Ka Makaainana, Volume VII, Number 10, 8 March 1897 — Page 7

Page PDF (972.19 KB)

HONOLULU , OAHU, POAKAHI, MARAKI 8, 1897. 7.

 

NA AINA MAMAO.

 

Mau Lono Huikau mai kela a me kela Wahi Like Ole.

 

Wawalo na Pu-Kuniahi ma Cerete.

 

Feberuari 20 i hoike aku ai na Adimerala o na aumokukaua o na Mana e ae ma Canea, Kerete, i na luna Helene ma ka aina a ma ke kai ina e komo loa aku ana o Konela Vasoso, ke alakai o ka puali Helene e noho la ma Kerete, iloko lilo o ka aina, e lele kaua kue ia kau no na pualikana Helene a me na aumokukana Helene. I kahi kakahiaka ae no, me ka nana ole ae i keia mau olelo ao, ua hoomaka ae na kipi mawaho aku o na pelena o Canea e hoolole poka i ke kulanakauhale. Ua hoomauia ke ki poka ana no kekahi manawa, a mamuli hoi o ia i liuliu ae ai na aumokukaua no ke kaua a me ke kaukaulua ole iho, ua hoomaka aku ka hiolo ana o na poka iloko a iwaena o na kipi. O ka mokukaua Beritania ka mua loa o ke ki poka ana, a mahope aku hoi na moku e ae. He kanaha na poka-pahu i hoeleleia. Ua liuliu ae no ke kapena o ka mokukaua Helene Hydra (Haidaro) no ke kaua, ke ala ae he wa kupono no ia hana. O na poka-pahu melinite hoi ka i kiolaia aku e ka mokukaua Geremania Kaiserini Augusta. He mau poka pahu no kahi i haule aku iloko o Canea, a ua nui ka pii ae o ka lepo. Ua lonoia he lehulehu loa na poe i make a i eha. I ka pio ana o ke ki poka ana, e welo mai ana no ka hae Helene maluna ae o ke kahua o na kipi.

Poalima mamua aku o nei hana paluku like a na aumokukaua hui, ua lilo pio mai ia Konele Vascao o Papu Voukoliae me 450 kanaka. Ehiku poe koa i make a he umikumamalima poe Kerete i eha. He 1,500 poe koa mau o Tureke a me 2,500 poe Kerete-Tuke, me eono pu-kuniahi, i hele ae mai Canea no ke kokua ana i Papu Voukolise, aka, mahope iho o ka hakaka hahana ana ma ke kula o Livadia, ua konoia aku keia puali kokua e kuemi hope. Mai Retimo ae ka lono ua hoihoi ole loa na poe Tureke hanohano me ke kulana o na hana e lawelawe ia la a ua hoike ae hoi i ko lakou makemake loa no kekahi hoohuiia aku me Helene.

Nui ka Pioloke ma Helene.

Ua lonoia mai A tenei, Feberuari 22, he halawai makaainana piha inaina nui ka i malamaia ma ia la malaila no ke kue ana i ke ki poka ia ana i ka la mamua iho o ke kahua o na kipi ma kahi kokoke i Canea. Wawalo ka lewa me na leo uluaoa no ke kaua aku a ua olelo oolea ae hoi na poe haiolelo me ka mahanahana na makaukau loa a ua paa loa hoi ka manao o ka aina e moita aku i kona koko a me kona waiwai no ke kokua ana ia Kerete. Ua kamailio ae o Kuhina Nui Deleanisi i kekahi puulu kanaka iluna o ka lanai ma ke alo o ke Keena Waiwai a ua kukala ae hoi na lokahi loa ka Aha Kuhina me ka lahui, a e hiki paha hoi ia ke hooiaio aku e hana no ke Aupuni i kana hana.

Ua lonoia ua haalele aku ke Kuhina Kaua. Ua kipa ae ke Kuhina o ko ha Aina E ma na keena oihana o na luna kiekie o na aina e a ua waiho aku he palapala kue no ke ki poka ia an o ke kahua kipi e na aumokukaua o na aina eae. Ua telegarapa mai hoi ke kapena o ka mokukaua Geremania mai Canea, oiai hoi, o kona moku mawaho loa o ka lalani o na mokukaua, nolaila, nana hoi ka poka mua ma ke ki poka ana i nehinei i ke kahua kipi.

Ma kekahi kukai kamailio ana imua o ka Ahaolelo Geremania, ua olelo ae o Barona Maresale, Kuhina o ko na Aina E: "O ka hana hoomalielie ia Kerete i lawelaweia hoi e na Mana me ka mano kuio loa, ua hooliloia i mea e hopohopoia ai mamuli o ka Helene hana, a ua kue loa hoi ia i na kanawai o na aupuni. E hoike ana hoi na lono i loaa mai ia'u no ka hooleleia ana aku o na pualikoa Helene, ma kahi hoi o ka hoomalilie aku i ka mokupuni, ke alako akahele loa aku la ia i ke kulana ano kanawai ole. O keia mea hookahi ma ona iho, ua hoolilo aku ia ma kona hopena mai maluna o na aupuni e aku i mea hooweliweli loa i ka maluhia. O ke pale ae i keia ka kakou hana o nei wa. E hui aku ana hoi me keia ka hooponopono maopopo loa ia o na hana o Kerete a me ka haawiia aku ona koi kupono loa a na poe Karistiano, i hiki loa no hoi ke hanaia me ke keehi ole aku i ke Tureke kulana paa mau."

Hoihoi Ole ia nei Hana ma Enelani.

Iwaena o na leo wawalo "Hilahila Ole!"--wahi a kekahi lono o Ladana o Feberuari 22 e pielo ana--ua aeia ae ka e ko Haku Saulebure mau wahaolelo iloko o ka Hale Makaainana o ia po, mamuli no o na kauoha maoli ia kau e ke Aupuni Beretania, i ki poka aku ai na aumokukaua Beritnaia, i ki poka aku ai na aumokukaua Beritnaia i na puali o na Karistiano e imi hooikaika la e kiola ae i ko Tureke noho mana aku maluna o Kerete. Ua awiwi ae nae hoi o Hope-Kakauolelo Kuzona, ma ke ano mihi, he

hoopuu puni haalele loa na lono ua ki poka ia aku na Helene. Ua noiia ae e Labusa e hoopanee ka Hale, i hiki ai hoi ke kukakuka koke ia nei ninau, a ua kokuaia e na poe alakai o ka aoao kue me na haiolelo oolea e ahewa ana i ko ke Aupuni kahua alakai. ma ke koho ana iho, ua emi mai ko ke Aupuni kulana ikaika a he iwakalua malalo o ka mea maa mau, a ua lonoia ae hoi mawaho ia po no, mamuli hoi o ka puana i puka ae ma ke kukakuka a me ke koho ana, aole loa kekahi moku Beritania e hoolele poka hou aku ana maluna o na kipi o Kerete.

Aano o Tureke o Kaua me Helene.

Ua oleloia ua hooholo ka Aha Kuhina o Tureke e kukala kaua aku ia Helene, aka, ua hooleia nae hoi e ko Suletana ao ke kulana lako dala ole o ko Tureke waihona. Mai Janini mai nae hoi ka lono aia ka na luna aupuni ke hoolako la i na poe Musulumana no ka iho kaua ae ma ko Helene palena ma kahi kokoke ia Ali. Lilo Pio ia Wahi Puni Koko.

Mai Barasa, ma ka aekai komohana o Aferika, na lono e pili ana no ka lilo pio ana ae i Feberuari 18 o Kulanakauhale Benini i ka huakai Beritania. No ewalu hora ka hakaka oolea ana, me ka oolea no hoi o ke kueia mai e na poe paele haihai kanawai. Eha ili-keokeo, ke huiia me Kauka Paipu, i make a he umikumamaono i eha. Ua loaa aku o Kulanakauhale Benini i ka huakai e paumaele ana me ka manaonao i ke koko. Lehulehu na kanaka i mohaiia a i kauliaia ma ke kea e na poe Fula. Ua hoopoinoia e na koa na kumulaau kaulia a me na hale hoomanamana a lilo i mea ole.

Na Hunahuna Laulaha.

Ua aeia o Kikila Roke e hoolimalima i loio nona e ka aha nieniele Aferika Hema.

Ke hooweliweli la na Ilikiu Piute i na poe noho aku ma Nevada, Amerika Huipuia.

Ua hanau mai nei ia Peresidena i pau a me Misasa Harisona he kaikamahine, ma Inidianapolisi, Feberuari 21.

O ka nui o na make ma Bomahe no ka pule i pau i Feberuari 19 he 1722. He 844 ka nui o na make no ka ma'i ahulau i ka 847 o ka pule mamua aku.

Mahope iho o ka hoopuni a ki poka ana i ke kulanakauhale kipi o Silana, Paeaina Pilipine, ua lilo pio mai la ia i na Sepania. He 500 poe kipi i pau i ka make.

Ua lilo pio mai nei i ko Kuhapoe kipi ma ka aoao hikina o ia mokupuni o Baiamo, he kulanakauhale ano nui iloko o ka Apana o Sanatiago.

 

Hoolaha Mano Hooko a Kuai a ka Mea Paa Moraki.

Ke hoolahaia aku nei ma keia mamuli o kekahi mana e hoolilo aku i hoakakaia maloko o kekahi Moraki i hanaia ma ka la 15 o Okatoba, 1889, e MANUEL GOUVEIA o Kona Akau, Hawaii, ia John Magoon o Honolulu, i kopeia ma ke Keena Kaku Kope, Oahu, iloko o ka Buke 117, ma na aoao 463 a me 464, ke manao nei o John Magoon i oleloia ka mea paa moraki, e hooko aku i ua Moraki la i oleloia no kekahi uhakiia o na kumu maloko o ka Moraki i oleloia, oia hoi, ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa i kauohaia ai no ka hookaa ana.

Ke hoolahaia aku nei no hoi ma keia e hooliloia aku no ka waiwia a me na pono a pau i hoike a e hoakakaia maloko o ka Moraki i oleloia ma ke kuai kudala akea me ke keena kudala o James F. Morgan, ma Alanui Moiwahine, ma Honolulu i oleloia, ma ka Poakolu, la 24 o Maraki, 1897, ma ka hora 12 awakea o ia la.

Penei iho ka hoakaka o ka waiwai ma ka Moraki oleloia.

Eono Mahele iloko o ka Hui o Holualoa, o Kona Akau i hooliloia ia Manoel Gouveia e Sam Ikaika, M.S. Simeona a me, a me Aio a me F. Laioha a me Sera Kia, ma o na Palapala Hoolilo i kope pakahi ia iloko o ka Buke 118, aoao 133, ABuke 117, aoao 422, Buke 118, aoao 422, a me ka Apana 1 o ka Palapala Sila Nui 4442, Kuleana 10770, i hoopukaia Gouveia i oleloia ma o ka Palapala Kuai a Keoni S. Kauhaihao a me Kahaka, i kopeia iloko iloko o ka Buke 116, aoao 465.
JOHN MAGOON:
Mea Paa Moraki.

Kuike ke kumu, ma ke dala gula o Amerika Huipuia.

I ka mea kuai mai na lilo palapala. No na mea hou aku i koe, e ninau ia.

J. ALFRED MAGOON
Loio no ka Mea Paa Moraki
Hanaia, Honolulu, Feberuari 28, 1897.
ma r. 1-4ts.

 

Hoolaha Manao Hooko a Kuai a ka Mea Paa Moraki.

Ke hoolahaia aku nei ma keia mamuli o kekahi mana ae hoolilo aku i hoakakaia maloko o kekahi Moraki i hanaia ma ka la 3 o Augate, 1895, e ANTONE FERNANDEZ a me MOKIHANA FERNANDEZ, kana wahine, o Honolulu, Oahu, ia Alfred W. Carter, Kahu Waiwai, o Honolulu i oleloia, a i kopeia ma ke Keena Kakau Kope, Oahu, iloko o ka Buke 157, ma na aoao 53, 54, me 55, a ua hooliloia e Alfred W. Carter i oleloia ia J. Alfred Magoon, ke manao nei o J. Magoon, ke manao nei o J. Alfred Magoon i oleloia e hooko aku i ua Moraki la i oleloia no kekahi uhakiia o na kumu aelike maloko o ka Moraki i oleloia, oia hoi: ka uku oloe ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa i kauohaia ai no ka hookaa ana.

Ke hoolahaia aku nei no hoi ma keia e hooliloia aku no na aina a me na pono a pau loa, e pili ana i hoike a i hoakakaia maloko o ka Moraki i ke Keena Kudala o W.S. Luce, ma Alanui Moiwahine, ma Honolulu i oleloia, ma ka Poaha, la 25 o Maraki, 1897, ma ka hora 12 awakea o ia la. Penei iho ka hoakaka o ka waiwai i paa ma ka Moraki i oleloia:

O ka apana aina a pau loa i hoakakaia mahope iho e waiho la ma Auaukai, Waikiki, Mokupuni o Oahu, o ia no hoi kahi i hoakakaia maloko o ka Palapala Sila Nui Helu 2833, Kuleana Helu 6679, he ekolu (3) apana no lakou ka huina ili o ekolu haneri a me kanaiwa kumamakahi (391) anana-huinaha, a o ia no hoi kahi i hooliloia i ka Mea Moraki o Opunui et al. ma o ka Palapala Kuai i kopeia ma ke Keena Kakau Kope Oahu, iloko o ka Buke 79, aoao 144.
J. ALFRED MAGOON.
Mea a ka Mea Paa Moraki Hoolilo ai.

I ka me akuai mai na lilo palapala.

Kuike ke kumu, ma ke dala gula o Amerika Huipuia.
Hanaia Feberuari 28, 1897,
ma r. 1-4ts.