Ka Makaainana, Volume VII, Number 7, 15 February 1897 — Page 1

Page PDF (942.27 KB)

This text was transcribed by:  Dina Neves
This work is dedicated to:  To my Grandpa, Manuel Louis

Ka Makaainana.

BUKE VII---Ano Hou           Honolulu, Oahu, Feberuari 15, 1897.             HELU 7

KE ALIIAIMOKU.

Hoike a na Nupepa Amerika no Kana Haukai.

Wahi a ka hoike a na nupepa o Kapalakiko, no Wasinotona mai ka lono o Ianuari 23, ua hoea aku o Misasa Lilia Dominisi a me kona poe hoa hele malaila ia la, eia nae, ua hala mua aku ka o Peresidena Kalivilana, kona “hoa’loha nui a maikai” i ke kika kaka ma ka Muliwai Potomaca. Ua lohe ka Peresidena no ko ke Alii hele aku a liuliu ai ka oia e haalele iho i ka Hale Keokeo. Pela no kai ka wa a ke Alii i hoea mua ai ma Wasinetona a holo loa na ka Ilikina, ua haalele iho no ka Peresidena i ke kulanakauhale. O Julius A Palmer, o B@setona, kahi e hele pu nei me ke Alii ma ke ano alakai, a ua kahaha ioa oia i ka lohe ana us haalele mai o Misita Kalivilana i ke kulanakauhale. I ka la mamua iho i piha pono ai na pule eono (Dekemaba 11) o ka hoea paupauaho ana aku o Thurber, ka mea a akaaka mau, a huli a loaa ka Peresidena me ka lono eia ae ke Alii ma Kapalakiko ma kona ala no Wasinetona. Iloko o elua minute i hooholo ai ka Peresidena i kona manao. Iloko o hookahi hora ua pau na hooponopono ana me ka luna iaia ka malama ana o ka moku halekukui, a ma mua ae o ka poeleele ana e holo ana ka Peresidena ma kona ala no Keokikaona, Karolina, Hema. A i ka po iho no hoi o ka la 23 i hoea aku ai o Thurber i kahi a kono poo e hoolai maluhia ana me ka lono hoopuiwa e hiki aku ana ka Moi Liliuokalani e ike i kona “hoa’loha nui a makai.” A i nei wa no hoi, ua haliu hou aku no ka Peresidena i ke kokua mai a na luna o ka halekukui. Ua hoao hou ia no kela hana maalea mua, aka, i ke Alii maka ala mau i hooneleia i kona nohoalii i komo mai ai i ke kapitala nei mamua ae o ka wehe’na kaiao, ua haalele iho kona Peresidena, a oiao hoi oia e kakali ana no ka ike aku i ko ka lahui poo alakai, aia uae ia alakai ke uhai la i na kaka ahui ma kahi wahi ma na aekai o Virginia. Me keia ae la ke ano o ua olelo ku i ke pahenehene a ko Amerika poe nupepa e@a nae, ua hoike

hou ia ae no, ma o ka loaa ana mai o kekahi lono mai Wasinetona o Ianuari 25, ua kipa ike pilikino aku ke Aliiaimoku ia Peresidena Kaliviana ma i@ la. He launa ano oluolu wale no, a pela no ka hoi i hoikeia aku ai ma ka palapala mai ke Alii i hoopauia i ka Peresidena e noi aku a@a i ka aeia mai o ka pono e kipa ike wale aku no, a pela no ka hoi ma ka pane e ae ana. Ua noi wale aku no ka oia e hookipa mai oia iaia ma ke ano oluolu a ma ke ano pilikino, e hookahua ana ka i kana noi e like ana ka me ka mea i maa ma kona aina no ka hookipa aku o ke poo o ke Aupuni i na malihini koikoi a pau o na aina e Mahope koke iho o ke awakea, ua hoouna wahi palapala aku ka Peresidena ia Misita Heleuhe e hoike aku ana o ka hora 3 ka wa ana e oluolu ai e kipa aku ke Alii. Ua pumehana loa ka halawai ana mawaena o ka Peresidena a me ka Moi mua. Ia Misito Kalivilana i komo aku ai, ua hele aku oia imua o ke Alii me ka hamama o na lima, a iaia hoi i puili aku ai i ko Liliuokalani, ua olelo ae la oia: “Ua hauloi loa ia au ua manao oe e kipa ike mai ia’u”. Ua kono aku ka Peresidena i ke Alii a me kona poe hoa e noho, alaila, u hoomaka ae la e kamaka @aililo. Ua olelo ae laua no @a maka ana o Kuhina Wilisi, a ua pane aku ke Alii me na olelo ku i ka mahalo. Aohe mea i kamailioia no ka hoihoi hou ae iaia ma ka no@oalii, eia nae, ua haawiaku ke Alii i na mahalo no kona unuhi ana i ke kuikahi hoohuiaina mai ka Aha Senat@, a Misita Harisona i hoouna ai he eha makahiki i hala ae. I ko ke Alii ninauia ana mai no ka hoohuiaina, ua pane aku ka oia ahoe makemake o kona lahui, eia nae, ua nui loa ko lakou pilikia i nei wa mamua ae o ke au noho Moi. A i ko ke Alii ninau ana aku hoi no Misasa Kalivilana, ua panaia mai hoomakaukau ana oia e puka e hele mamua o kona iho ana mai e hui me ia. Ua hoouna aku oia he elele e hele e ninau, a ua hoikeia mai ua hele holoholo aku oia he mau minute mamua iho (Ma ka hoike nae hoi a kekahi poe nupepa, ua haalele honua mai o Misasa Kalivilana, a i ke Alii ka i komo aku ai ma kekahi puka, e oili aku ana oia ma kahi puka okoa ma kahi aoao ae. A ma ka hoakaka hoi a kahi nupepa ae, aole ka i like nei hookipaia ana o ke Alii e like la me ka hookipaia an@ ona, oiai oia he Hooilina Moi, a me ka Moiwahine Kapiolani pu iloko o 1887. Ua hanohano loa ka ia me na koa a me na poe puhiohe; a i nei wa ka hoi, he wahi makai maoli wale no kona mea nana i alakai aku iloko.) Poakahi, la 1 nei, i kipa hou aku ai ke Alii i ka Hale Keokeo i ka auwina la ma ke kono a Misasa Kalivilana. Me ia i hele pu aku ai kona mau ukali, Misasa Kia Nahaolelua a me J. Heleuhe, a me kona kakauolelo pilikino J.A. Pama. Aole no i loihi loa, ua, emi mai i na minute he iwakalua. I ka Poalima aku ka hoounaia ana o ke kono a ua apo koke ia aku no e ke Alii. Ua laweia aku ka huakai alii a loko o ke keena ulaula a ua noho pu ke Alii me Misasa Kalivilana maluna o kekahi noho koki, a ua u kamakamailio laua ma na mea pili laulea a me na mea laulaha o ka manawa. Aohe ka Peresidena i hele aku oiai laua e kamakamailio ana.

Ma ke Kapitola (Hale Aupuni) o Kakauolelo Pama ia la no ka hoolala ana no ko ke Alii hiki aku i kahi la ae. Ua manao ke Alii e hele makaikai aku i ka hora 2 p.m. oiai ka Aha Senate e noho ana, a na Senatoa Lodge o Masakuseta e alakai aku i ke Alii a me na ukali a kona wahi ponoi ma kahi o na poe makaikai. Ua manao mua ka o Kakauolelo Pama e loaa mai ko ke Alii a@ia e noho ma kahi o na luna kiekie o na aina e iloko o na hale a elua, eia nae, ua haalele oia ia manao ona. Mamuli o kona kipa ike ana aku ia Senatoa Lodge ia auwina la, ua loaa mai la kona ae nana e lawe aku a ma kahi noho kaokoa no na Senatoa wale no. Ianuari 28 ia kipa ike aku ai o Lunamakaainana Hilibona o Kaleponi (i o kakou nei oia mamua aku nei), i ukaliia e kaua wahine a me ke kaikamahine O lakou wale no ka i aeia e ike iaia ia la. Lehulehu loa na poe i hele aku e ike, aole nae lakou i hele a oi aku i ko Kakauolelo Pama keen. Ua hoike aku oia i na pae a pau e kipa aku ana aole ke Alii e hiki ke ike i na poe e kipa aku a@@. No hookahi hora paba keia noho ana o Lunamakaainana Hilibona a me kona ohana, a ua hoohalai@ ka manawa e Misi Hilibona ma ka himeni ana i na mele Hawaii a ke Alii i haku ai a me ka hookani ana i ka pila ukulele. Ua hui pu aku ke Alii me kona mau ukali ma ka himeni like ana. O ke Shoreham ka inoa o ko

ke Alii hotele e noho la ma Wasinetona, a aia ilaila ka lehulehu e moe la kaoo no ke ak@ e ike aku iaia. Iwaena o na poe i kipa ike aku i ka Poaha, Ianuari 28, o Misita Mogana kekahi, puuku o ke Aupuni, a me ia pu aku he eono poe wahine, na wahine a elua mau lala a k@ Aupuni a me na wahine ma na an@@ kiekie loa. Nui ka makaala loa o na lala o ka Hui Malu Masona, no ka mea, he mau lala kiekie loa kana kane a me kona kaikunane i make. Ua kipa aku ke kakauolelo o ka Hui Kiekie a me kekahi poe alakai koikoi e ae o ia hui, a ua haawi makana aku i kekahi medala ano keleawe-hao (bronze) no ka Luna Kiekie i make, Generala Albert Pike, a i hoomakaukauia hoi mea e hoohiwahiwa a e hoohanohano ai i ke Alii. Ma ka palapala e ukali ana i keia makana, ua haawiia mai la i ke Alii ka malama an@ a hoihoi loa mai i kokahi medala hoomanao o ka Moiwahine Kanemake Kapiolani.

 

Banako Hale Leta

Mamuli o ka hookohuia ana o H.D. Johnson, Luna Nui o ka Banako Hale Leta, i mea malama buke no ka Hui Mahiko Oahu, ka mahiko hou o lalo o Ewa, ua waiho oia i kona kulana oihana Aupuni i ka la 1 nei. I ka la 4 mai, hookohuia o J. F. Clay, he haole malihini a kakauolelo o ka Aha Senate, ma kela makalua. A i ka Poakahi hoi i hala, la 8 nei, ua waiho aku o Keoni Holo (J. D. Holt, Jr.) i kona noho kakauolelo ana no kela oihana Hale Leta. I ka makou hoomaopopo aku i ke kumu o kona haalele, ua loihi kona no@ @ ana ma ia oihana a alua ona poo i pau, eia nae, aole ke Aupuni i ike he mea pono ke hookiekie ae iaia, he kanaka Hawaii, ma ke kulaua i hoohakahakaia, aka, ua paniia me kekahi kuewa i maopopo ole kona ano a me kona kulaua o ka hilinaiia iwaena o ka lehulehu. Ua paniia ae ko Keoni Holo wahi i ka Poaono nei e Ake Kamila (Archibald J. Smithies), he keiki oiwi no. Heaha ae la hoi keia o ke Kuhina Waiwai?     O nehinei ka la o na poe hooipoipo a hoomakeaka, a ua kapaia e ua haole o ka La o Sana Valenstine (St. Valentine’s Day), a i oie ia, o Sana Valekino paha hoi ka pololei. He la haawi makana ia iwaena o na poe hooipoipo ma ke ano maikai, a i ole ia, ma ke ano pahenehene a hoomakeaka paha.