Ka Makaainana, Volume VII, Number 11, 15 March 1897 — Page 1

Page PDF (984.30 KB)

Ka Makaainana.

 

BUKE VII---Ano Hou Honolulu, Oahu, Maraki 15, 1897. HELU 11.

 

KE ALIIAIMOKU.

 

Na Lono Nona mai Wasinetona na Kona kakauolelo Pilikino.

 

Ma ka mokumahu Kina mai o ka Poakolu nei i loaa hou mai ai no he palapala i ke Kuokoa namu a ua hoopukaia ae hoi ma kona helu o ke ahiahi Poaha nei, mai a Kapena J.A. Pama mai, ko ke Aliimoku kakauolelo pilikino ma Amerika Huipuia, e pili ana hoi no na hana ma Wasinetona. Ke lawe ano nui mai nei hoi makou mai la palapala mai, a eia iho:

Ke luakaha malie nei no ke Alii me ka hauoli ma kona mau keena hou ma ka Hotele Cairo, a o keia hoi kekahi o na hotele nui a hou loa o na hotele ohana ma keia kulana kauhale. Ua hoolako kaokoa ia ia mau keena no ko ke Alii noho aku. E like no hoi me ka mea mau iaia, aohe ona ae i ka hoike ae i kekahi manao i na poe niele aku e hoomano nei me ka uluhua ole. Me ka maalea loa i kakauia ai na palapala, na hoolala ana a me na hoomana ana, he ole nae kona ae e kamailio i kau wahi mea iki e pili ana i na loina kalaiaina Hawaii a Amerika paha, mamuli hoi o ia i paulele loa ia ai oia ma ke ano elele alakai no ka lahui Hawaii. Ke nele hoi me keia mau mea, ua laweia aku ka'u mau olelo e na poe kakau nupepa a hooloihi loa ia me ka hoolauwiliia ae, me he la i manaoia paha na ke Alii, eia nae, aole loa ia o ka mea pono a pololei no lakou e hana ai. Ua oi aku ke oolea o ka'u mau mea i kakau a i kamailio ai iloko o na wa i hala ae maluna no o ia mau ninau mamua ae hoi o ka'u e manao ai e hana i nei wa.

Ua haawi ke Alii i aha-ike ma keia hotele i ka auwina la Poaha, Feberuari 25, mai na hora 3 a 5, a ua kipa aku he 250 a keu o ia hotele a me ke na wahi e ae, aole no nae hoi i pau aku mamuli o ka pau e ana o ka mamuli o ka pau e ana o ka manawa. iloko hoi o na poe i kipa aku he 32 poe Sanatoa a me ka lakou mau wahine. Aole palapala kono i hoopukaia, ma ka olelo waha wale no, eia nae hoi, ua pikokoiia aku ko ke Alii mau keena. Mai waho aku no kahi poe o ka hele ana aku.

Nui ka mahalo o na Senatoa a me na Lunamakaainana i kipa aku i ka maikai o ka ke Alii kamailio ana a me ka oluolu maikai pu no hoi o kona ano. Iwaena o na poe i kipa aku, o ka Mea hanohano J.F. Stallings kekahi o Alabama, a nana hoi kekahi haiolelo oolea mamua no Hawaii, e hiki ole ai hoi ia mau olelo ana ke hoopoinaia e na poe a pau i aloha ia Hawaii. He lala Ahaolelo kekahi mai kekahi mai o na Mokuaina Nu Enelani, he mea i hana pu me na poe kue i ko ke Alii Aupuni. Nana maoli no i imi mai a aeia oia e ike hookahi i ka Alii, a ua hoike maopopo aku oia i ke Alii ua paa ka manao o ka lahui Amerika e hana aku i ka mea pono nona, me ka nana ole ae hoi malalo o ka inoa hea la lakou i koho ai, aole loa e hiki i na poe maloko o ka Ahaolelo ke ae aku i kekahi hana e hoomau loa ia ai o ka hewa. Me ka aoao Repubalika oia i hana pu ai no umikumamaha makahiki, a he hoa'loha pilikino oia no Kuhina Kiwini, nolaila, he mea ano nui loa keia kulana ona.

O ka mea ano nui loa nae hoi i ko ke Kapena manao, o ia ka mea i hanaia i ka Poalima ae, Feberuari 26, ka la mamua iho o kona palapala ana mai. A hiki ia wa, aole ke Alii i hoike iki no kona ake e ike i ka la hoohiki Peresidena. Auwina la o ia la, ua kauoha ke Alii iaia e hui a e launa pu aku oia me Senatoa Pekina o Kaleponi, he hoa'loha no kekahi mau makahiki a ua hookipaia no hoi e ke Alii ma Honolulu, a e hoike aku hoi iaia i kona makemake e ike i na hana e pili ana i ka loli ae o na au kalai aupuni. Ua lawe koke ia aku keia manao o ke Alii o ke Kapena ponoi, a ua loaa mai na hoomaopopo koke ia mai me ka hoihoi. Mai ia Senatoa Pekina ua hoolaunaia aku ke Kapena ia Senatoa Elekini, a oiai hoi, ua pau mua na palapala o kela a me keia Senatoa i kuleana ai, (oia paha hoi, he elua,) ua olelo ae nae hoi ua poe keonimana la e hana koke ia he mau hooponopono kuikawa ana no ke hooko aku i ko ke Alii iini. I ka loaa ana aku o keia hooia, ua hoi ia a hoike aku i ke Alii, a aole paha i piha he hora ma ia hope iho, hoea ae he palapala e hoike ana e hooponopono pu aku ana o Senatoa Seremana a me Senatoa Elekini ma o Kuhina Nui Olone la e loaa he elua noho ma kahi o na poe kalaiaina (luna kiekie) o na aupuni e ae no ke Alii ma ka La Hoohiki Peresidena. Ua hoike mua ia aku nae hoi aohe ke Alii i manao e hele hookahi aku, a oiai hoi, he eha ko lakou nui, nolaila, ua loaa mai he elua wale no noho.

Ma ka hopena loa o ka ke Kapena palapala, ua hauoli oia ma kona ano Amerika a i ka lahui Hawaii hoi no hoi ike a hoomaikaiia aku ma o ko lakou Alii la. O ka oi loa aku nae hoi iaia, o ke Kuhina Nui a pau aku ana, he Demokarata, a o ke Kuhina Nui hou i waeia, he Repubalika, ua hui like ae la laua e hooko aku i ke noi waha a olelo wale no a ke Alii a Elele Kiekie hoi o ka lahui Hawaii, a ua awiwi ae hoi e hooia mai iaia e loaa no kona hoonohoia ma kahi i hookaawale kaokoa ia no na luna kiekie o na aina e, he hoike ikaika loa hoi keia no kona hilinai a makee nui ia.

 

HOOHIKI PERESIDENA.

 

Pau o Kalivilana a Hookuene hoi o Makinile.

 

Na ka mokumahu Alameda o ka haalele ana aku ia Kapakiko i ka auwina la Poalima; la 5 nei, a ku mai la hoi ianei i ka Poalima nei, i lawe mai i na lono e pili ana i na hana no ka hoohiki ana ia Peresidena Makinile. He mea hookuanui wale no paha hoi no makou ke hoike a ke helupapa aku no na mea i hanaia, ka piha hiwahiwa, eehia, anoano a me ka hanohano, no ka mea, e hoomaopopo iho no hoi paha kakou e like la no hoi me na mea pili aupuni ano nui i hanaia ma o kakou nei i ke au Moi, pela no hoi paha i hanaia mai ia i ka la 4 nei. Ua lawa na hoakaka ma kahi okoa ae o nei helu aohe a Peresidena Makinile wahi olelo iki ma kana haiolelo o ia la e pili ana no Hawaii nei.

O ka mea nui nae hoi a makou i makemake ai e hoike aku, ua hiki aku ko kakou Aliiai moku ma ia aha piha hanohano. Ma ka hoike hoi a ua nupepa, ma ka lalani noho eha ke Alii mai ka Peresidena hou i ukaliia a e kuku ana ma kona mau aoao o Kapena Pama a me J. Heleluhe. Ua kau na maka a pau maluna o ke Alii, no ke ake no e ike wale aku, a iaia ka i hoi ai, ua kuhihewaia kahi poe wahine e ae o ke Alii ia, a lilo na maka ilaila. Ke olelo wale ia ae no o ka Moi kela o Hawaii, ua pau a pau na maka ma ia wahi. Ua hoikeia ke kii o keia anaina maloko o ka nupepa Kahea o Kapalakiko, i hoomaopopoia hoi ke kulana o kela a me keia ma ke teregerapaia aku, a ma ia kii no hoi ua hiki loa no ke ike a ke hoomaopopoia aku ke Alii, ko ka lahui Hawiai Elele Kiekie loa hoi. I ka loaa ana mai o keia mau nupepa ma na halekuai nupepa o kakou nei, a i ka ikeia ana hoi e na kanaka oiwi maoli, ua nui ke kuaiia a pau koke ia helu. Ua lohe mai makou na haawi kekahi mea i hapaha no kana nupepa, aohe ka he ae iki ia mai.

 

Aia ma ka Hale Oiwi.

Na iimi a me na makemake a pau o ke kane a me ka wahine i ake e hoolako i ko laua hale me na mea a pau e pono ai o ka noho maikai ana. He hoihoi loa ka ona oiwi opio o ia halekuai i na makamaka a pau loa e kipa aku ana, a ke ninauia hoi no kahi mea e makemakeia ana, ua makaukau loa oia a me kona poe lawelawe e hoomaikuike mai me ke kuaukunu ole.

Malaila e loaa ai na ipukukui, na lako pa me aniani, na kapuahi me na pono a pau e pili ana, na lako piula, na pahi me na o, na puna, na upa, na lako paahana kamana, he nui loa ke helupapa aku. Oluolu na launa ana a oluolu pu no koi me na kumukuai.

E hewa ole no kakou ke noonoo ae no ka Hale Oiwi, Wile Kaimana Ona, a e kipa ae ilaila e ike ai iaia mamua ae hoi o ka hele ana aku i na wahi e ae. o ka oiwi ka mua a mahope aku hoi na poe e ae--8-8-2.

 

Kama'liiwahine Kaiulani.

Aia no oia a me kona luaui ma Menetone, Farani, kahi i noho ai. Ma kekahi awa ma ka hewa o Farani, ua haawi ae o Adimerala Seleferige i aha-ike a hoolaulea iluna o kona mokuhae, ke Kapalakiko, a iwaena hoi o na 400 poe i konoia, o ke Alii opio kekahi a me kona luaui. Iluna aku o ka moku i hui a i launa ai laua me ka Amebasedoa Amerika. Ua hui pu laua me Kapena Sepehada, he mea ma Honolulu nei mamua maluna o ka mokukaua Mohikana, a ianei hoi i ko ke Alii opio wa i kukalaia ai i Hooilina Moi a ua haawi he 21 ki pu aloha ia wa. Lehulehu no na aliikoa e ae i ike mua ia Honolulu nei. Maikai no ko laua mau ola kino.

 

Oahu na Paahana Kepani.

Ma ka mokumahu Kalaudine niai o nehinei i loheia mai ai ua ulu ae he haunaele iwaena o na paahana Kepani ma Kula, Maui, i kekahi la o kela pule iho la, a na pepehiia ka maheleolelo. Kepani a make loa. Eha poe Kepani alakai i paa i ka hopuia a laweia no ka halepaahao ma Wailuku. Ua hele aluka aku ka na poe e iho no ka manao e lawe mai i kela poe mai loko mai o kahi paa a i ka hoomaopopoia ana o ia mea, ua kauoha ae ka makai Nui i na makai a me na koa makaainana, he 100 paha ke nui, a na hoohalua a hoomoana ma na puu one mawaena o Kahului me Wailuku. Makau nui ka na Kepani a hoi nui me ka maluhia. O ka mea hope loa, ua hoolimalima lakou i loio e pale ai i na poe i hopuia.

 

Na Lio i Hoonaauaoia.

Ma ka Alameda i hoea mai ai na lio i hoonaauaoia o ka hoikeike hana akamai a Porofesa D.M. Bristol (Birisitole). He lohe loa ka keia mau lio a me kekahi hoki, he 19 ko lakou nui i hiki mai, a i keia pko e wehe nui ai ka lakou aha hoikeike ma kekahi hale i kukuluia iho nei ma ke kihi o na alanui Beritania

me Alakea, ma Pelekane. Ua hiki ka i keia poe lio ke hana i na mea e kauohaia aku ana ia lakou e hana a me ka inu oia pu. Ua hookahakaha ae lakou i keia awakea ma na alanui. Nui ka lealea o kamalii liilii, i ka loaa o ka mea lealea e nanea ai.

 

He la mamua ae o kona wa ku mai i ku mai ai ka mokumahu Kina, i ke awakea Poakolu nei, iloko o 5 la, 23 hora a me 28 minute mai Kapalakiko mai. Auwina la Poaha mai, hora 2 I holo loa aku ai no Iapana me Kina. Ma kana huakai mua aku hoi, ua helo loa aka no ola no Kapalakiko me ke ku ole mai ianei, no ka mea he ma'i kahi o luna ona. Ua holoia o ia mai Iokohama a Kapalakiko iloko o 12 la, 18 hora, a me 58 minute, pela ka hoike a ka nupepa Karonikala o Feb 19.