la, a o ia hoi kana

PalaPala Helu 4.

61, SEWALL AVENUE, BROOKLINE,

            Ianuari 12, 1897.

            F. J. TESTA,

            Aloha oe:---

            I ka hora 7:30 o ke ahiahi Poaono nei, la 9 o keia mahina, haalele makou ia Burukeline nei no ka Wailele o Niakala (Niagara Falls), hiki ilaila i ka hora 2 p. m. o ka La Pule maluna o ke kaa-ahi, hoomaha iki, kamau wahi, hor 3 no, kau hou ma ke kaa (kaa hoolimalima) no ka makaikai ana i ua wai kaulana nei. Hou aku la ko makou kau no ka Mokupuni Kao (Goat Island). Aia keia mokupuni mawaena o na wailele elua, oia hoi ka Wailele Amerika (American Fall) a me ka Wailele Kamaa Lio  (Horse Shoe Fall). Hookahi no o laua kumu, o ia ka Moanawai Erie (Lake Erie) a hookahi no hoi wahi o laua e haule ai, o ia hoi o Niagara Falls.

            He nani keia wahi Mokupuni. Maluna o keia Mokupuni i ku iho ai ko makou haa a lele aku la ilalo no ka makaikai ana. O ka Wailele Amerika ke ike mua ia, iho aku la ma na alanui anuunuu a hiki i kahi e ikeia aku ai o kahi e haule ai o ka wai, aole i kana mai ke ku i ka weliweli. A'u e nana nei i keia mau mea, me ha la, aia oe iloko o ka ohu kahi i ku ai, no ka mea, ke pii hou mai nei ka ehu o ka wai mai lalo mai e like me ka pakaua, a e pulu ana oe mai luna a lalo.

            Ke 1240 kapuai ke akea, a he 168 kapuai ke kiekie. Mai keia wahi aku, e ike aua oe i ka aoao o Canada a me ka uwapo hou, ke Queen Vitoria Park, aia ma kekahi aoao o ka Niagara Fall. Pau keia wahi, kau hou ma ke kaa, he mau anana wale no ke kaawale, hiki aku la makou i kahi i kapaia Cave of the Winds. He hale ko keia wahi, a mai keia hale aku e iho aku ai ma ka elevator a hiki a ka hapalua o ka pali, alaila, auau. Aole nae oe e auau ana iloko o ka wai, ka luu iho a ea ae. Aole pela keia. O keia, e ku no oe a noho paha, a o ka ehu o ka wai a ka makani e puhi mai ana mai lalo mai, o ia iho la ka wai e auau ai a haukeke oe i ke anu, a pela iho la i loaa ai kona inoa "Cave of the Winds," oia hoi, ke Ana o na Makani.

            Pau ae la keia, holo aku la no ka Horse Shoe Fall. O keia ka wailele mawaena o Goat Island a me Canada, a ua like loa ke ano o ka pio ana o kahi e lele ai o ka wai me ha kamaa lio, a pela paha kona inoa i kapaia ai.

            Mai Goat Island aku he alanuipii e iho ai ilalo, a mai laila aku he uwapo, a maluna o ia uwapo e hele ai oe a nana iho ia lalo o kahi e haule ai o ka wai, a e ike no oe ua like me ke poi ana a ka nalu i kumupali ka puoho hou ae o ka wai iluna.

            Hala ae la keia, holo aku la ma kekahi aoao o ka mokupuni e hiki aku ai i kahi i kapaia Ekolu Kaikuahine (Three Sister Islands). He mau Mokupuni keia maluna mai o ka Horse Shoe Fall, he kaawale lakou a pau ma ka laina pololei, ua kapiliia nae i na uwapo mai Goat Island mai a pau na mokupuni ekolu, a i ka manawa ka o ponaia ana o na kaula uwea e umii ana i na uwapo ekolu, ua pakika iho la ka wawae o kekahi kana ka pena, a haule aku la iloko o ka wai, aole i loaa kona kino a hiki i keia la.

            Mai keia mau mokupuni aku, e ike aku ana oe i ka waiho mai o ka Moanawai Erie me he moena pawehe la i Mokuleia, uliuli, lipolipo a malino maikai, aohe wahi aleale ae, aka, o kahi e kokoke mai ana i kahi e haule ai ka wai, ua like pu me ka hai ana a ka nalu o na la kaikoo o kakou, pela okoa iho la no, he ku i ka hoomakaukau ke ana aku.

            O ko Amerika aoao wale no keia a makou e makaikai nei.

            Pau keia wahi, holo kaapuni ae la i ka mokupuni a hoi aku la no ka hotele i ka hora 5 p. m.

            Moe i ka Prospect House, pau ka paina kakahiaka, hora 10 a. m. Poakahi, kau hou ma ke kaa no Canada, o ia ka aoao o Pele kane, hiki aku la i ka uwapo i kapaia "The New Suspension Bridge." Aiea keia uwapo maluna o Niagara River, 1,268 kapuai loa, a he 192 kapuai ke kiekie mai ka wai ae. He mau kaula uwea na mea i hoopaa mai kekahi aiai a kahi aoaoa, holo na kaa maluna, a ke nana iho oe ia lalo, ponui na maka.

            Mai laila aku no Queen Victoria Falls Park. He nani keia, aohe mea a na maka e loi ae ai. Mai keai wahi aku e ike ai oe i ka nani o na wailele a elua, ike oe i ka American Fall, Cave of the Winds, Horse Shoe Fall, Three Sister Islandt, Goat Island, Ka Moanawai Erie a me ke kulanakauhale o Niagara Fall. He hale kiai ko nei a ianei oe e kuai ai i kikiki no kou hele ana aku imua, he 50 keneta (hapalua dala) o ka mea hookahi, he $2 00 no makou a me ke kalaiwa.

            Hala hope ae la keia, holo aku la no mua, hiki aku la i ka uwapo i kapaia Bridge to Burning Springs. He kiai no ko laila, hoike aku la i ke kikiki, aeia mai la, holo hou aku la, hiki aku la i kahi o ka Waimapuna (Burning Springs), komo aku la iloko o ka hale a komo mai la ka mea hale e hele e nana i ua wai nei. He rumi okoa aku ia I ka hiki ana aku, e huai mai ana no hoi kela e like no me ka huai ana o ko kakou mau waimapuna. Pau ka nana ana, pauiia na puka o ka rumi, hoaia he pepa i ke ahi a kiolaia iloko o ka wai, a hoomaka mai la ka wai e lalapa e like me ka ailamahu, piha o loko o ka hale i ka malamalama, a o kahi mea kupanaha loa, aohe wela. Ho-o-ia kuu hainaka iloko o ke ahi, aohe pau i ka aie, aohe no he eleele i ka uwahi. Kau ka haole i kona lima ikolo o ke ahi, aohe no he wela. He mea hoopahaohao keia i ka noonoo o ka mea e nana aku ana. Ma ka moolelo e pili ana i keia wai, he 70 ka makahiki i hoikeikeia ai o keia, a i ka 1885 aku nei i nalowale ai, a mahope mai ne i puka hou ai.

            Pau o laila, hoi hou no ka Victoria Park kau ma ka elevatoa no lalo o ka muliwai, he 100 kapuai mai luna iho, hoi hou no luna, kau ma ke kaa no ka makaikai ana i ke kulanakauhale, hor 1 p. m. hiki i ka hotele, ai a pau, hooluolu, hora 5:30 p. m., kau ma ke kaa-ahi no Bosstona, hiki ilaila i ka hora 11 a. m. o ka Poalua, hiki i Burukeline nei, hora 11:45.

            Iauei, kaua pau ao Niagara Falls, a hui hou aku no kahi manawa.

            Maikai ka Lani, a pela no me na wahi hoku Hawaii Ponoi.

            Kou oia mau,

            JOSEPH HELELUHE

 

Piha Kauna o na Pauahi.

 

            He hoopuoho pauahi ko ke awakea Poalua iho la no kai o ke awa, iluna o ke kalepa Aladene Bese makai o Alanui Nuuanu. Na ke kuke ka ke ahi a ua hoopio koke ia no o ko ka moku poe mamua o ka hiki ana aku o na poe kinaiahi.

            O ka lua iho hoi o na hoopuoho o ia la, no loko o kekahi keena o luna ae o ka hale kaa a me lio ma Koiuiu, alanui Liliha, hora 2 p. m. paha. He wela ka o ka paia lole i ke ahi o kekahi aiana lole, holo ke ahi o kekahi aiana lole, holo ke ahi i ke kahi mau pu-a pua ulana ie e kau ana a pau loa, a ua pau pu no hoi a koe ole iho kekahi o na lele i pau mua iho i ka aianaia. Ua hoopio koke ia no me ka pono hou ole ae.

            Ia aumoe iho no, hora 10 paha, i piha pono ai ke kolu no ia 24 hora, a ko ai no hoi ka mea maa mau. O keia hoi, he ahi hoolele kao i haule a kau iluna o kaupoku o kekahi pupupu hale alua o Kapuukolo aenei, mawaena o na alanui Moi me Hotele a kokoke i ka uwapo o Hooliliamanu. Na kekahi mea i pii me kekahi pakeke wai, a niniia a pio. Aohe poino e ae. Ina paha i makani ia po a ua hana pono ae, aohe nao ai o ia wahi, no ka mea, o ka uwa wale no ka na Pake, aohe kokua ae.

            A o ka eha hoi o na pauahi o keia pule iho la, no kekahi hale noho ma ke kua aku o ko Paalua D. Kellett wahi noho mauka o Kunawai. Hora 1:30 o ka wanaao o nehinei i kani ae ai ke oeoe hoopuiwa o ka po, a ula ana ka wena ma Kapalama uka. Ua maopopo ole ke kumu mai o ke ahi. Ua pau a pau loa, he huluhulu hookahi ka mea i koe mai, a hiki aku na kaawai, ua kokoke e pau loa. He haole Helene ka mea nona ua hale la, a ua pakele oia a me kana wahine opio a me ka laua keiki uuku, me na wahi aahu wale no i na ili. Ua ma'i ua haole la, a he hana nui ka a kaawale oia.

 

Hapaumi ke Holo a Puni.

            Ma kekahi olelo hooholo a ke Aha Kiekie piha, i kakauia e Kokua Lunakanawai Waikina a hoopukaia i ka Poalua, Ianuari 26, ma ka hoohalahala a ka Hui Alahao Hawaii kue ia G. V. Sturdevant, na haawiia ka pono no ka aoao hoopiiia, oia he, he hapaumi wale no ka uku ke kau ma na kaa panee o ka hui ina ma alanui Nuuanu a ma alanui Papu paha e kau ai a lele a kau hoi ma na kaa e holo ana ma alanui Moi no ka hikiua a ne ke komohana paha, koe aku nae hoi ma na palena mawaho aku o ka ke kanawai i hoakaka ai. Nolaila, ma keia mua aku, he hapaumi wale no ke kau mai uka mai o Waipiola a kau ma kekahi kaa ma alanui Moi a holo iuka o Keoneula a iwaho paha o Pawaa.

 

            Ua hanau mai na Kalua, wahine a Kahale, makai o Iwilei i ka po nei, he kaikamahine.