Ka Makaainana, Volume VII, Number 11, 15 March 1897 — Page 4

Page PDF (884.02 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 15, 1897.

 

KA MAKAAINANA.
HE NUPEPA OILI PULE.

 

F.J. TESTA (Hoke),

 

Ona, Luna Nui a Lunahooponopono

 

Wahi Noho, ma Honolulu.

 

KEENA: Helu 327. Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

 

POAKAHI, MARAKI 15, 1897.

 

MAIKAI no ke ola o ke Aliiaimoku ma ka huikau o Wasinetona a aohe hoi mea a ka lahui e hopohopo ai nona, pela na lono hope loa i loaa mai nei. A pela no ka hoi me Kama'lii Kaiulani ma Farani.

 

PEHEA mai na makamaka, ke kokoke aku nei no e pau nei hapaha mua o nei makahiki hou. E kauoha pololei mai no ka pono ia makou me kahi ola pu mai, a e hooko koke ia aku no ma ka eleu a me ka hakalia ole.

 

PUANUANU loa ko kakou poe hoohuiaina, no ka mea, aohe ka a Peresidena Makinile wahi olelo iki e pili ana no Hawaii nei ma kana palapala mua i ka Aha Senate i ka la 4 nei, pela ka lono mai ma ka mokumahu Kino. A ua oi loa aku hoi ke puanuanu i ka lohe maopopo loa ia ana mai nei ma ka mokukmahu Alameda, pela io no ka ka mea oiaio loa. o ka mauliawa nui ae paha hoi koe.

 

WAHI ka a na olelo a kekahi poe noonoo moowini, e kala wale i laweia mai ai i o makou nei, no ka haohaoia a me ke ko'u hoi o kekahi poe no ka hoounaia mai o na palapala pili i ka ke Aliiaimoku huakai a ma KA MAKAAINANA nei e hoopukaia aku ai imua o ka lahui, aole hoi he hoounaia mai i KE ALOHA AINA, ka wahaolelo pili oihana hoi o ka Ahahui Aloha Aina. No ke kumu mai nae hoi o nei hoounaia mai ia makou, aole ia na makou e hoike a e kaena ae, aka, na kela a me keia no ia e ike a e hoomaopopo mai. Heaha ke aloha aina a me ke aloha aina oiaio ina aole he makaainana kahi? No loko mai o KA MAKAAINANA i oili ae ai ia mau ano ae la, a ina aole he makaainana, aole loa kakou e ike ana ia mau haawina. O ke aloha aina a me ke aloha aina oiaio, aole no i mamao loa aku kahi mai kahi, eia nae, he ole loa kahi i kahi ke ole he hookahi wahi makaainana. Pehea, na lawa anei keia hoakaka no kela poe noonoo moowini a papau haalele loa? Amama, ua noa!

 

KUKALA HOOKUONOONO.

Ua kukala akea aenei ka hoi o Peresidena J.K. Kaulia o ka Ahahui Aloha Aina ma ka wahaolelo o kona ahahui, ka nupepa Ke Aloha Aina, e "unuhiia kekahi mahele i Mahele Waihona Hookuonoono," oia hoi, "he manao akea, maluna o kona kahua hana, Waihona Hookuonoono." Ke lawe mai nei makou i keia manao me ka olelo ae e hookukaokoa ae ana ka paha hoi ia ahahui i waihona hoahu a hookuonoono dala ma kahi o na hana kalaiaina ona i hoalaia ai. Ina pela, alaila, eia ke makemake nei kona Peresidena e hoololi ae i kana hana a e hooililoia iho paha hoi ia ahahui kalaiaina a i ahahui hookuonoono a piepiele dala, ina aole o ka ahahui holookoa, alaila, o kekahi mahele wlae no paha.

Ke haohao nei makou no ke ano o keia kahua hana, a o ka makou hoi ia e olelo ae ai ke kupaianaha o ka noonoo I loaa i aekahi kanaka e hoomahele aku , ma ia ano hana. Pehea la e kupono ai i kekahi ahahui kalaiaina ke hoolilo iaia iho i puuhonua no ka hoopalekana ana i ka lahui? Ua manao makou ma keia he mea pono ole ke awiliwiliia na hana kalaiaina me ua hana hookuonoono, a he apana hana like ole hoi laua i kupono loa e malama kaokoa loa ia kekahi mai kekahi aku. E hookuonoono hoi i aha

ai? I piepiele ai hoi paha e loaa mai he ola a he pomaikai. Aia makou ma ka aoao e apono ole ana i nei ano hana, eia nae hoi, mai manaoia mai e kue makawelawela loa aku ana makou i nei jkahua hana a nei Persidena. O ka makou ao iaia, ke maliuia mai hoi, e hookaawale loa aku i nei hana, oiai hoi, he hana kalaiaina ke kahua o ka ahahui i hookumu a i kukuluia ai i kinohi, aole hoi o ka hoahu dala.

Ina he hookuonoono ka mea i makemakeia, e pono no ia i hana na kekahi ahahui okoa a ku kaawale aku, a aole loa hoi na kekahi ahahui i ku maluna e ke kahua kalaiaina. Ke ku io ae hoi ka hana hookuonoono, e lilo aku ana ia i me ae hoonawaliwali ai i ka ikaika kalaiaina i ku mua. Lehulehu wale na wa i hoopaia mai ai o makou e na hoa'loha no nei mea, mamuli hoi o na hana i lawelaweia e na ahahui lala ma kekahi mau apana e aku, koe nae hoi ka uila mai o ko nei poe laeula, a o ka makou olelo hookahi ua like me na hoakaka mamua ae. Aia mau makou ma ka aoao kokua a hoohoihoi i na hana hookuonoono a pau e pomaikai ai ka lehulehu, eia nae hoi, ma neia hana, aole loa makou ilaila. ke manao kahi ahahui kalaiaina e hoala i waihona hoahu nona iho, e pono e hooliloia ia waihona i mea e uku ai i kona mau lilo ponoi a e hooholomua aku ai hoi i na hana ona i hoalaia ai. A ina e lulu kahi lala no ia waihona, e lulu oia me ka manao ole e hoi hou mai ana ia hanahuna iaia, aka, ke haawi, e haawi no e lilo loa no ka pono a me ka pomaikai o na hana kalaiaina o ia ahahui, a o ka pono e loaa mai ana, he pono laulaha ia, a i pono ole no hoi, he nani pono ole ana ia ua hoohanaia no ka pono ka hapanui. E aho ia mamua ae o ka makilo hele mau ana. Ina nae hoi o ka hookuonoono ka hanai manao nui ia ino ko ka lehulehu pono, alaila, he imi pono piepiele maoli no ka pono i makemakeia, a o ka makou nae hoi kou nae hoi ia e makemake ole nei. Ma ka hana kalaiaina, he lu dala ka mea nui, a ua ka hana i manaoia, ke ko hoi, e hoohoihoi a e hoopomaikai i ka lehulehu i lu i ka lakou mau wahi hunahuna. A oiai hoi, o ke aloha aina ke kahua hana nui, e hana kela a me keia me ka manao piepiele ole no ka hoihoi hou ia mai o na hunahuna i iu ai, aka, o ke ko o kela manao a me ka hoi hou mai o ka pono i alunu wale ia e na pakaha ka mea nui i oi ae i na mea a pau loa. Aole nae hoi keia kukulumanao i hoopukaia aku ma ka ano makawelawela, aka, ua hoikeia aku no ma ke ano e hoomaopopo lea mai ai na papa hooko o na ahahui e hoeueu nei i ka hana hookuonoono e noonoo pono iho ai i ko lana kahua hana o ka hookumuia ana a hoohana aku hoi, aole hoi paha o ka hoolauwili ae i okoa ka manao ai okoa hoi ka hana. E ao kanaka mai hoi paha kakou a "e hookanaka!"

 

Na Ewe mai ko na Aina E.

Ma ka oluolu o ka Luna Helu kanaka Nui, ua loaa mai ia makou ka papa-hoike ona ewe i hanauia maanei mai na makua mai o ko na aina e. He hoike helu ano nui keia a kakou e hoomaopopo ai. Eia mahope iho ua papa-hoikela:

NA LAHUI                            KANE                    WAHINE               HUINA.

Ame rika                                 401                         419                          820
Beretania                               352                          360                          712
Geremania                              252                          268                          520
Farani                                     10                            16                            26
No rewai                                 71                            91                            162
Pukiki                                     3606                        3353                        6959
Kepani                                   1054                        1024                        2078
Pake                                        1204                        1030                        2234
Paemoku Hema                     21                            25                            46
Na Lahui e ae.                       87                            89                            176
Huina Nui                              7058                        6675                        13,733

 

"KE ALEALE NEI KA WAI."

 

Ua loaa hou mai nei no ia mau telegarama i keakeaia ma ke ala, a huaiia ae ma ke Kuokoa namu o ka Poakolu iho la.

 

HAKI LA KOLE--Eia ianei o Makinile a ua haawi ae i kana palapala pili oihana mua loa. Aohe wahi olelo iki no Hawaii. Ma na ouli e ikeia aku nei me he la ka hoi e loaa pono ana kakou ma ka a-i, a e oi loa aku ana ke ino mamua ae o ka wa malalo o Kalivilana. Heaha la ka'u a me Palani e hana ai?

 

KOLE IA HAKI--Aohe e hiki ke kokua aku ia oe. Olelo aku ia lakou ua inoino a eepa na

Kepani. E hoike aku i na hoopunipuni a pau e hiki ana a e hana aku hoi i na mea a pau e keakea ai i ka hoohuiaina. Auhea ka hoi o W.O.K. Aole anei hoi e hiki iaia ke haawi aku ia oe me ona lolo hou, i laweia aku nei hoi iloko o kona mau pahu?

 

Ke haohao nei makou i kahi i loaa ai o ka "hookahi wai o ka like" me ka makamkaa Kuokoa, o ka Poalima nei, no ka mea, ua hoomaopopo makou eia "ke aleale nei ka wai," a he wa wale no paha koe a hoea mai. Ina ua manao ke hoa o ke ahona ana e hoohui pu me Iapana mamua ae o Amerika Huipuia o ka "hookahi wai" ana ia "o ka like" me kona manao hehena, aohe no he olohewa a he lalau aku a koe mai.

 

O ke "ahona e hoohui," a o ka "hoohui" okoa aku no, he mau mea like ole ia, oia hoi, he kue loa kahi i kahi. Ina pela, alaila, mahea iho la kahi o ke kanaaho i loaa ai i ka makamaka e kaulua aku ia makou me lakou. Ua kaawale loa ko ke hoa mananao hoohuiaina a hoohui aupuni paha mai ia makou aku, no ka mea, he kumuhana make a polopolona loa kana, a ua mamao loa mai no hoi KA MAKAAINANA nei a me kana.

 

Alaila, ua nali ke Kuokoa i ka maunu i kiolaia aku, me ka hoomaopopo ole iho aole loa o Hawaii nei e hiki ke hoohuiia aku me Iapana, ina no e makemake mai ana o Iapana. No makou iho, ua ike no makou i ka makou mea o ke kamailio ana, oia hoi, aohe o Iapana I manao e hoohui mai, koe wale no ka makau honua o na kakoo puni dala o ke hoa. Eia nae hoi, mawaena o na ino a me na hopena a elua, na ahona o Iapana ia Amerika. O ia la, i lohe pono ou oeiao!

 

Eia nae hoi, na poina paha ke hoa no kela aina kamahao a kupuna o kakou i pulama loa ai,