Ka Makaainana, Volume VII, Number 8, 22 February 1897 — "KE ALEALE NEI KA WAI." [ARTICLE]

"KE ALEALE NEI KA WAI."

Ua hoike ae ke Kuokoa namu o ka Poakahi i hala ua lilo ka ke ano a rae ka inanao o na telegaratna i keakeaia, i hoopuka hope loa ia iho nei tna ia 'nupepa, a Ka Makaainana nti.no. hoi i unuhi a i hoopuka aku ai, i mea e noii loa ia t>ku ai a kauohaia ak u nei k a hi ui <'* n u i i wi e h oomaopopo aku no na haua a ♦'wahi repubalika uuku hoomakeaka" e hana nei. Nolaila, i ka noii a itni pouo ana aku o uii wahi manu iiwi la, ua loaa mai la iaia ua hoike pahaohao mahope iho, oia h0i,.0 ke kuoia ka o na halawai koke ana iho uei o ka Ahakuka Malu a me ka Aha Hooko a konoia ai o Peresideua Kole e kakau mau palapala aku ia Kiuiina Haki, a pe-keia iho ka ke auo uui; Ua pau ke aho aia wale uo a hiki ke hoouua ako ia Kamīka uo kahi e. 0 ka makou hana (poholalo) e hoopae uiwiu mai nei i poe koa hou no ka puali kumau, ua puka ae ia & ua lohe loa ia. Ua maopopo loa ia ano haua i ko kakou poe auamo pu k%hiko, Nui ka hopohopo o haalel® iuo «nui iakuu ia makou me ke kupilikii aimua o ka pae aua mai o ua kauaka hou. £ia uo o Damoua ke kue uei uo ua hooliio, ua oleio ae aole e hiki iaia ke hoomauawauui loihi loa aku. Me ka hoihoi oie lo& oia i hoolako aku ai > aka, ua olelo ae aole loa oia e hoolako hou uo -Kupa Ulo uei i mea kue loa ia kpla haua o ke ka&ua kiuaiahi. Aoie auei hoi he oiea pouo «ou ke olelo &e ia Waila e hooki i ka hoouua aua mai i uh pot» koa hou ? w« wal« uo paua a haaleW uuai o Damoua, akila, kakou «3 [

heahe la kokoa -e hana aku ai no ona da!a. Sia ka auaoei hoi, aole loa ka © Kuhiaa Haki i hoihoi iki no ka Kupa hana i lawelawe ai ma Wa»iTjetoua a ua ao mai ke Kuhina ika Pereßidena e haka pono kona mau uiaka iaia» a me kana mau hana hui uaalu. Ua maopopo loa hoi ia makou ua hooun«ia aku nei o Kamika ma ka aoao e kokua aoa i ko lakou noho maikai iike mahope aei, a ua ae ole hoi o Kupa e aloha aku iaia ikawa a ka Auaetera lia i heo aku ai a ahai aku 1h iaia no na kaiāiiiu okoa. Ano, ua maopopo loa ke' kumu o KamiKB-Kauka-Kakina~Haki a me kahi poe e iho e uluhua ae pioloke nei no ke Aliiaimoku e noho mai la i Wegiuetona. 0 ka lede nana e hookipa aku ana ma ka Hale Keokeo mahnpe īho oko Mekiuile hookuene pono ana iluna o ka noho Ptresidena f he hoa'loha pilikino a :»umehana loa oia no ke Aiii, a ua piha hoi me na mauao aloha uo ka lahui Hawaii. Io kakou nei oia i hēle kula aj, a »a Uiki ole iaia ke hoopoina 1 na hookipa ame na hana aloha b ko kakou poe

oiai oia e uoho ,aua maanei. 0 keia ltde, oia no ke kaik&mahiue a ko ka Peresidena hou kaikuaana i noho Kauikela ai no Amerika Huipuia uiaauei, a i ka pau aua, hookoliuia aku i Kauikela-Kenerala qo Hawaii liei d© oa Moknniea Amerika ma ka aekai Pakipika, a o Kapalakiko kona kahua poo. E lilo io_ana_ no pahn hōi keia j mea e hoano e loa ai iko kakau poe kalaiaiua holoholo mau i Va ike aku i ko ke Aliiaimokn apoia inai a hookipaia aku e ke kaikamaluue liauauua a Peresideua Makiuile, ka haku wahine hou oka Hale Keokeo, me ka punaehaua a ma ke kulana like ipaaaiia mai iaia e Mia&aa Kilivilana» Malia uae paha hoi o hiki ia W, 0. Kamika ke keakea aku i keia hopeua (weliweli!) e kau uiai aua uialuua o lakou.

Ua hoike hou mai oei no kahi maaa iiwi uo kela hana *puka a Kuelo i h&ua ai ae hoopiiia uei, a uo ia dala hoi aia k« koikoi maloua o ka Luoakau&wai Apana, oia o G. de la Veua 4 mamuli o kaua oihaua, e auamoia ae aua kae Waihoua, uiauauli koi o ua hooiaaikeik* a hooika ika aua a ko ka Luu&kauawai mau Uoaloha h«molele, E hoo mauaoia he $2,000 ko ka lehukhu poiuo loa o ka haaniia aua o ka aeiike uo ka hate kikowaeua hou o ka Oibatia Kiuaiahi* a ane hoi, e pakui hou ia aku aua ka i $1,000 hou a«. F*eU io uo asei? lis m«a oiaio he keii

io no keia a ke au bo. pi.i.o a heinoleie a ka launa oie uuii i iWe >nua ole la ma o kakou nei.

Ma ka helu oka ohua -pale-mo liula o k« Poalua iho la, ua unnhiia ae kekahi fnau mamio ma ka helu i .-haln oKa Makaainana nei. Ika hoomaka ana 0 ka mea unuhi, ua nin-au ae oia, "He heluhelu no auei kahi keuaka keokeo i Ka Makaaina.na, e hnoponoponoia iiei e F. J. Testa?" Ke pane »ku nei makoUj he fehulehu loa. Ua hoao a ua manao . naha hoi kela mea unuhi hoolilo i na mauao o Ka Makaainana nei i mea e p*henebeneia mai ai makou e »a haole, a i ole ia, i mea paha hoi no oa haole-e ino mai ai ia makou, e 1 ike la me ia 1 hanaia ai iloko o 1887, oiai no makou e noholunahnoponopono ana no ka nupepa Ka Ēlele, Ina oka manao io ia, he mea mao pope loa ua halahu a ua pahua loa āku ma kulakula. E hoomanaoia ua ole'. īb o makou kekshi kumii o ke ana o k'ela haunaele o lune 30, l ft B7, no na manno kue haoie

oolea oib wa ir> o ke, poo 4, Na Hohono Uwahi o ka Maiiawa." Aohe o makon hilinai iki he m©s oiaio ia. oka meapoloiei loa.paha hoi, he mau hookauhihi a hoouh'uhi olelo wale ana no ia no oa man&o ohumu i peepoli kahiko iioko o lakou, a no ka inaina loa paha hoi kahi no ko ka )ahui hilinaī loa īa Kuhlna Nui Kipikona. I kei a unu hi a J a'; naeh o i, u a lilo ia ,i mea hoomakeaka loa ia makou, oiai, ua lawe ano nui mai no wakeu i, ia- manao 1 unuhiia'ae māi loko mai o ke Kuokoa «amu. Oiai hoi, ua makemake ole kela ohua e hoo-

maopopo mai i na manao namu, aka, ikawa i puka ai' ma ka oieio oiwi, ua awiwi loa e panali mai a e aiapoho aku, me ka hooakea loa aku i ka hoolaha ana. Ua hiki, nokenoke mau mai.

Nolaila, ua paneia aku no e ke Kuokoa aamu ma ke ann e Hke la me ka moolelo o ka Nananana a me ka Niiio, e kono aku ana ka mua i ka hope e komo mai iiokx> o kona keena hookipa, oia hoi, iloko o ksna apena hihia. A o ke aoo nui nae hoi o ia paue, ua like loa no ia me na hoakaka ma ka pauku mamua «e. Ulalaeho. Wiliaau loa ko ia ohua kauia-i no ko makou hoopuai iki ana $■© no ka hoohui aku o kekou ia Hawaii nei a»e īapana- Ma ia mea, aohe makon i ike he mea hewa ia, no ka mea, nohe makemake iki o kn lahni i ku hoohni me Amerika Huipuia ? a tia hoi

j boi īoa hoi ini uje Euelani, a (iiiii hoi, ua kapaia o lapana o ka Eaelani o ka Moaaa Pakipika nei, nolaila hoi makou i j manao ai ua ahooa loa me ia o I nei e hoohui aku ai, aole | loa hoi nie ke Aupum nana ka- ! i hanaino iho a hiki ole nee I hoi k« hoomaikai hou ae la he- ! D aino o ka hana wale ana iho no m© ka hilahila ole. Pupuahulu loa paha hoi kela noi a Senatoa Palai i $100,000 1 wale no ka e pono ai ke hoj)mae- 1 mae i ke Awa o Puuloa. Ke I oaanao nei- makou maaiua ae o [ ka hoouaaeoiae ana, e pono enua | ke lilo mua mai na aina e pili kokoke la a puni ia wahi, no ka mea, aohe o ke Aupum \/ahi 11b5 aina malaila. Mamua ae hoi o ka hoomaemae» e pono e hookaawale mua i inau miliona daia iehulehu no ke kuai ana mai i ua aina, a ke lo&a ia, loaa he kahua io ekuai o na kapuai, da iia hoi paha waiwai ka hoomaemae ana. A ano hoi, e hoouua hou aku ana ka 6 Peresidena Kole ia Luua Leta Nui Ofca i Wasine.

toua, e hookolo aku ana paha hoi m& na meheu o ua poe i hala mna, Ua oleloia oia ana ko Hawaii nei elele ma ka ahakuka oihaoa leta nui o ke ao r*ei e malamaia aua ma ia wahi iloko 0 Mei ae> Eia nae hoi, ke haohao nei makou heaha la kaua

mea i haaa ai e haaaia aku ai hoi oia pela, ma ka uhaai wale aoa 1 ko ka lehukhu (lala, Ile keu ao hoi paha keia a ke »u" uhae wale. Oiai hoi ke akua (aumakua) o ka hopena e hoea mai ana eia ke hoopaa loa aeuei 1 kana kaula ma na aoao a pau o kei a wahi Repubalika hoomakeaka i noho me ka hoihoi ole, eia nae hoi ka Peresidena a me kona poe paalalo aku ke hoololi aenei i ka leo o ka lakou walaau ana mai ke ano mihimihiia mai u i ke ano hooweliweli, A majla hoi, ea, ua olelo manu iiwi ina ka aole o Peresidena Makinile e horke ae ana i kahi mea maopopo loa no ka hoohuiaina iloko o kanakolu la mahope iho o kona kau ana ae -un ka noho e nou aku no o Kole ia Hawaii nei i ke poo o Enelani. Ae no hoi paha, e hana io ana no oia. Heaha mai ana la hoi ko kakou hopeaa, ina eia keia Aupuni ke haule !oa mai nei r ku!ana ha«ihaa loa e hiUhiln ai ko Waolani poe kamalii. Ua kauia aV ho hae kn«k!a uhuh ī kakahiakn Poaono nei tiia k v n pa pohai e hoopuui i ke ktn hoomanao o ka Nai Aupuni. 0 ia kia paha ka i heoliloia a b kahi mea

e ae paha, ua koe aku uee hoi ia ia makou. Uailihune loa io anei hoi ke Aupuui ī makemake ai e hooliio aku i keJa kia hoomanao, i loaa ai paha hoi he mea e hana ai i ona mau apana dala keneta keieawe no na ohua palemo o ia aoao Hilahiia oie no hoi ia. Aia ka hoi ihea o Koie ma, a pelaaku? KiV pana mai nei ke kupinai—O ia, aia io hoi ihea! No ke ano uioiohi loa iho o iekahi kahnkaa Paks \ kakahiaka Poaono uei, aohe hoōkaawale koke ae īke alanui no ka holo aku oko Hoakuka Bolote kaa, mai mahanahana kona kua ik« hiliia me k<a owepa. Ua manao paha aia oia ma kekahi mahiko kahi i hana ai oka manao ana e hana peia. Mamua ae o ka ioheia ana mai iiei ua make o Koelau, ke

koa ona pali nihoniho o Kalalau, ua hoike inai kekahi mea ia makou-me ke kuio loa ua mak* io oo oia, aohe ka e kala. Aia ka a uiia mai ia makou, alaila, ua makaukau loa ka oia e hoike a e hoakaka poao loa :nai. 0 kaoa ae la no hoi paha ia } iloko o ke poluluhi ona ka hoike ana mai ; a eia no hoi kahi poe ke uoho nei me b hilinai ole ua make io ua koa kanlana la.

Pau elua hihiA kuai waiona me ka laikini oie o kahi haole poupou o waho © Kali ij Waikik], i ka hookuuia, eia nae hoi, aoh'e ia poe kiure haole i kipakuia. Kupaianaha ao lal

Ina paha 1 lokahi l)ke tia poe kiure Hawaii a pau, i ka wa 1 hoopauia ai o kekahi poe o lakou, hookahi ka waiho like aua' aku, iua ia ua pono loa. Ke haua ka hapanui pela, he hoike ana ia no ko lakou wakee ia lakou īho toa ke auo kauokaeoakua» aoie loa hoi he poe kamalii lakpu a he Loeapaaui wale 110 aa kekahi luoakauawai kamalii hoohei bipi.