Ka Makaainana, Volume VII, Number 13, 29 March 1897 — Page 8

Page PDF (971.45 KB)

8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 29, 1897.

Poe Eemoku i Hooleia.

                      I ka nienieleia ana iho nei o ko ka mokumahu Sakura Maru poe eemoku Kepani o ka lawe ana mai, ua hooholoia he 163 o lakou e hoihoi hou ia aku no ko lakou aina, no ke kumu aohe i lawa ko lakou kuleana e hiki ai ke pae mai. A mahope iho nei hoi o ka haawi ana o na agena, W.G., Iwini Ma, i bona no ka hoihoi hou ia aku o kela poe i hooleia, ua aeia ka moku e holo aku no Seatele a hala i kakahiaka Poakolu nei. Malaila ae no oia e hoi loa ai no Iapana, ke ole e loaa aku he kauoha no kona kipa mai maanei a hoihoi aku i kona poe eemoku. Ke hoi ole mai oia maanei, alaila, na kekahi moku okoa aku e hoihoi na eemoku i hooleia.

-
Waihoia no ke Kau Kiure.

                      Ma ka Aha Apana, imua o Lunakanawai Apana Wilikoki, i ka Poaha nei i hooloheia ai ka hihia apuka o W.J. Kuelo. O ka hoike nui ma ko ke Aupuni aoao, oia no o Lunakanawai Apana G. H. de la Vena. Ua hoao ae ke Aupuni e hookomo no kekahi hewa mua ana i hana ai oia ano like no me keia, ua hooleia nae. Aohe pale a ko ka mea hoopiiia loio i waiho aku, eia nae, ua noiia aku e hookuuia ae oia, oiai, aohe hihia ma ko ke Aupuni aoao. Ua hooleia keia noi, a nolaila, ua waihoia aku ka hihia no ke kau kiure iloko o Mei ae. He $2,000 ma ka bona i hookauia mai e ka Aha Kaapuni a i kahi la ae i lawa pono ai na hope a hookuuia mai ka mea i hoopiiia mawaho nei.
                      A imua no hoi o ka Aha Apana i kakahiaka Poaono nei i ku ae ai o Otelo Wiliama, he keiki opio e hana- nei me W. Lasena, o ka hopuia ana no ia kakahiaka nui iho, no ka pue ana i kekahi kaikamahine maoli o 6 1/2 makahiki. Ua kapaeia ae kona hookolokoloia a ua waiho koke ia aku kona hihia no nei kau kiure like ae no. He ewe hapa-Pukiki paele oia.

-
Emi Loa Kumukuai

                      Ma ka Hale Oiwi, ke kipa ae na makamaka a pau malaila e kuai ai i na lako no kauhale. E wae a pau ka makemake, a ke hookaa aku, e hoomanao e hoihoi hou ia mai ana he elima keneta no kela a me keia dala piha e kuai ai. Mai no a hoopoina iki i nei mea, oiai, o ka pono ia o kela a me keia mea e kuai ana malaila.
                      O ka oi loa aku nae paha hoi o ka oluolu loa, no $12 wale no, loaa he kapuahi hao. He $4 e uku mua ai i kinohi, a mahope aku, iloko o elima malama, ma ka $1.60 e hookaa ai o ka malaila hookahi. Aole anei keia he oluolu a he maalahi no ka mea e makemake ana e kuai? I mea nae hoi e maopopo loa ai, o ka hele ae no ka pono ilaila e hoao ai. Ke uku kuike ia kela mau dala i kinohi, ua hiki loa no ke kapuahi ke hoihoiia no kauhale, a mahope aku, mai no a hoopoina i ka hookaa mau aku. Ina na pilikia a hiki ole, hele ae no e kuka, he oluolu loa ka ona oiwi.
                      Oluolu na kuka ana a maalahi na lawelawe a hoohana ana ,a
KA HALE OIWI.

-

                      Ku nui ke akule ilalo o Waialua, pela mai ka loheia. Ola aku la no hoi ka make i'a.

KELA A ME KEIA.
-

                      Poaha iho ka La Aperila Fulu.
                      Apopo ku mai ka mokumahu Auseteralia.
                      Ke hooniniu a ke kipo hu nei kamalii i keia wa, a o nei paha hoi ka wa no ia lealea.
                      Aperila 1 iho e hoomaka ai ka hoopaa inoa ana no na poe kupono i ke koho balota.
                      Ua hoopaneeia mai ke kuai ana i ka moraki o Akoni Fenana a keia awakea Poakolu iho.
                      Ma Kalia, Waikiki, i ke ahiahi Poalua iho la, la 23 nei, i hanau mai ai ka wahine a E.S. Boyd (Ede Poe) he kaikamahine.
                      E holo aku ana ka ka Lunakanawai Kiekie a me Misasa Kauka no Amerika Huipuia ma ka mokumahu Monowai o Aperila 1 ae.
                      Awakea Poakolu iho e hookoia aku ai ke kuai ana i ke J.E. Kamelani moraki, oia ka lutanela makai o ka wati elua, e hoolahaia nei e makou.
                      Poaha iho ka mokumahu Monowai mai ka Hema, a i ka Poaono aku hoi ka mokumahu Gelika mai ke Komohana, a no Kapalakiko laua a elua.
                      He pakaukau piha apana lole poomuku ko ka halekuai o H. W. Kamika & Keiki, a e hooliloia aku ana ma ka emi lua. E hele ae no ka pono i ikemaka.
                      Ua hookohu ae o Bihopa Wilisi i ka Rev. V.H. Kiticata i hope nona ma ke Kula Iolani, oiai oia o kaawale ana i ko na aina e, a ma ka hale o ka Bihopa, mauka o Niupaipai oia e noho ai.
                      Aole no Hawaii, aka, no Maui kahi a Makaikiu D. Kaapa i holo hoomaha aku kei, oia no a me kona kokoolua. E kaakaa pono mai no na maka o ko laila poe oiai oia malaila, o upoi no auanei hoi ke owau.
                      Ua waiho mai nei o Misasa Julia Kapu i kona noho kumu poo ana no ke kula Enelani o Keauhou, Kona, Hawaii, a ua aeia ma ka halawai ana o ka Papa Hoonaauo i ka auwina la Poaha nei.
                      Ke kohokoho e nei no kahi poe o kakou nei e eo mai ana ka ia Fitisimona ka hakaka mawaena ona a me Kobeta, ina ua malamaia ma Kulanakauhale Kasona, Nevada, i ka la 17 nei. Apopo e maopopo loa ai.
                      Nui ka hauoli o ko kakou poe Olelo E. i ka po Poakahi i hala ma ka Hotele Hawaii, kahi hoi ia o lakou i ai, inu a i haiolelo ai ia po. Mawaho ae no o ke kahua ka puali puhiohe Aupuni kahi i hoolaulea ai malalo o ka D.K. Naone alakai ana.
                      Poakolu nei a ahiahi i make ai ka lio alakai paikau o na lio i hoonaauaoia a Porofesa Birisetola. Iluna mai o ka mokumahu Alameda ma ka moana i loaa ai i ka ma'i anu iloko o ka puuwai. He lio kane keokeo holookoa oia a he $2,000 kona waiwai i ka haku nona oia.
                      Ua hoopau wale ia e ka Hamuku, imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poaha nei, na hihia o F. Lilisi a me W. Moro, i hopu hoohuoi ia no ka opiuma paha he mau po mamua ku a paaia hoi no ka ninaninau ana. He ula helo ka mea i loaa ma ia hana.
                      Ua hanaia iho nei he waapa pailata hou.
                      Ke pau ka la 31, iho, kuwala na auhau pilikino o kela a me keia i hookaa ole.
                      I nei kakahiaka i ku mai ai ka mokukaua mikanele Hoku Ao mai na paemoku mai o ka Hema aku nei.
                      "Ke hoopaneenee pinepine ia nei no ka hihia hoopae eemoku o Simizu a me Galega a no ka Poaha iho i nei wa.
                      I nehinei i malamaia ai ka hoike hapaha mau o na Kula Sabati o na kihapai Ekalesia o Kaumakapili me Kawaiahao, ma na luakini no o ia mau inoa.
                      Poaha iho paha e weheia ai ka halekuai lako mea-ai o ka Hui o na Keiki Oiwi mauka o Koiuiu, ma alanui Moi nei ma ka pea ma Ewa.
                      He ahamele ko ka luakini o Kaumakapili i ka po Poaono nei, i haawiia o na kumu a me na haumana o na Kula Kamehameha a me kahi poe kokua e ae no ka pomaikai no e ia luakini. Nui ka mahaloia mai.
                      He wahine Kepani ka i hoea ae imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poaono nei, i hoopii i kekahi kane Kepani no ka hoowalewale ka iaia e hana hewa. Ua hoopaneeia mai ka hihia a kahi o keia mau la.
                      Mahope iki iho paha o ka hora 3 p.m. o ka Poalima nei i ku mai ai ka mokumahu Warimu iloko o 14 la holo mai ka Hema mai. Loaa mai a kaalo ae i ka Miowera i ka hora 1 a.m. o ka la 23 nei. Ua holo loa aku oia no ka Akau i ka hora 1 a.m. o ka wanaao Poaono
                      Kakahiaka o nehinei, hora 9 paha, i hookomo mai ai ka mokukaua Beritania Nene Ahiu iloko o ke awa o Kou nei, iloko o 15 la holo mai Vitoria, Kolumebia Beritania, o ka haalele ana aku i ka la 13 nei. Aole oia he mokuki pu aloha. Ekolu paha ona pule o ku ai maanei a holo aku no ka Hema.
                      Mahope iki iho o ka hora 11 a.m. o ka Poalua iho la i kipa aku ai o Kuhina Kupa iluna o ka mokukaua Amerika Mariona, a mahopo aku ona o Kanikela-Kenerala Mila. A pela no hoi i ka Poalima nei, o ke Kanikela-Kenerala Kepani a me kahi poe e ae ka i kipa aku. Ua haawiia mai no na ki pu aloha ana i na poe i kuleana.
                      Mahope iho o ka waiho ma'i ana o ka A.S. Mahaulu wahine no kahi wa i hala ae a haalele okoa na kauka, ua aili ae kona aho i kakahiaka o nehinei mauka o Kapalama, ma kahi noho o ke kano opio, S. Mahaulu. Auwina la iho i hoihoi loa ia aku ai ke kino kupapau no lalo o Waialua. a nalo mai la paha i nei kakahiaka.
                      Ke wawaia nei e waiho ana o Hope Loio Kuhina Kole i kana oihana, eia nae, aohe he make make o kekahi poe e hana oia pela, aka, e paa no ka pono i ka hana. O ke kumu ka, i nui kona manawa kakau buke moolelo, oiai, ua alua ana buke i kakau ai a o ka hoopukaia mai koe ma Nu Ioka. Ke wawaia nei no hoi o Ilamuku Balaunu aku ana ka kona pani. Aohe mea i maopopo loa, a na ke au aku no ia o ka manawa e hoike ae.
                      Aohe i maopopo owai ana la ka Lunakanawai Apana hou no nei, eia nae, he poe haole malihini wale no ia e loheloheia aku nei. Pehea ka hoi na oiwi i hoohiki, e laa me Kaulukou ma o kela kauna piha ake hoohuiaina, oiai he poe ike kanawai nae wale no a pau. E haaleleia ana ka paha hoi lakou mawaho nei?
                      Auwina la Poalua iho la, hora 3 paha, i ku mai ai ka mokumahu Rio De Ianeiro mai Iokohama mai, ma ke kuuwelu ae i ka hae melemele. Ua lawe mai oia he 301 Pake a me 26 Kepani no nei a ua hoopaeia ae ma Kahakaaulana e hoomalu ai, pela no hoi me 300 tona ukana. Ia aumoe ae no, hora 11 paha, i holo aku ai oia no Kapalakiko
                      Elua ana mau anaina kaulima e malamaia ana e ka Bihopa o Honolulu i keia mau la iho mamua ae o kona holo ana aku no na aina e. O ka mua, maloko o ka luakini Pake o Sana Petero, ma ke kahua Ekalesia ma Alanui Ema, Pelekane, i ke ahiahi Poakolu iho, a o ka lua, i keia La Pule ae, mahalo aku o ka luakini o Sana Anaru.
                      He makuahine keko ka i hanau mai he keikikane keko i .kakahiaka Poaha iho la ma ka Hale Keokeo malalo aku o Kaopuaua, alanui Nuuanu. I ka hemo ana mai, e ku nana aku ana no ka makuakane keko. Ua kohu kanaka maoli no ka lawelawe ana mai. O ka mua paha keia o ia ano hanau ma o kakou nei. Ke ola nei ka makuahine a me ke keiki me na ola maikai.
                      Ua ulu mai nei he wahi ano e mawaena o Agena Kula Mila a me T.K.R. Amalu o Hookena, Kona Hema, Hawaii, a ua hoopauia aku ke kumu e ka agena. I ka uiia ana mai i ko ka Papa Hoonaauao manao, aole i aponoia, a ma ka halawai o ka auwina la Poaha nei i hooholoia ai e hoonoho hou ia ae ke kumu i hoopauia, ma ke kauohaia o ke Kahukula Nui e hele e hoomaopopo.
                      Piha u a hookeke kuku ka lehulehu iloko o ka luakini o Sana Anaru, i hele a paihi me na lau uliuli a me na pua, i ke ahiahi Poakolu nei, i ke anaina mare o Kauka C.B. Kupa ia Misi Katirine C. Makalu. Pela iho no hoi o waho i ka lehulehu a i kaa. Mahope iho o ko ka Rev. A. Makini koki no ana i ka hipuu polena, ua malamaia he aha ike ma kauhale o na makua o ka wahine. Hiwahiwa a lehulehu no hoi na makana i haawiia no laua. Ia po iho, ua hoi aku laua maluna o kekahi kaa alahao no Aiea, Ewa, kahi o laua e hoohala nei i na la kinohi o ka noho kane a wahine ana.. E holo aku ana laua no Amerika ma ka mokumahu o Aperila 1 iho.

-
Olelo Hoolaha.

                      E ike auanei na mea a pau he mau holoholona ka lakou [lio, miula a me na iakake], e holo ana maluna o na aina hanai holoholona ma Molokai-Kaluakoi, Palaau, Iloli, Naiwa, Kahanui Kalamaula, Kaunakakai, Makakupaiaiki a me ke kula o Kawela. E hooukuia aku ana mai ka la mua kau o Iulai, 1897, no kela a me keia holoholona e hele ana maluna o ua mau aina la he 25 keneta no ka holoholona hookahi o ka mahina, e hookaaia ma ke dala, a i ole, ma ka hana maoli paha maluna o ua mau aina la, ma ka ae like a ma ke kauoha a ka Luna Hooponopono o ua mau aina la i oleloia maluna. O na holoholona i hookaa ole ia, e hopuia aku ana ma ke ano komohewa.
R.W. MEYER,
Luna Hooponopono,
Kalae, Molokai, Maraki 25, 1897.
mar. 28-4ts.