Ka Makaainana, Volume VII, Number 11, 15 March 1897 — "KE ALEALE NEI KA WAI." [ARTICLE]

"KE ALEALE NEI KA WAI."

Ual6aa } hou m«\i nēi ao īa man i keakeaia ma ke ala, a buaiia »#> ma ke Kuokoa iiamu o kā Peakoh. ibo !a; Haki ia . Kolh—EiA ninei o Makinile a «a baawi i kuaa palapala pSli oihana mua. loa. Aohe wahi olelo ik? no Ma aa ouU e ifeeia aku t\ei,uie lio la ka Uos e loaa pouo ana kakou ma k-a-fi-?, a e oi loaakusna ke ino naamua ae o ka wa maklo o Kaliyi!aufl. Heaha la- ka'u a me Palaui e haim ai? K®le ia Haki—Aobe e hiki ke kokus aku ia oe. Olelo aku ia Ukon ua inoiuo a eeua oh Kepaui. Ē hoike aku y- na hoopuiiipuui a p%u 6 hiki aua a e banri «ku hoi 1 oa mc-a a pau e keakea ai i ka -hoohuiaina. Auhea ka hoi o W- 0. K Aole auei hoi e hiki iaia ke hnāwiaku ia oe me ona 1010 hou, i laweia aku nei hoi .i:.,Uo o kooa mau pahu? Ke haohao hei "}*kon i kahi i loaa o ka M bookabi wai o ka hke" me ka n'Mkamaka Knokoa © ka Poalima uei' no kn men, ur hoom&opopo tna'<ou ei«*"ko m©ale nei ka wni " a he w-i wale iio pelia kōs a hoe?* mai Ina ua maaāo ke h-os o ke ahoua aQR e hoohui pu me"T:-pftjia »amua ae o Amerika Huipuia o ka''hookahi wai n nna ia u o kn like'*'nae kona hehena, aohe uo he olohewa a he lalau aku a koe uiai. 0 ke "ahoua e hoohui/* a o ka f< hoohui f ' okoa aku uo, he m&u mea like ole ia, oia hoi, he kue l*>a kahi i kahL laa pe!a k alaila, mahea iho la kahi o ke kaaaaho i loaa a; i ka makamakn e kaulua aku ia makou aje!akou, Ua kaawaie loa ko ke hoa ma> aauao hoohuiaina a hoohui aupuni paha mai ia m&kou aku> ue ka laea» he kumuhana maks a polopoioua loa kaua, a ua wam*o loa mai oo hoi Ka Makaa*- ■< -Naka uei a me ka"a. Alaiia, ua nali ke Kuokoa i ka mannu ikiolaia aku, me hooui&opopo ole iho aole loa o Hawaii nei e hiki ke hoohuiu v aku uie I&paua, iua uo e ;aake make iuai aua o lapaua. No makeu iho, ua ike uo makou i ka uiakou mei o k« kamailio aaa, oia hoi, aohe o lapana i oaauao e hoohui mai, koe wale no ka tuakau o ua kakoo puni da!a o ke hoa. Sia uae hoi, mawaeua o ua iuo a me ua hopena a eiua, ua ahoua o I&~ paua ia Au*triU. 0 ia la 4 i lehe pono ou ! Eia nae hoi # na poiua paha ke hoa ao kek aiua kaauhao a kupima o kako a i ± ikuu loa <r #

a kakou no hm h 0 n];ihi f.ku nd mb k > l.dmtheu q hooh ji mai.,.. M-.-iHa nt*i£. no he hoihoi i ka k» oiwi, no .. he «ina tfihua aku, {l{ -.ha hoi, oi loaa aku ka JiKskei lJ akr. Ua like no hoi p.iha ia rne ka inea T oieloia—o ka huasi i a; ia mai ka oi loa aku o ka v>v,q. Aoie anei pela? Ke lalama aenei no ua o Kuokna !io ke kuoju o k*> Alihi/ne.'.ia i haalele i konn ho t r ile 'Yi i i f, o ka noho aua, nwii ' palapala a koke Alii i .Kaitß'ii'.mai t>i i.i mafcou a h''0 J >..k in aku ai ma helu i hal» U*. •»l«IoiH ae e ka hapnnui i<>. ? r. na nupepa Amerika a hoop--.k-ii: «-* uo boi e na nupepa nanau hoohuiaiua o nei a pau, i haalele k i ke Alii īa hote!e mawuli o kela ior.o pew; l , a o ke hoa no kahi ma ia ano. I ka hoikeia r.iia 'a hvi n ka mea oiaio, loli hwiwl aenei hoi ka walaau sna. Ua oleloia ae nu ke .'i>o kūaaiiui loa aku ka n kela hoUīe hou kekahi ku*ru o ; :■ /:i:i nee nolaila. Ah.rt i o ia h< \ p a a n'a i in i a pa wa' e r, i ■ a ? Ua hoikeia mai nei no he hftple hou loakela a me ka nani, a ua mamao hoi moi ke kikowaena ak-u'o-ia'kulanakauhale poo, eva nae hoi r aoie loa ia I kuaaioa, oiai. aia no iloko o Wi-sinetoua. , Imi wahi olch>- no hoi n& no© mahnoiun. - Aohe uae hoi he hoole mai o ua o Kuokoa no ke keoo ole ia o kpna Kuhina Hak' i Vn aha hf,olaulea hope ioa a ka Per€sidt-na i pau, a lilo aku h hoi ka hanohaao a me ka "hookohukohu" i - ko kanak« . Pehea hoi ia? Haulo paha i "anwe" o ka hoihoi oīe ia. * P*la no hoi paha. E like oo hol.moka* hoihoi ola ia o ke <s auwe" repsbalika ole wale, pela no e nele ai me ko u anwe" hoohuiaina polopolona. Ua hala ka hie a ua pau ka nani o lona nui. Anhoa "ka hoa, he koomaopopo ole iho no i kela palapala a mr,kou mn ka helu i hala i loaa mai WasiiiOtona mai nei, a _:n-laila i h n ise maopopo loa ia 31 ka haihoi ole loa ia o na olelo pili no ia manao malaiia. Ua mAe kanu loa no! 0 ka hoihoi ole ia paha hoi ia la, ke haiamu Ia ka manao hoohialaai a ko laila poo i lee Aliiai- , moku, ka elele kupono hookahi ' wale no ma ko kfi lahui poao. Ina ua uianao io na olen >k\«lo o hoouna elelo, e liko nu« ka mo,i i hooiaia mai ia m. ,7 kou, o pono loa lakou e haalele iu ;asnao lalau a kuhihewa 4 oi ?n. na lawa no ka hana i ka mea hookahi 0

£.a u-nH pono. lon Ena ko na e!eku.e aor.Oj oi c ka luln ilio i wsihoaa no ka hana, a aole hoi oaa ka nooniaii &ku . m'a ka makilo } u ; le aua.n. me k'a haaaoo wale. Ke haiiu la- aa maka o ko Wa* sinetOiia poe maluaa oka Ēiele Ahi KUkie o x ka Lahai, ake nee la ka mnhaloia noaa, no k-a. mēa, na h 'ike ae oia i ka oi ae o kona namuo a noonoo maikai aiamua ae oko na elela leholehu m&l keia Aupuni, a ns ia mea hoi i hoike aku me ka hooia loa ia ua hana hewa loa ia oia a me kona lahui e na poe i pakaha ai i koaa mana. I lawa nb ka a hoea aku nei o Kakina a -me -Kamika mā ;ho, nui ko lakou wakau no ke "auwe" polopolona i hiki ole ke loapi, ahe noho malie wnle ia mai no ka ia * Kalani. Oa liio 'aa hoi na elnle a nae ua o keia Aupuui o ke Kuokoa i poo Uoomakeaka U>a ia riaa o, no ko lakou kohu ka nae he poe hoomakeaka 1«, o loko o kekahi aha keaka lio heolealea. 4A ia lakou hoi e hana nui aua peia.'e iual»i īnalie wale i« mai ana no ka ja o ko k« lnbnj (lele aloha aina a aloha lahni oiaio. Pehea hoi ia? Eia hou mai nei no toe mnkon kahi m«nu iiwi aua hoike oiai ua hooiai» mai nei ka ike Aupuai maanei, ,Knai W»Bineto«p. loa mai, he malaina aiaikai ka ke Alii īaia iho, aohe ka h«> kamailio pili. kalaiaina- ae naalaila, ! a ua nee māi nei hoi ka mahalo : nona. Ama ka olelo pu mai ilei no ka hoi he ōiaio ole ki; n» nupepa olelo hoino nona, ūq ka i mea, aohe ka ona puai leo aku ma na mea pili a anoe ae paha, he ole r he oie loa no.

No ia ka hoi i mahaloia ai ke a nee nae hoi ka hoinoia ma o Kapena Pama la, no kona ano hukihuki, heihiihi a hookapukapu ioa ae ka. A no ke „Alii ka hoi, aole mea e hiki ke oieloiī'. nona. No ke Kapena na hoino ana a pau, eia ua like _wale no ia iaia me he wai K iluna o ke kua o ke Itaka. O ka T kakou no hoi ia e iko nei maanei o ka hoinoia o ko Kapena, a ua like ia mau hnino me he »n«. kani la. E hoino wMe it\ n.o oia aohe waiwai e loaa n» ka tnea, aia no oia ke heomau la i ka hana no ke Alii- 0 koua hoinoia, o koua hauoli loa hoi ia 4 oiai, he hoinoia ana ia no ke Alii i hoinoia a no kona lahui no hōi i hoinoia. Ma ka hoike ho\ a ka hoa namu o ke Kuokoa, na lilo ka ke Alii i mea hoakaaka a paheneheneia ma Waainelona. Ko pane akn nei h«r" makon aoho oiaio o ia nno ak*, e like me ka

hoike paaeoua ae ka uiol oiaie i loaa mai nei i ke Aupuni. 0 ka mea oiaio nae hoi, aia na Senatoa a me na Luna-nakaai-nana ke kipa ike inau la i ona la, . a ua oi lo.i ae hoi ke kulana i loBu ihia malaila mamua ae o ka mea loaa i» Kakina, Kauaika a ia Palani Hasctine paha. La lilo ia aiuka i poe hoomake- .. aka Joa ia, a ua lilo hoi na olelo hoino Alii i moa haule pu loai Aia nae hoi o Haki ke hoolaha ; la ma ko Iail« mau nupepa aohe ka o W. O Kamika kulana pili oihana malaila, a i Kapalakiko . nae hoi, ua hoike iaku ua o Ka--1 mika, ka haku pookoi h®i o k«ia hui Aopuni o. lakou, i ko laila ; poe kakau nupepa ua hiki aku ; oia ilaila ma Ke ano he elele kie- | kie loa a he elele kuik*« wa hoi no | ke Aupuni Hawaii. Ma Kikako | ka i hui pu ai, pela ia mai nei s Auwe no ka hoi, huikau na makau a na lawaia la! Ua # lilo paha hoi ko ke Alii hoikeia m*i me r.ia hoomaikai ! ana e na }o?*a ka!&iaīna o na aoao Demokaruta a tee R?pubaak? i . mea hoehaehn loa i ko kakou poe mikanele, a ua lilo hoii mea a awahna lea no lakou ka hoomliopopo ana na hiki ia Makinile ke kokua mai ia lakou, ina no e makemake io ana oia, no ka axf-s t he kue loa kona Kuhiu» Nui i ka manuo hoohuiaina. Na keia ae hoi i Loolile aku i ko kakou pos honhuiaina walia-nūnui i poe maluhiluhi loa, a ua hookaumaha loa mai hoi na haua uko ole a Kamika, Kakina a me in alnka iho ma Amertka Huipuia. a ua lilo, hoi i mea luuluu loa no iiei., Auw e ka make e! Nana a knekaa ka o K. W. Wilikoki i ko :3c.f:kou manao ma ka helu i hala e pili ana i ka hiki ole i kana nupepa ke hoopusa ae i na kalaiiaauao pili kalaiaina a olelo iho l- k ; he mea hpopiha nuoepa wale no ka ia, no ka nele ka i kahi mea e piha o!e ai. īna o ko ka hoa'loha manao io ia, alaila, ua nele loa oia uie ka noonoo e hiki ole ai ke hoomaopopo i ka mea hiki ia makou ke hani?.. N Aohe wa o makeu 1 nele ai, aka ; ua mau i aa wa a p«\i e hoopihn a hu a hanini loa aku mawaho. Aolie wa, e emi a e pio - ni o ka wai hu o ka manao, i lohe ke hoa. Pii a«aei hoi k<>lakou uei ttia makau i na eemoku Kel>ani hope loa e hoomaluia nei makai o Kah».k§ī\nlau4 t nee mni ke k&uoluua inka nei no onn poe makai ho\i e kokua ai i ko kni poe kiv,i i ka liora 10 auniee o ka Po«!uu iho kaui { makawMn ana na uliU k4\ea a e

naUoio ana hoi kauho, Eia >a J makeaoakein i poe kiai uo J A. Makana, ka lunahoomaln o ka aba nieniele iio ke ano o k& JdW6i«| ana tn§i o ia poe eemoku i o kakoo n«i. M?5O ea no nae hoi ka waiboia ana mai a mia ks pp ammua iho o ko ka Auset.eralia wa hoio. oka mauao paha, i mea e hoopuiwa aku «i i ko Amerika Huipoia p«e a hoohui kok® oiai ia Hawaii nei. Eia nae, ua ike koke ia no nei hana a lakou, oiai, ua kapulu ka lawelaweia aaa, a e hoka mai ana no. A ike iho «o hoi kakou la! He aku ana no hoi paha ko la&oa oei ma ae hoihoiia mai malalo o ko. Makiaile au hooponopoao mamua ae hoi oka mea i loaa ia lakou naalalo o ko KaiWilana au. Ua oaake loa ka hoohuiaina. A ua liaiki loa hoi kahi manaolana no ka houloihiia aku oke ola ana o ke lCnikahi Panailike. Nelaila, aohe no he waiwai © loaa mai ana ina nei hana hoopuiwa hope a Inkou. 0 ka mea i iaaopopo loa i nei wa, ua ulu hehaaa me lapana, a 1 lonā hoi nei hana mauauli o ka ike kanawai o ka Loio* Kuhina no ka manawa, Ua ea&laeaa a na lawelaweia kela aha nieniele i po a pau i ka hora i palia oka me ka ae ole ia o kek&hi mea ma ko na eenioku aoao, o?e loa hoi inai na luna o ke A upuni o lapaua maanei a mai na £gena eemoku hoi o nei. He ole u he ofe loa no, ahe keu maoli keia a ka hana kap&kahi» Mamua iki aku hoi, he aha aieniele okoa.uo kahi i malaoaais e ka Kiai Aw: 4a i nei » iho nei hoi, tia ikeia ua like ole f na olelo hooholo no na poe i i kuleana e hoopaeia mai a ine na I poe hoi i hiki ole ke aeia e pae | mai, Ua kaaohaia ka mikuj mahu © hoihoi hou ,aku i na | poe i hooleia, a ua hoolei% mai « |ke kapeua. Nokila* heaha ana [ la ka i*eae haoaia aku ana uoua, [ Nawai la hoi i hoomaua aku i i aha okoa ae kahi mawaho o na | aha hookolokolo i hookuuiuia e |ke kanawai ? Na ka maaao | haakei no hoi paha o keia Aqptmi, a peia ao hoi me k& ana o Makuua i luuahooiwalu. la M&kuua aa<s iioi, i kiaiia oia € ua uieikai uxs u& jj*u # a ka\xoha oia aole e aaia aa I kakau nupepa. j Ha knltaua o?e loa hoi, uei | bop,o atta e pumiku i na uupopa, ! o kkou uo ua -euaka ok* ! tehul*hn, a ua knleaiia hoi I wahi a pau, HUa, uae I i au ke ake W ia e

huna a enpoipoi i nn hana. Ma teo mhk ui uaanao ihi boi, e hilahila ole ke Aupuni r, e kupono hoi na haua a pau eikeia eka lehulehu, a ina ua kupono ui§ } e pono e ku a 0 hele loa sku tna Wahi e. Eia nae hoi, ua waihoia mai a na ka eaea kakau o ka ohua paiemo alaula e hoike ae i -k-a wieki oi ioa aku, 0 ka hele ana e ninau i ko lapana Luna Pili Aupuni i ka po Poakolu nei mahope iho oka holo «na aku nei o ka AuseteraliB, i kona maoao 110 nei haaa, a me ka uina» hoohuahualau aku hoi uole auei he mea oiaio ua hoouua kauoha aku nei oia i Kapa lakiko no ke telfgarapaia aku i koua Aupuni e hoonua koke mai i mokukaua ianei. Aole iae a i hooleia .mai, aka, ua waihoia mai e koh#»ia akn. loa i kipakuia oaai kela mea k-akau uo koua mahaoi, iua no ua poao; m i oleia, iua he kauw* kooa hoa knmailio, iiia 00 hoi ua oi aku ka pono loa. Wahi mai a ko «uakou lohe, ua nui loa ka haohao o ke ni k ela-Kenera!s Kepaui n 0 kahi mai o keia lono i loaa ai i ka mea kakau, ' oia hoi, ©pīli ana no ke kauoha ;nokukaua. Malia he mea koho wa'e no. Piipiikai nae hoi na poe Kepaui a olelo nui e melamaia i halawai makaainana no ka hoike ana iko lakoU mau manao kue a apono ole no nei ano hana akeakea ujra. ko keia Aupuni aoao. - Ua kaheaia kela halawai no ka po Poaha nei, a ua malainaia oaa ke teeaa o luna o ka hale hui inalu kaīiiko ma kekihi 0 aa alauui.Moiwahine me Papu. Fiha u o laila ia poī eia ua ao mai ka iiiua i kaaiailio ae, oiai, aia ka hana imna 0 na aha hookolokolo ma ke noi pala ' pala kuu kin©, e polio e waiho malie il&ila, a adhe hoi make hoeueu ae. 'lanola s pau. Ma ke kanawai, he okoa ke kulana o ha paahaka 1 hoopaa aelike ia ahe okoa 110 hoi kulana oua poe i holo «aui 00 ka imi hana. No na po# hope, ina: ua lawa me $50 pakahi, ua kuleapa Ukou e pae mai, oiai, aohe ke >rauawai i hoakaka iki no kaLi 0 ia mau dala e loaa mai ai. Ua hiiinai loa ko ke Aupuai aoao maluna 0 ka maheleoielo Kepani, he haole oi«, eia nae hoi, aohe oia i hiliuaiiā e ko ua Kepaui aoao/uo ka aiea, wahi a lakou, aohe oi» i lawa. He pal?ipala hooikaika hoohiiiaiua ka W. R Kakela i hoopuka iho uei uo ka hoouua ak* iko ua aiua e, a ma kekahi wahi, uh oia iua Kepaui. Am« kikahi hoi, keae ole mai o Amenka Huipuia e hoohui, alaih, e pono •ui aku ia Beritania .NuL £ loaa ana no ia eue ko ka lahni kumu ae mua ole aku.