Ka Makaainana, Volume VII, Number 13, 29 March 1897 — Page 3
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 29, 1897. 3
NA PALAPALA.
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna o na poe na lakou i kakau mai.]
Ka Ninau Hoohuiaina.
[Hoopau ana.]
Ia makou e kakele olelo ana no na mea e pili ana i ka hana a ka naonao e pili ana i kela kanapi i hoikeia ma ka helu i hala, aia hoi, haule mai la kekahi kanapi iwaena o makou mai luna iho o ka hale, eia nae ka mea kupaianaha, o ke kino wale no, aole kona poo, e onioni ana. Ua lilo ia i mea haohao no makou a hiki i keia wa. Heaha la ka hana a keia mea hoopahaohao?
He oiaio na olelo wau e aie kakou e pono ai no na hana e hoopomaikai ai ia kakou a ma ia hana ana e pau ai ke kalepa dala nui a na poe e hoopukapuka nei i ka lakou dala iloko nei o ka aina me ka ukupanee kiekie. A he mau hoolala ana keia no ka pono kaulike no na mea a pau, ina nae pela io na hoohana ana a na poe e ake ana e hooholomua i na hana e hooulu waiwai ai iloko nei o ka aina. O ia na hana e hoike ae ai i ke akea he poe kalaiaina makaukau a naauao na kanaka Hawaii, aole hoi e like me na mea e hoolahaia nei ma na aina e he poe hupo na kanaka Hawaii a me ko lakou Moi.
Ina nae e loli ae ana ke au o ka manawa a makou e hauli e mai nei kahoaka, alaila, o ka hana pono wale iho no a na ahahui kalaiaina e hana ai e hoohui ae lakou ia lakou iho he poohiwi he poohiwi a huki like i ka waa Aupuni imua ma keia hope aku a me ka hooi i ka hooholo ana aku i na hana i maa e like me na mea i oleloia ae la maluna, a ma ia mea wale no e pau ai keia mau haawina kaulike ole. He oiaio e nukunuku a e pii ana ke kai o ko kakou poe hoopukapuka dala ke noho mai ka Ahaolelo no ko makou hoopuka ana i keia mea i keia wa, aka nae hoi, o ke kumu nui iho la no ia e pau ai ko kakou pilikia mamuli o ka uwe honua ana i ka pilikia a me ka hoao ole ana e pale i na pilikia a me na poino e maalo ae ana i na maka.
He oiaio aia iwaena o kakou kekahi poe kanaka Hawaii i hilinai kuhihewa ia e ka lahui; he poe hookanikani kimebala a walaau wale iho no me ka pailani launa ole ana i ka nani a me ka hemolele, a o ko lakou kahua e ku nei, o ia ka hoohui ia Hawaii nei me Amerika Huipuia; a o ko lakou olelo ana pela, aole ia he kulana maikai no lakou e ikeia aku ai e ka lehulehu ma keia hope aku, oiai, ua laki a pomaikai maoli no kakou i ke komo ole ana mai o keia poe kanaka Hawaii a haole paha ma kekahi noho o na poe kau kanawai iloko o keia kau ae ke noho mai ka Ahaolelo. A pela io no ke aeia keia mau hoolala ana, alaila, aole he kuleana o ko kakou poe banako a me na poe kalepa dala e hoemi ai i ke kumu waiwai o ko lakou dala e like me ko lakou makemake, ke nui mai ko kakou dala ponoi iloko nei o ka aina.
Ina nae e mau ana ko kakou noho nanea ana a palaka e like me ia i keia wa, alaila, e ike no auanei kakou e nui mai ana na pilikia a me ka poino o ka lahui Hawaii, a o ia auanei ka wa e hiki ole ai ia kakou ke kapilipili ae i pilikia kakou i na haole. Nolaila, o ka pono loa no kakou, e hana maoli no kakou i ko kakou dala, i ole e lilo i dala hoopukapuka na ko waho poe e hoopukapuka aku ai i ko na aina e a nele ko kakou Waihona Aupuni a me na hana hou a kuloko o ka aina e like me ia i oleloia ma na helu mua i hala, a pela no wau e hoopuka mau aku nei no ka pono o ko kakou aina aloha a me ko kakou Moi. No ka pono o ka nohoalii, ke maanaolana nei wau e apo mai ana no na poe noonoo maikai i ka aie hou ana aku o ke Aupuni i dala a ma ia ano e ike maoli iho ai no kakou i na pomaikai he nui ke nanaia ma kona ano oiaio.
Ma ka hookaawale ana i na pilikia e noho nei a e hiki mai ana paha maluna o ka lahui, e pono e hanaia na hana no ka pomaikai o na mea a pau. O kuu hoopuka ana he mea kupono ke aie kakou i dala, i mea e hooholomuaia ai na hana mikiala kuloko o ka aina, i hiki ai ia kakou ke kulapa i na aina mahakea o ko kakou mau kuleana no ka hoohua ana mai i na hua-ai o kela ano keia ano, i hiki ai ia kakou ke hana i kuikahi kalepa me Amerika Huipuia a me Beritania Nui a wahi e ae paha o ka honua nei, i hiki ai ia kakou ke komo aku me na oihana kalepa kuwaho a kuloko ma ke ano kaulike a kuokoa. O kekahi mea nui e noonooia ai, o ke ola o ka lahuikanaka e holo nei i ka make, nolaila, he mea kupono ia kakou ke ike iho i ka kakou mau hana kupono ke hana, me ka nana ana i keia mea ma ke kuoo, aole hoi ma ke ano hoomaauea e like me na hana o na au i hala. Ua lilo ia mau hana ana i mea keakea nui no ka manao makee e kukulu i na halemai a puni ka Paeaina.
No ka hoola ana a me ka malama ana i ka lahui e hiolo nei i ka make, ka mea a na enemi o ka lahui e ake nei e nalo koke keia lahui, i lilo ai na paemoku o Hawaii nei i punana no na hana haumia o ko na aina e, e like me ia e ikeia nei i keia wa. Nolaila, i mea e paa mai ai ka lahui mai kona nalowale loa ana, he mea pono ia kakou e aie i keia puu dala no ke ola a no ka hoolaupai ana i ka lahui Hawaii ponoi, a ma ia mea auanei e paa ai ua halekula, ka hooholomua ana i ua oihana hoonaauao kiekie no ka ike o ka kakou poe keiki a me ka kakou mau mamo, ka hoomahuahua ana i ka waiwai o ka aina a me ka hooi aku i ka hooholo ana aku i na hana maa mau mai na kupuna mai a me na hana ano hou e nee nei o ke Aupuni. He oi aku ka pono e kukulu i na alanui kaa-ahi maluna o ke kahua o ka aie Aupuni ana mamua o ke kukulu ana i mau hana hou ma kela apana keia apana. Aole o keia na oihana i oleloia ae la maluna, aka, o na oihana e ae no a pau o ke Aupuni a na na kanaka Hawaii ponoi no i keia wa a no ka wa e hiki mai an e hoao e hiki ia lakou ke lawelawe i ka hooponopono ana i na oihana o ko lakou Aupuni me ka ae ole a haawi aku e noho luna mai kela a me keia-paehewa o ko na aina e e komo mai nei iloko o ka aina. He hiki ke laweia mai na moolelo lehulehu wale o ka wa i hala a hoike aku. E alawa ae kakou a nana i na oihana kalepa moana. Aia na Aupuni nui ikaika launa ole ke hoouna mai nei i ko lakou mau waiwai i Hawaii nei ma ke ano paonioni.
O ia nae, he mea makehewa paha ia'u ka helu papa aku. E hookuu aku ana wau i ka olelo nui ana no keia wa me ka olelo iho ua oi aku ka pono o ka noho ekemu ole aku mamua o ka hoohulihuli ana mai i na poe hupo.
Maanei la, ke hoopau nei ka mea kakau i kona pane ana.
OIWI KUPAA.
Kunawai, Honolulu.
-
Hoike Kula Sabati Hui o Kauai.
Oiai na lono e pahola nei a puni ka moku kaili la no keia hoike hui o na Kula Sabati mai ke one kani o Nohili a pulelo aku i ke ahi kaulana o Makanui no pali o Haena, ke hiki ae i ka la 11 o Aperila ae nei. He mau pule helu wale no koe, aka nae, eia na Kahu Kula Sabati Nui a me na kakauolelo o na mahele elua ke papani nei i ko lakou mau lehelehe, a i ole, he makemake no paha e hanaia ka hana ma ke ano malu, o lohe wale ia e kekahi poe e ae
O keia anei ka hana pono a na alakai o ka pono e hana ai, o ke kau iho i poi maluna o ke kukui, a poele ka ike ana o na makamaka e ae me na poe e manao ana e haawi i mau kokua no ka pono o ko ke Akua Aupuni? Aole loa. O ka lohe wale ia, ma ka luakini o Waioli, ma Hanalei, kahi e malamaia ai keia hana hooulu pono a maikai no hoi, a o keia ana paha ka elua o na manawa i malamaia ai ka hoike hui o keia mokupuni iloko o umi makahiki i hala ae nei. Ua liuliu no keia moe ana o keia mau alakai a me na paalalo.
Aka, ma ka hana, eia na kumu apana a me na haumana ke hoe mai nei i na waa, ke pokaa nei i na aho, ke kaa nei i na makau, no ka hiki mai o ia la hauoli, a o ia ka la e ikeia ai na lawaia laeula ma na hana imi i na pomaikai lani, a na ka noeau o ka olelo hooholo a na lala o ke komite o ia la e kohoia ana, na lakou e hoike mai i ka aoao nana e ahai ana ka hanohano o ia la. He elua wale no mahele nui a'u i hoomaopopo iho ai, o ia ko Kauai Hikina a me ko Kauai Komohana ke paio ana no ka hanohano o ia la.
Nolaila, o ka nui o na Kula Sabati i hoomaopopoia no ka hiki ae i keia hoike hui, o ia keia no Kauai Hikina - Kapaa, Anehola, Koolau, Kilauea, a me ko Hanalei; no Kauai Komohana - Waimea, Hanapepe, Koloa, a me Lihue. O lakou nei na lio na lakou e kukini aku kela kahua heihei, a na ka lio holo no ka eo.
Me ka mahalo,
D.L. PUUNENE.
Makaweli, Kauai.
-
E Kipa a e Ike Ae
I kela hoa oiwi o kakou, ia S.M. Kamakau, ma ka halekuai waiona o Lovekeoe Ma, kihi o na alanui Nuuanu a me Marine. He heahea a he oluolu oia, a ua loihi kona kamaainaia ma ia hale, malalo o kona mau haku mua elua, i pau. O na waiona maikai wale no ke loaa malaila, a pela no hoi me na waina Kaleponi maikai loa. Oluolu na kumukuai, a pela no me na hookipa a kuka pu ana me ua hoa la malalo o kona mau hau hou.
-
F.J. TESTA (Hoke).
MEA OHI A KOI AIE
Mea Huli Moolelo Aina a Waiwai e ae paha.
Mea Unuhi a Mahele Olelo Hawaii a Enelani paha.
Mea Hana Palapala Kanawai o na Ano a pau.
Mea Kuai Mikini Humuhumu Lole.
Mea Hoolimalima a Hoolilo Aina.
Mea Kuai Waiwai no ka Uku Komisina Haahaa.
Ua makaukau mau oia e lawelawe i na ano hana a pau e haawiia mai ana iaia e hana. Kuike ka rula.